Sztukateria elewacyjna, czyli gzymsy, bonie i pilastry naklejane na ocieplone ściany
Wyróżnienie strefy wejścia, okien lub wyeksponowanie wybranych części ścian to rozwiązania urozmaicające monotonię płaszczyzn elewacji. Rynek materiałów budowlanych oferuje gotowe rozwiązania systemowe. Należy do nich między innymi sztukateria, którą można przykleić do tynkowanej elewacji. Te dekoracyjne elementy są lekkie i bardzo łatwe w montażu. Można je stosować zarówno na ociepleniu z wełny, jak i ze styropianu.
Autor: DECOR SYSTEM
Proste profile wąskich gzymsów, boni, listew ze styropianu znajdują zastosowanie także w nowoczesnej architekturze
Spis treści
- Lekka i stylowa ozdoba elewacji
- Materiały współczesnej, lekkiej sztukaterii elewacyjnej
- Panele narożnikowe, czyli współczesne boniowanie
- Gzymsy, listwy, kolumny, czyli ozdoby elewacyjne nadające styl architekturze
- Panele lamelowe, czyli współczesne formy sztukaterii zewnętrznej
- Jak dopasować sztukaterię do wybranego miejsca na elewacji?
- Jak mocować lekką sztukaterię na ocieplonej elewacji?
- Jak wykończyć naklejoną sztukaterię zewnętrzną?
Lekka i stylowa ozdoba elewacji
Współczesne elementy zewnętrznej sztukaterii przypominają te z tradycyjnych materiałów, kamienia, gipsu i cegły, ale są wykonane w większości z lekkich tworzyw spienionych. Miękki, ale wystarczająco sztywny materiał przypomina lub jest taki sam jak użyty na elewacji jako warstwa ocieplenia, co ułatwia montaż i pozwala zachować spójny wygląd fasady. Przeciwnicy tej formy kształtowania elewacji często zarzucają jej sztuczność i anachroniczność, ale wśród gotowych elementów ozdobnych znajdą coś dla siebie zarówno miłośnicy tradycji oraz stylu retro, jak i zwolennicy nowych trendów. Producenci mają w ofercie pojedyncze elementy oraz całe zestawy, dzięki którym dom może upodobnić się do toskańskiej willi, ziemiańskiego dworku lub eleganckiej rezydencji rodem z Hollywood.
Listen to "Dom naprawdę energooszczędny. POGAD@NE. ZBUDOWANE" on Spreaker.Materiały współczesnej, lekkiej sztukaterii elewacyjnej
- Najbardziej popularnym materiałem jest styropian. Na elewacyjne elementy zdobnicze stosuje się jego twardszą odmianę – EPS 200. Aby zwiększyć odporność na uszkodzenia mechaniczne i warunki atmosferyczne, licową stronę wyrobów pokrywa się cienką warstwą tynku sztukatorskiego, w którego składzie znajdują się żywice syntetyczne, dzięki którym lepiej przylega do styropianu i jest bardziej elastyczny i odporny na wykruszanie.
- Sztukateria elewacyjna jest także produkowana z mineralnego granulatu perlitowego. Strukturą ten materiał przypomina spienione tworzywa sztuczne i jest często dodatkiem zastępującym styropian, zwiększającym termoizolacyjność materiałów, na przykład zapraw, betonu. Jest równie lekki, a w odróżnieniu od styropianu – odporny na wysoką temperaturę i ogień. Elementy z perlitu są bardzo trwałe i twarde, a jednocześnie łatwe w obróbce. Materiał nie wymaga pokrycia tynkiem sztukatorskim i z wyglądu przypomina gładki beton. Profile można malować elastycznymi farbami dyspersyjnymi.
Panele narożnikowe, czyli współczesne boniowanie
Do najchętniej wybieranych należą ozdobne panele narożnikowe, przypominające klasyczne boniowanie. Współczesne bonie mają różną formę i wielkość, dzięki czemu można je dopasować do domów o różnej architekturze. Popularne są także te w formie naklejanych na elewację elementów sztukaterii – z owalnymi, uskokowymi lub ściętymi krawędziami pasują do budynków o tradycyjnej formie, a proste do bardziej nowoczesnych.
Czytaj też: Bonie elewacyjne - co to są bonie na elewacji? Jak robi się bonie? Ile to kosztuje?
Część z tych elementów można wykorzystać nie tylko na narożnikach, lecz także na większym fragmencie fasady. Służą do tego zestawy ozdobnych listew i dopasowanych do nich prostokątnych paneli. Ściany wykończone w ten sposób do złudzenia przypominają oryginalne boniowane fasady, nawiązując do okresów architektury sprzed wieków. Dobrze się komponują z domami o tradycyjnej formie. Pasują również do nowoczesnej architektury, na przykład do modnych domów stodół, których inspiracją jest przecież historyczna forma architektoniczna. Dzięki zastosowaniu boni z nowoczesnej sztukaterii można pokusić się o stylizację takiego budynku, chociaż częściową, na zabytkowy budynek gospodarczy czy spichlerz. Inspiracji do wykorzystania tego typu elementów nie brakuje.
Gzymsy, listwy, kolumny, czyli ozdoby elewacyjne nadające styl architekturze
Popularnymi elementami zewnętrznej sztukaterii są profile do aranżacji otworów okiennych i drzwiowych, a także okapów: listwy, pilastry, gzymsy, zworniki. Zmieniają całkowicie styl elementów architektury budynku. Dodatkowo takie wykończenie pogrubia nieznacznie warstwę izolacji cieplnej muru w sąsiedztwie ram okiennych i drzwiowych. Ma to szczególnie duże znaczenie w przestrzeni podparapetowej, narażonej na powstanie liniowego mostka termicznego. Listwy i gzymsy są dostępne w różnorodnych kształtach i wielu wariantach szerokości. Najprostsze mają przekrój prostokątny, bardziej ozdobne są uskokowe z prostymi lub z zaokrąglonymi uskokami, a także o bardziej złożonym kształcie dodatkowo ozdobione ornamentami.
Historyczny asortyment nowoczesnej sztukaterii uzupełniają: elementy kolumn i półkolumn, fasety i inne elementy dawnej galanterii elewacyjnej. To jednak bardzo wymagające architektonicznie elementy ozdobne. Tylko umiejętny ich dobór wzbogaci wizualnie styl budynku. Są często uzupełnieniem kolekcji, z których pochodzą listwy okienne, gzymsy i bonie, jednak ich zastosowanie musi być dobrze przemyślane.
Czytaj: Nowoczesne trendy w budownictwie. W jakiej technologii budować dom w 2024 roku?
Panele lamelowe, czyli współczesne formy sztukaterii zewnętrznej
Do fasad nowoczesnej architektury producenci oferują listwy i panele lamelowe. Mają różne rozmiary i formy. Listwowe lub płytowe w kształcie kwadratów lub prostokątów można montować pionowo, poziomo lub pod dowolnym kątem. Przycięte i połączone pod różnymi kątami fragmenty tworzą na ścianie bardzo fantazyjne wzory. Drobnowymiarowe także łączy się ze sobą, tworząc na ścianie ozdobne kompozycje.
Podobne w formie do lameli są elementy z wytłoczeniami imitującymi drewno, kamień, ceramikę. Struktura ich powierzchni przypomina naturalne materiały i jest nie do odróżnienia od oryginału. Stosuje się je podobnie jak lamele, ale w przeciwieństwie do nich dobrze wyglądają w nowoczesnej i tradycyjnej architekturze. Doskonale nadają się do wyodrębniania fragmentów domów, ryzalitów, uskoków, jaskółek, strefy wejścia czy przestrzeni międzyokiennych. Lamelowe fragmenty czy całe ściany wyglądają niezwykle atrakcyjnie.
Jak dopasować sztukaterię do wybranego miejsca na elewacji?
Montaż należy rozpocząć od dokładnych pomiarów i rozmieszczenia elementów „na sucho” i zaznaczenia na murze miejsc, gdzie będą przyklejane. Elementy, które będą ze sobą łączone, należy dokładnie przyciąć. Do elementów ze styropianu i perlitu można używać zwykłych narzędzi. Docinanie przy połączeniach jest wymagane, ponieważ końcówki fabrycznie mogą być zabrudzone i nie mieć zachowanych kątów prostych. Wystarczy przyciąć element około 1 cm od krawędzi. Do połączeń kątowych trzeba używać skrzynki uciosowej. Cięcie sztukaterii styropianowej można wykonać ręcznymi piłami: płatnicą o średnich lub widiowych zębach lub mechaniczną. Sztukaterię z perlitu trzeba przycinać piłą tarczową z tarczami z węglików spiekanych.
Jak mocować lekką sztukaterię na ocieplonej elewacji?
Lekkie elementy ze styropianu lub perlitu przykleja się na wyrównane podłoże podkładowej warstwy tynku tradycyjnego, na przykład na ścianie trójwarstwowej, lub cienkowarstwowego na ścianie dwuwarstwowej. Przed przyklejeniem trzeba oczyścić miejsce montażu z pyłu i brudu i je zagruntować. Do mocowania używa się klejów montażowych lub zapraw klejowych do stosowania na zewnątrz. Co ważne, nie mogą one zawierać rozpuszczalników, które mogłyby uszkodzić styropian. Klej rozprowadzany jest pasmowo na całej długości elementów. Po dociśnięciu wypływki kleju można pozostawić do wyschnięcia, potem należy je usunąć, odcinając nożem.
Przy połączeniach elementów sztukaterii ze sobą klej powinien wypełnić całą powierzchnię styku. Nadmiar na powierzchni trzeba dokładnie wyczyścić i wyrównać przed jego stężeniem. Szczeliny pomiędzy ścianą a elementami wypełnia się uszczelniaczem akrylowym i dokładnie wyrównuje ich powierzchnię. Trzeba zadbać o bardzo szczelne wypełnienie wszystkich szczelin pomiędzy elementami oraz pomiędzy nimi a ścianą lub innym fragmentem elewacji. Nawet niewielki ubytek spowoduje zawilgocenie, które zimą może doprowadzić do większych uszkodzeń.
Autor: DECOR SYSTEM
Po przyklejeniu i dociśnięciu elementu sztukaterii trzeba dokładnie oczyścić połączenie z resztek kleju lub zaprawy
Jak wykończyć naklejoną sztukaterię zewnętrzną?
Po przyklejeniu i uszczelnieniu elementów ze styropianu trzeba je pokryć specjalnym gruntem, dzięki któremu uzyskują właściwą wytrzymałość mechaniczną i odporność na warunki atmosferyczne. Dopiero tak wykończoną sztukaterię styropianową można pomalować farbą elewacyjną. Nie wolno używać farb silikatowych i zawierających rozpuszczalniki działające niszcząco na styropian. Elementy z perlitu można pokryć powłokami dekoracyjnymi na bazie żywic syntetycznych.
