Rozbierają zabytkową chałupę pod Krakowem. Zostanie odbudowana w nowohuckim skansenie
Ta stara zabytkowa chałupa stała w Krzyszkowicach. Jeszcze do niedawna. Niestety, stała na trasie przebudowywanego w tamtym miejscu odcinka zakopianki. Nie została wyburzona, jest rozbierana belka po belce i precyzyjnie katalogowana. Zostanie przeniesiona i odbudowana w nowohuckim skansenie. Pieczę nad tym procesem trzyma konserwator zabytków.
Autor: GDDKiA
Tak wyglądała zabytkowa, 134-letnia chałupa w Krzyszkowicach. Zostanie odtworzona w skansenie
Spis treści
- Budowa dróg wymusza wyburzenia
- Drewniana chata stała w Krzyszkowicach 134 lata
- Chata jest rozbierana belka po belce
- Zabytkowa chałupa trafi do skansenu w Branicach
- Zamiast chaty, będzie nowy węzeł na zakopiance
Budowa dróg wymusza wyburzenia
Budowa dróg czy kolei często bywają powodem koniecznych wyburzeń. Zdarza się jednak, ze obiekt przeznaczony do wyburzenia ma dużą wartość i wyburzenie nie wchodzi w grę. Wtedy dom jest po prostu rozbierany cegła po cegle i przenoszony w inne miejsce, gdzie pod okiem specjalistów jest odbudowywany. Tak było w przypadku zabytkowego domu pisarza Jalu Kurka, mieszkańca małopolskiej Naprawy (wieś niedaleko Rabki). Dom przeniesiono kilka kilometrów dalej. Wymusiła to budowa tunelu na S7 w Naprawie. Budynek rozebrano belka po belce i po renowacji odbudowano cztery kilometry dalej. Przekazano go gminie Jordanów.
W przypadku wspomnianej zabytkowej drewnianej chaty w Krzyszkowicach było podobnie. Ale od początku.
Drewniana chata stała w Krzyszkowicach 134 lata
Dom w Krzyszkowicach zbudowano w 1890 r. w stylu krakowskim. Ściany powstały z belek uszczelnionych gliną, osadzonych na kamiennej podmurówce zbudowanej głównie z piaskowca. Czterospadowy dach wsparto na krokwiach. Szeroki na 11 metrów front domu był skierowany na południe. Chałupę przecinała sień. Po jej prawej stronie były pomieszczenia mieszkalne, a po lewej kuchnia i izba. W sieni stał też piec chlebowy.
Jak informuje Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, przez wszystkie lata dom był własnością tej samej rodziny i służył jako budynek mieszkalny. Przetrwał cesarsko-królewską Monarchię Austro-Węgierską, II Rzeczpospolitą, walki obronne kampanii polskiej w 1939 r. i PRL. Został wpisany do rejestru zabytków w 1986 r.
Chata jest rozbierana belka po belce
Zniszczenie obiektu nie wchodziło w grę, więc jeszcze jesienią 2024 roku rozpoczęła się rozbiórka domu. Wciąż trwa. Wszystkie jego elementy są katalogowane i przygotowywane do ponownego złożenia w nowym miejscu. Do specjalnych woreczków zbierano nawet oryginalny tynk.
Zobacz jak przenoszono góralski dom Jalu Kurka w Naprawie
Autor: GDDKiA
Budynek najpierw rozebrano na kawałki, a potem złożono, jak z klocków
Obecnie kończą się prace związane z rozbiórką i przeniesieniem płyty fundamentowej tego domu. Wszystkie prace są prowadzone zgodnie ze specjalistycznymi wymogami określonymi przez konserwatora zabytków – podkreśla Kacper Michna, rzecznik krakowskiego oddziału GDDKiA.
Rozbiórką, pod nadzorem konserwatora zabytków zajmuje się wykonawca, który będzie budował w tym miejscu drogę. Wykonawcą przebudowy węzła na S7 w tym miejscu jest firma Nowak Mosty.
Koszt przeniesienia domu jest spory – bo to 2 miliony złotych.
- Jednak oprócz rozbiórki, przewiezienia i odtworzenia tego obiektu, wchodzą tam jeszcze inne prace, zlecone przez konserwatora – na przykład odgrzybianie, naprawienie ubytków, by odtworzona chata nadawała się do użytku w skansenie. Mowa również o wszelkiego rodzaju zabezpieczeniach chemicznych – dodaje Kacper Michna.
Zabytkowa chałupa trafi do skansenu w Branicach
Zabytkowa chałupa trafi do Nowej Huty, do skansenu w Branicach, który w przyszłości stanie się częścią większego przedsięwzięcia - Parku Edukacyjnego „Branice”. Upamiętni on dziedzictwo grupy etnograficznej Krakowiaków Zachodnich. Ten projekt realizowany jest przez spółkę Kraków Nowa Huta Przyszłości, która zajmuje się nadaniem nowych funkcji poprzemysłowym terenom wschodniej części Krakowa.
Skansen docelowo będzie obejmował 11 zagród, karczmę, kościół oraz nowoczesny budynek ekspozycyjno-edukacyjny przeznaczony do organizacji warsztatów, wykładów i wystaw. Wszystko to stworzy układ dawnej podkrakowskiej wsi.
Polecamy także: Remont 100-letniego domu prababci. Natalia wraca do korzeni na wsi
Zamiast chaty, będzie nowy węzeł na zakopiance
Nowy węzeł, dzięki tunelowi, który powstanie pod drogą krajową nr 7, pozwoli na bezpieczny wjazd z Krzyszkowic na zakopiankę w kierunku Krakowa i Myślenic. Będzie w nim również chodnik dla pieszych. Kierowcy jadący z Krakowa do Krzyszkowic będą zjeżdżać z zakopianki w prawo, a następnie przejeżdżać pod DK7. Dojadą wówczas nową drogą obok agencji pocztowej do przebiegającej przez wieś drogi powiatowej, prowadzącej do Sieprawia. Tą samą trasą, tyle że w przeciwnym kierunku, będą poruszać się pojazdy jadące z Krzyszkowic w kierunku Myślenic.
Ruch z Myślenic do Krzyszkowic i z Krzyszkowic na zakopiankę w kierunku Krakowa będzie poprowadzony przebudowaną drogą powiatową. Prace potrwają do końca 2025 r.
