Jak zrobić tynk tradycyjny cementowo-wapienny. Proporcje i skład zaprawy

Tynki tradycyjne cementowo-wapienne mogą być zrobione w betoniarce, narzucane i zacierane ręcznie. Wyjaśniamy, jak przygotować tradycyjny tynk. Podajemy proporcje do przygotowania tynku cementowo-wapiennego na budowie.

Spis treści

1. Warstwy tynku cementowo-wapiennego
2. Ile warstw tynku tradycyjnego?
3. Przeznaczenie tynku wapiennego
4. Tynk cementowo-wapienny z betoniarki
5. Jak zrobić tynk cementowo-wapienny: proporcje tabela
6. Tynk cementowo-wapienny: proporcje i skład zaprawy

Są nieco droższe od gipsowych, lecz mają więcej zalet niż one. Tynki cementowo-wapienne mają trwałość określaną na kilkadziesiąt lat. Są mocne i twarde, mają dużą wytrzymałość na uszkodzenia mechaniczne. Duża zawartość wapna uodparnia je na korozję biologiczną. W odróżnieniu od gipsowych bardzo łatwo pochłaniają wodę, ale równie łatwo ją oddają, dzięki czemu są bardziej odporne na glony i pleśnie. Dlatego można je układać w każdym pomieszczeniu, także tam, gdzie ściany są narażone na uszkodzenia (korytarze, klatki schodowe, pomieszczenia techniczne) albo panuje podwyższona wilgotność (łazienki, pralnie). Tynki cementowo-wapienne robi się wolniej niż gipsowe, których spoiwo szybko wiąże. Żeby uzyskać podobny efekt gładkości, tynki cementowo-wapienne układa się w trzech warstwach, a w przypadku gipsowych wystarczy tylko jedna. Tynki cementowo-wapienne, zwłaszcza tradycyjne, są grubsze od gipsowych. Zaprawa tynkarska składa się z cementu, wapna, piasku i wody. W przypadku tynków wykonywanych tradycyjnie ich jakość zależy od doświadczenia wykonawców, którzy sami określają proporcje składników. W zaprawach gotowych – suchych mieszankach tynkarskich – odpowiednie proporcje są opracowane laboratoryjnie. Jest w nich jeszcze mniej więcej 1% dodatkowych związków chemicznych, które poprawiają właściwości tynku takie jak plastyczność, urabialność, przyczepność.

Warstwy tynku cementowo-wapiennego

1. Obrzutka - pierwsza, cienka warstwa mocnego tynku, która ma za zadanie wzmocnić podłoże, tak żeby główna warstwa tynku dobrze z nim związała.

2. Narzut - zasadnicza, gruba warstwa wyprawy tynkarskiej stanowiąca wykończenie ścian i sufitów. Może być warstwą ostateczną, gdy nie robi się gładzi.

3. Gładź - cienka warstwa lekkiego tynku z dużą ilością wapna, zacierana jak najgładziej. Stosowana jako wykończeniowa, gdy chcemy mieć bardzo gładkie ściany

Ile warstw tynku tradycyjnego?

Najlepsze są tynki trójwarstwowe. Są one oczywiście najbardziej praco- i czasochłonne. Jako tynki trójwarstwowe można wykonać zarówno tynki tradycyjne przygotowywane w betoniarce na budowie, jak i te z gotowych mieszanek. Składają się z:

• obrzutki wstępnej (szpryc),
• warstwy głównej (narzut)
• i gładzi (szlichta).

Wykonuje się je zgodnie z zasadą obowiązującą w budownictwie – zaczynamy od najmocniejszych warstw, a kończymy na najsłabszych. Warstwa najbliższa muru (obrzutka) powinna być najmocniejsza (mieć więcej cementu), ale jej wytrzymałość nie powinna przekraczać wytrzymałości ściany. Szlichta, czyli wierzchnia warstwa tynku, jest najsłabsza. Pomiędzy robieniem poszczególnych warstw tynków tradycyjnych należy zachować przerwy technologiczne, co wydłuża proces tynkowania. Przerwa technologiczna pomiędzy układaniem szprycu a warstwą główną to najczęściej 1 do 7 dni. Po wykonaniu warstwy głównej trzeba odczekać minimum 7 dni, aż przeschnie, żeby wykończyć ją gładzią. Obrzutka ma grubość 3-4 mm. To dość rzadka, lecz mocna zaprawa, którą narzuca się tak, żeby luźno pokryć powierzchnię do tynkowania. Jest potrzebna na ścianach o małej nasiąkliwości, a niezbędna na ścianach betonowych i z ceramiki. Ma za zadanie stworzyć szorstką powierzchnię, po której ciężki i mało klejący tynk cementowo–wapienny nie będzie się zsuwał z obrabianej powierzchni. Szpryc wyrównuje także chłonność obrabianej powierzchni, co sprawia, że gotowy tynk nie powinien popękać.

Narzut, czyli warstwa główna, ma za zadanie stworzyć zadany kształt obrabianej powierzchni. Ma grubość 10-15 mm. Kielnią lub pistoletem natryskowym dokładnie sukcesywnie pokrywa się powierzchnię sufitów i ścian. Długą łatą trapezową trzeba ściągnąć nadmiar zaprawy. Łatą sprawdza się też, czy warstwa tworzy równą płaszczyznę. Gdy tynk zacznie wiązać, narzut zaciera się ręcznie pacą bądź mechaniczną zacieraczką.

Szlichta (gładź) ma za zadanie zapewnić odpowiednią jakość tynku – gładkość. Znajduje się w niej najdrobniejszy piasek (czasem piasek kwarcowy) i dużo wapna. Ta warstwa ma grubość 3-4 mm. Musi być starannie zatarta na gładko.

Tynk dwuwarstwowy to obrzutka i warstwa główna. To rozwiązanie tańsze. Stosuje się je, gdy nie jest ważna wysoka gładkość otynkowanej powierzchni (zależy ona od wielkości ziarna zastosowanego piasku). Kiedyś to był standard wykańczania mieszkań w blokach. Tynki dwuwarstwowe są zwykle bardziej szorstkie, chropowate, bo wielkość ziarna w narzucie może wynosić nawet 2 mm.

Jako tanie tynki jednowarstwowe (tylko narzut) robi się wyprawy ze standardowych gotowych mieszanek tynkarskich. Żeby masa tynkarska związała z podłożem, bezpośrednio przed tynkowaniem ścianę należy zmoczyć wodą lub zagruntować. Takie tynki są szorstkie, bo zaciera się je na ostro. Wykonuje się je w pomieszczeniach technicznych, piwnicach, na strychu.

Przeznaczenie tynku wapiennego

Tynki można wykonywać jako warstwę podkładową, na przykład pod płytki ceramiczne i inne okładziny lub hydroizolację, albo jako gotową wyprawę pod malowanie. Robi się je jako jedną bądź dwie warstwy (bez gładzi). Tynk podkładowy ma być dobrą warstwą nośną pod następne – dekoracyjne. Powierzchnia tynku powinna być tylko zatarta na ostro pacą gąbkową lub styropianową, żeby zamknąć pory.

Jeśli na ścianie ma być robiona okładzina z płytek wielkoformatowych, tynk powinien być bardzo mocny, o jak najwyższej zawartości cementu (najlepiej cementowy). Pod gładź gipsową najlepiej jest zatrzeć tynk pacą styropianową. Nie wygląda on ładnie, ale jest to mocna warstwa i nie sypie się z niej piasek. Jeżeli na tynku cementowo-wapiennym ze szlichtą ktoś chciałby wykonać gładź gipsową, może się zdarzyć, że ziarenka piasku będą rysować gładź i trzeba będzie ją wykonywać dwuwarstwowo.

Przeczytaj też:

Gładź bezpyłowa: dlaczego warto ją wybrać >>>

Tynki pod malowanie (bez względu na liczbę warstw) muszą być bardzo starannie wykonane. O ich jakości decyduje odpowiednio ułożona warstwa główna. Może ona być chropowata, zatarta na ostro. Najczęściej jednak robi się też jak najlepszą gładź. Farba nie przykryje śladów po narzędziach ani drobnych nierówności, wręcz odwrotnie – jeszcze je uwypukli. 

Tynk cementowo-wapienny z betoniarki

To metoda stara, praco- i czasochłonna. Mieszankę przygotowuje się w betoniarce, wozi taczką i narzuca kielnią. Poszczególne partie materiału mogą się różnić składem i – co z tego wynika – jakością. Tak wykonywane na placu budowy tynki są nazywane tradycyjnymi. Jest już bardzo mała grupa fachowców posługujących się fanglą (rodzaj czerpaka) i kielnią. Na budowie musi być wyznaczone miejsce do przygotowywania zaprawy, w którym będzie stać betoniarka. Obok muszą być zgromadzone piasek, wapno i cement. Potrzebne są solidne rusztowania, które muszą utrzymać tynkarza i taczkę lub inny pojemnik z zaprawą. Tynkowanie polega na narzucaniu kielnią zaprawy, ściąganiu jej nadmiaru łatą do kastry albo taczki, a potem zacieraniu. Zaprawę trzeba przygotowywać w takich porcjach, jakie tynkarz jest w stanie zużyć w ciągu trzech godzin. Kolejne zaroby mogą różnić się proporcjami poszczególnych składników. Zaprawa jest narzucana małymi partiami na niedużej powierzchni, więc praca przebiega powoli. Na jednej ścianie może być zastosowana mieszanka z różnych zarobów.

Podczas tynkowania tynkiem z betoniarki powstaje dużo odpadów nienadających się do powtórnego użycia. Argumentem za tym sposobem wykonywania tynku jest oszczędność. Zaprawa tynkarska przygotowana w betoniarce na placu budowy jest co najmniej o połowę tańsza od gotowych mieszanek tynkarskich w workach. Koszt materiału na 1 m² tynku zrobionego w betoniarce wynosi 3-4 zł, a z gotowych mieszanek – 8-10 zł. Jednak tynkarz za ułożenie tynku wykonanego ręcznie zażąda wyższej stawki niż tynkarze z agregatem. W technologii tynków przygotowywanych na budowie najważniejsza jest oczywiście zaprawa i jej skład. W zasadzie nie ma jednej uniwersalnej receptury na tynk tradycyjny. Każdy majster i każda brygada tynkarska będą stosowali swoją, wypracowaną przez lata praktyki recepturę. Jej skład zależy od ich doświadczenia i upodobań, stosowanego piasku, wapna i cementu. Nawet woda może mieć wpływ na jakość zaprawy.

Jak zrobić tynk cementowo-wapienny: proporcje tabela

Tynk cementowo-wapienny: proporcje i skład zaprawy

Skład zaprawy tynkarskiej podaje się najczęściej w miarach objętościowych, na przykład wiadro, łopata. W betoniarce powinna się za każdym razem znaleźć taka sama ilość poszczególnych składników. Ale jeśli dozuje się na łopaty i wiadra, może być to trudne. Dlatego największy problem tynków z zapraw wykonywanych na budowach to utrzymanie jednakowej jakości.

Klasyczne proporcje składników są następujące:

• w obrzutce jest dwa razy więcej cementu niż wapna,
• na narzut stosuje się ich po równo,
• a w mieszance na gładź cementu jest dwa razy mniej niż wapna (bo każda kolejna warstwa musi być słabsza).

Najczęściej używa się cementu portlandzkiego klasy I (CEM I 32,5). Obecnie stosuje się już prawie wszędzie wapno hydratyzowane. Ma ono taką jakość, że nie wymaga moczenia (niektórzy tynkarze zalewają je wodą na dobę przed użyciem). Wapno dołowane jest prawie nie do zdobycia i znacznie podwyższyłoby koszt tynku. Wapno poprawia urabialność, plastyczność i kleistość zaprawy. Piasek może być dwojakiego rodzaju – rzeczny lub kopany. Najlepszy jest rzeczny, czyli płukany, bo ma okrągłe ziarna. Wtedy tynk łatwiej się ściąga łatą i lepiej zaciera. Zaprawy z piaskiem kopanym będą miały większą wytrzymałość, ale trudniej je będzie zacierać ze względu na ostre krawędzie ziaren. Recepturę i zakup materiałów najlepiej pozostawić tynkarzowi. On będzie wiedział, gdzie kupić odpowiedni piasek, jakie stosować wapno, jaki cement i w jakich proporcjach.