Diody LED - fakty i mity. Zastosowanie diod LED w aranżacji wnętrza
Czy rzeczywiście diody LED są drogie i wymagają szczególnej uwagi podczas użytkowania, a ich trwałość została przeszacowana? Obalamy mity i przedstawiamy fakty na temat oświetlenia ledowego. Dowiedz się, gdzie najlepiej stosować diody LED.
Autor: Marcin Czechowicz
Różnice w cenach zakupu opraw tradycyjnych i LED-owych są znacznie mniejsze niż w przypadku źródeł światła, a szacunek kosztów zużycia energii jest porównywalny.
Wątpliwości narosłe wokół diod LED rozwiewa Adam Gołąb, menedżer ds. efektywności energetycznej w TRILUX Polska, specjalizującej się w produkcji nowoczesnych rozwiązań oświetleniowych.
FAKT: Czy diody LED są rzeczywiście bardzo trwałe?
Producenci lamp ledowych określają trwałość swoich produktów jako czas świecenia do momentu, gdy ilość emitowanego przez diodę światła spadnie do 70% wartości początkowej (trwałość L70).
Dla diod LED, którymi możemy zastąpić żarówki lub świetlówki kompaktowe, podawana jest trwałość 30 tys. godzin, natomiast producenci opraw oświetleniowych z modułami LED podają nawet 50 tys. godzin lub więcej. Z czego wynika różnica?
Otóż diody LED są wrażliwe na temperaturę. Im wyższa temperatura, tym słabiej świeci dioda. W lampie diodowej, z trzonkiem umożliwiającym jej bezpośrednie użycie w posiadanej oprawie, odprowadzenie wydzielanego ciepła jest utrudnione. W nowo konstruowanej oprawie oświetleniowej stosowane są moduły LED i można, stosując odpowiedni radiator, dużo lepiej odprowadzić wydzielane ciepło.
Wielu producentów problem chłodzenia diody nazywa wręcz „zarządzaniem temperaturą”. Należy zwrócić uwagę, że dioda nie gaśnie raptownie jak żarówka bądź jej działanie jest zakłócone (np. migotanie świetlówek w końcowym okresie żywotności) lecz świeci nadal, tyle że mniej intensywnie.
MIT: diody LED oraz oprawy z LED-ami są drogie
To prawda, jeżeli uwzględnimy jednorazowy wydatek. Zwykła żarówka 60 W kosztowała ok. 5 zł, cena zamiennej diody LED o mocy 12 W - 150 zł. Trwałość żarówki wynosi 1 tys. godzin (przy eksploatacji 5 godzin dziennie oznacza to czas świecenia przez 200 dni), trwałość odpowiednika LED - 30 tys. godzin (ponad 16 lat). W tym okresie zużylibyśmy 30 żarówek, a ich koszt wyniósłby 150 zł, co daje kwotę porównywalną z kosztem diody LED.
Jeśli jednak uwzględnimy, że żarówki zużyją w tym okresie 1800 kWH, a dioda LED tylko 360 kWH, oraz przyjmując, że 1 kWH kosztuje tylko 50 gr, okazuje się, że oświetlenie żarowe będzie kosztowało ponad 1000 zł, a z LED tylko 330 zł. A przecież ceny energii elektrycznej nie będą malały.
Dobrzy producenci sprzętu oświetleniowego oferują klientom kalkulator efektywności ekonomicznej opraw oświetleniowych, umożliwiający dokładne obliczenie czasu zwrotu poniesionych kosztów. W zależności od rodzaju oprawy, liczby sztuk, oczekiwanych efektów oświetleniowych czas amortyzacji nakładów często wynosi tylko 3-5 lat.
Czytaj też:
- Jak wybrać oświetlenie do salonu?
- Pomysły na oświetlenie ścieżek ogrodowych
- PRZEWODNIK: oświetlenie stołu w jadalni
FAKT: Diody LED mogą być stosowane we wszystkich rodzajach pomieszczeń, a także na zewnątrz
W zależności od typu budowy oprawy oświetleniowej (określanego symbolem IP) można ich używać w odpowiednim rodzaju wnętrza. W większości pomieszczeń (suchych) stosuje się oprawy o IP 20, w pomieszczeniach wilgotnych oprawy szczelne o IP 54, na zewnątrz na ogół również oprawy szczelne o IP 54, ale gdy są narażone na działanie wody padającej ze wszystkich kierunków, lepiej zabezpieczone o IP 65, a w wypadku opraw mocowanych w podłożu, jeszcze szczelniejsze o IP 67).
Lampy LED nie są wrażliwe na częste włączanie i świecą natychmiast pełną mocą, w przeciwieństwie do świetlówek wymagających paru chwil na rozgrzanie, można je zatem stosować w pomieszczeniach, w których światło używane jest często, ale okazjonalnie. W oświetleniu zewnętrznym doskonale działają w niskich temperaturach.
MIT: Diody LED wymagają większej uwagi podczas użytkowania niż tradycyjne źródła światła
Zarówno diody LED, jak i oprawy oświetleniowe z modułami LED są kompletnymi, gotowymi do pracy urządzeniami, a ich eksploatacja nie wymaga dodatkowych zabiegów. Dioda świecąca zasilana jest niskim napięciem (3-5 V), więc aby podłączyć ją do stosowanego u nas napięcia 230 V, potrzeba odpowiedniego zasilacza (utrzymującego zresztą na stałym poziomie nie napięcie, lecz prąd diody). Ale taki zasilacz jest już zainstalowany w lampie albo w oprawie.
Jakość i rodzaj zasilacza decyduje w dużej mierze o trwałości wyrobu. Naturalnie jakość produktów z LED dostępnych na rynku jest różna i można kupić takie, które będą działały bardzo krótko. Rada generalna: kupuj wyroby sprawdzonych i znanych firm. Tym bardziej że doświadczeni producenci opraw oświetleniowych gwarantują możliwość wymiany modułu LED na nowszy dzięki ich standaryzacji.
Diody LED - nowoczesne oświetlenie wnętrz
Samoprzylepne taśmy z diodami LED to od kilku lat jeden z najskuteczniejszych sposobów na szybkie i efektowne podświetlenie wnęk, schodów, szafek oraz rozmaitych otworów. Architekci wymyślają nowe, oryginalne zastosowania tych źródeł światła, umiejętnie wykorzystując fakt, że można je ukryć niemal wszędzie.
Świecący otwór w suficie z diodami LED
Systemu diod można użyć na przykład do podświetlenia stropu holu wejściowego. W tym celu na części sufitu w holu trzeba wykonać sufit podwieszany z płyt gipsowo-kartonowych przymocowanych do stelaża. We wnęce utworzonej między płaszczyzną właściwego sufitu a płytą sufitu podwieszanego instaluje się taśmy z diodami LED w taki sposób, żeby nie były one widoczne, ale ich poświata była wyraźna.
Jak montować diody LED
Otwór w suficie może służyć do podkreślenia zarówno klasycznego, jak i nowoczesnego stylu pomieszczenia. Powinien dobrze wpisywać się w jego charakter. Owalny kształt wnęki i ciepła barwa światła złagodzą wnętrze – dodadzą mu ciepła i subtelności. Wykonanie ramy na owalny otwór wymaga zastosowania specjalnie ponacinanej płyty, którą można wygiąć w łuk. Mają ją w ofercie niemal wszyscy wiodący producenci płyt g-k. Podobny efekt można jednak uzyskać samemu po namoczeniu w wodzie paska zwykłej płyty gipsowo-kartonowej, a następnie odpowiednim jego ukształtowaniu. W przypadku łuku o małej średnicy, przy której trudno jest odpowiednio mocno wygiąć płytę g-k, fachowcy radzą zrobić pionowe nacięcia papieru na płycie przed jej moczeniem. Kształt prostokąta, kanciasty i wyraźniejszy niż owal, będzie pasował do podłużnego pomieszczenia lub wnętrza potrzebującego mocnego akcentu.
Montaż diod LED KROK PO KROKU
Ile to kosztuje?
- taśma długości 5 m LEDS-B 7,2 W/m IP00RGB – 71 zł
- zasilacz elektroniczny Treto LED 2 x 30 W – 95 zł
- kontroler z pilotem do siedmiu taśm Controler LED RGB-RF – 90 zł
- oprawa Jasmin 470-WE-H – 290 zł
- żarówka Wide LED E27-WW – 28 zł 9
- śrubokręt izolowany – 10 zł
Czas pracy: 1 godz.
Autor: KANLUX
Popularnym sposobem na efektowne oświetlenie dekoracyjne jest podświetlenie sufitu taśmami LED. W tym celu wykonuje się sufit podwieszany z płyt gipsowo-kartonowych mocowanych do stelaża. Robi się z nich półki, do których przykleja się taśmy w taki sposób, że są one niewidoczne. Widać tylko poświatę
Wybieraj diody LED o ciepłej barwie światła
Bardzo ważne jest odpowiednie dobranie barwy światła. Diody LED mają często zimne, niemal niebieskie światło – potrafi ono zmienić wnętrze w nieprzytulne laboratorium. Jeśli efekt ma być inny, wybierzmy diody o ciepłej barwie. Obecnie są dostępne taśmy z lampkami o różnych, nawet zmieniających się kolorach, którymi możemy „przemalować” wnętrze lub jego element bez użycia farby. Kolor i natężenie światła można zmieniać pilotem. Potrzebny będzie wtedy zestaw z kontrolerem (sterownikiem), do którego zostanie podłączona taśma LED.
Diody LED jednobarwne
Dzielą się na monochromatyczne – czyli takie, które dają światło czerwone, zielone i niebieskie – oraz diody w kolorze białym. Wybierając te ostatnie, warto zwracać uwagę na ich temperaturę barwową i współczynnik oddawania barw. W zależności od temperatury barwowej rozróżnia się diody ciepłe (T < 3000 K), ciepłobiałe (2700 < T < 3500 K), zimnobiałe (3500 < 5500 K) oraz zimne (T > 5500 K). Warto przy tym pamiętać, że odczucie barwy jest zawsze subiektywne, dane oświetlenie każdemu może się wydawać nieco inne. Temperatura barwowa ma duże znaczenie dla efektu dekoracyjnego. Odpowiednio dobierając jej zakres, można wydobyć i podkreślić naturalne kolory podświetlanych przedmiotów. Przykładowo kolory ciepłe, jak czerwony czy pomarańczowy, najlepiej podświetlić diodami o temperaturze 2700 K (ciepłymi). Kolory żółte dobrze wyglądają w barwie światła 3500 K, zielone – w 4000 K, a niebieskie i szare powierzchnie w barwach zimnych – około 6500 K.
Za nasycenie koloru odpowiada współczynnik oddawania barw Ra – im jest wyższy, tym kolor bardziej wyrazisty i łatwiejszy do rozróżnienia. Idealnym oddawaniem barw cechuje się światło słoneczne, które ma pełen zakres widma (Ra = 100). Teoretycznie najbardziej do niego zbliżone jest światło tradycyjnej żarówki (Ra = 99,99), ale najnowsze diody LED mają już współczynnik oddawania barw Ra ≥ 98.
Diody LED wielobarwne RGB
Zbudowane są z trzech miniaturowych modułów (czerwonego R, zielonego G i niebieskiego B) scalonych w jeden element. Przez mieszanie światła uzyskuje się dowolną barwę końcową. Diody mogą mieć postać pojedynczych modułów albo pasków lub płytek ledowych. Elementy wyposażone w sterowniki umożliwiają też płynną zmianę światła w zadanym czasie (najprostsze urządzenia pracują w zakresie od 1 do 60 minut). Można więc uzyskać efekt tęczy – stopniowego przechodzenia z kolorów zimnych do ciepłych lub odwrotnie przez kolejne ich odcienie. Innym ciekawym rozwiązaniem jest oświetlenie dostosowujące się do światła dziennego, które zmienia barwę zgodnie z jasnością panującą na zewnątrz, a więc od zimnobiałej rano, przez ciepłobiałą w południe, aż do czerwonej przy zachodzie słońca. Do tego potrzeba jednak bardziej zaawansowanych sterowników.
Jakie typy zasilania dla diod LED
Ze względu na parametry zasilające i budowę diody dzielą się na trzy grupy. Pierwsza to gotowe elementy zamienne do zastosowania bezpośrednio w istniejącej oprawie. Są one przystosowane do napięcia sieciowego 230 V i montuje się je w miejsce tradycyjnych żarówek lub halogenów. Diody zastępujące żarówki mają trzonek E14- 230 V lub E27- 230 V, a zamienniki żarówek halogenowych na napięcie 230 V mają trzonek GU 10. Druga grupa obejmuje diody niskonapięciowe (przystosowane do napięcia 12 V). Wymagają one dodatkowego elementu w postaci zewnętrznego zasilacza, który dostosowuje parametry takie jak napięcie, natężenie i pobór prądu do wymagań danego układu diodowego. Do grupy tej zalicza się również gotowe elementy zamienne nieprzystosowane do napięcia sieciowego 230 V, na przykład zamienniki halogenów z trzonkiem Gy6,35, które są zasilane napięciem 12 V. Trzecia grupa to diody wielobarwne RGB, które wymagają i zasilacza, i sterownika. Konieczność podłączenia tych dodatkowych urządzeń należy przewidzieć wcześniej i umieścić je w bruzdach ściennych albo w pustkach pod okładziną z płyt g-k.
Zaletą docenianą w oświetleniu dekoracyjnym jest także to, że diody LED nie wydzielają promieniowania ultrafioletowego UV, które powoduje między innymi blaknięcie kolorów oświetlanych przedmiotów, oraz promieniowania podczerwonego IR powodującego nagrzewanie się powierzchni. Dzięki temu można je bezpiecznie stosować do podświetlania biżuterii, cennych obrazów czy patery z owocami, co nie jest możliwe na przykład przy użyciu halogenów.
