Murowane ściany działowe. Zasady murowania, dobór zaprawy
Aby powstały solidne ściany działowe, trzeba wiedzieć, z czego je murować, jakiej zaprawy używać, jak łączyć je z innymi ścianami. To nie koniec zagadnień, które powinien przyswoić sobie każdy murarz. Przypominamy więc, jak zabrać się do wznoszenia działówek, żeby później nie opłakiwać jakości ich wykonania.
Ściany działowe z założenia nie przenoszą i nie powinny przenosić obciążeń ze stropu ani innych elementów konstrukcyjnych domu. Wznosi się je wówczas, gdy inne ściany – zewnętrzne i wewnętrzne nośne – zostały już zbudowane. Powinien być też gotowy strop. Murowane są najpopularniejsze, choć często zastępuje się je lekkimi ścianami szkieletowymi. Te zamiast z bloczków, pustaków bądź cegieł powstają ze stalowych profili lub drewnianych belek, izolacji akustycznej (zazwyczaj jest to wełna) i okładziny z płyt gipsowo-kartonowych albo innych mogących je skutecznie zastąpić. Murowane są zdecydowanie solidniejsze. W odróżnieniu od szkieletowych lepiej ograniczają przepływ dźwięków między pomieszczeniami. Może praca przy ich budowie jest cięższa, ale trudniej popełnić błędy wykonawcze, o które bardzo łatwo w przypadku ścian szkieletowych.
Autor: Mariusz Bykowski
Elementy z betonu komórkowego (gazobetonu) łączy się na zwykłą albo cienką spoinę. Pierwszą warstwę bloczków układa się na grubszej warstwie zaprawy, żeby móc prawidłowo wyprowadzić poziom
Położenie murowanych ścian działowych
Najlepiej usytuować je tam, gdzie przewidział to projektant. Często jednak koncepcja się zmienia już w trakcie budowy (lub – co gorsza – po jej zakończeniu). Istnieje oczywiście możliwość zmiany lokalizacji działówki. Nie jest to tak zwana zmiana istotna, a zatem nie musisz się zwracać o zgodę do autora projektu. Murowana działówka swoje jednak waży. Trzeba więc uważać z jej przemieszczaniem, zwłaszcza gdy stoi na stropie gęstożebrowym. Tu trzeba się zorientować, jak biegną belki, i ścianę wymurować prostopadle do nich. W przeciwnym razie, w rezultacie ugięcia stropu, na suficie i ścianach niższej kondygnacji pojawią się pęknięcia i odspojenia tynku. Gdy bardzo ci zależy na zmianie rozmieszczenia murowanych działówek, skonsultuj wpierw ten pomysł z projektantem. Jeśli zmiany zostaną zaplanowane wcześniej, zanim ruszy budowa stropu, można zrobić wzmocnienia, zwane żebrami rozdzielczymi, i wtedy ściana może stanąć wzdłuż tak przygotowanej belki. Na stropie żelbetowym, płytowym, na płycie fundamentowej lub podłodze na gruncie działówki można zaplanować w dowolnym miejscu. Murowane ściany działowe, przeciwnie niż ściany nośne, nie muszą mieć ław i ścian fundamentowych. Płyta lub podłoga na gruncie z powodzeniem przeniosą ich ciężar. Oczywiście nic złego się nie stanie, gdy fundamenty lub wzmocnienia zostaną zrobione. Zwiększy to tylko odrobinę koszt budowy i trochę wydłuży prace.
Z czego murować ściany działowe
Materiał na ściany działowe jest przeważnie identyczny jak na pozostałe. Niekiedy jednak, mając na uwadze izolacyjność akustyczną przegród w budynku, możesz zastąpić materiały lżejsze bardziej masywnymi, bo takie lepiej ograniczają przepływ dźwięków.
Beton komórkowy – do wznoszenia działówek przeznaczone są płytki, czyli wąskie bloczki. Mają grubość 8 cm lub 10 cm. Można je zastąpić nieco masywniejszymi elementami, czyli bloczkami grubości 12 cm, o wymiarach 20 x 60 cm, 24 x 60 cm, 40 x 60 cm. Do budowy ścian działowych warto wybrać beton komórkowy o gęstości między 500 a 650 kg/m3. Jest twardszy od białych bloczków na ściany zewnętrzne, ale za to lepiej izoluje akustycznie i lepiej akumuluje ciepło. Ściana taka jest też zdecydowanie odporniejsza na uszkodzenia mechaniczne, co ma znaczenie przy przekrojach muru rzędu 8-12 cm.
Ceramika – przeważnie wykorzystywane są pustaki grubości 9 cm lub 12 cm o wymiarach 25 x 19 cm lub 25 x 22 cm, przeznaczone do łączenia na pióro i wpust. Można też sięgnąć po cegły pełne albo dziurawki. Elementy te mają najczęściej wymiary 12 x 25 x 6,5 cm. Większe mogą być cegły kratówki i cegły modularne, wyglądem zbliżone bardziej do pustaków niż cegieł w tradycyjnym rozumieniu. Wytrzymałość cegieł i pustaków na ściskanie określa klasa, podawana w MPa. Jej wartość liczbowa wynosi 5, 10, 15 i 20. Im wyższa klasa, tym materiał jest mocniejszy i można z niego wykonywać ściany narażone na większe obciążenia lub bardziej podatne na zniszczenie.
Keramzytobeton – do ścian działowych przeznaczone są pustaki o wymiarach 24 x 50 cm lub 38 x 50 cm i grubości 10-11 cm. Dzięki specjalnie wyprofilowanym bokom można je łączyć na wpust i wypust, bez konieczności wykonywania spoiny pionowej. Beton z keramzytem to bardzo wytrzymały surowiec. Wytrzymałość wyrobów keramzytobetonowych wynosi od 2 do 9,5 MPa.
Silikaty – do wyboru masz bloczki drążone o wymiarach 25 x 22 cm i grubości 11,5 cm lub cegły pełne o wymiarach 12 x 25 x 6,5 cm. Silikaty są ciężkie, ale za to twarde, choć mimo to dość kruche. Trudno się je tnie i trudno wierci w nich otwory. Pod względem izolacyjności akustycznej przewyższają pozostałe materiały na ściany działowe.
Bloczki gipsowe na ściany działowe
Warto też wspomnieć o mniej popularnym, ale ciekawym produkcie, jakim są bloczki z gipsu syntetycznego. Ich wymiary wynoszą 50 x 66,6 cm, a grubość – 6, 8 lub 10 cm. Do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności przeznaczone są bloczki impregnowane w kolorze zielonym. Zwykłe białe źle znoszą kontakt z wilgocią w zbyt dużym natężeniu. Ponieważ bloczki mają pióra i wpusty, połączeń pionowych nie wypełnia się już klejem. Nie jest to potrzebne. Nie trzeba ich też tynkować, gdyż mają bardzo gładką powierzchnię. Wystarczy nanieść cienką warstwę masy szpachlowej, aby móc później przystąpić do malowania lub tapetowania. Ściany działowe muruje się przeważnie na taką samą zaprawę, jakiej używano do wznoszenia murów nośnych. Nie jest to jednak warunek obowiązkowy. Z pewnością bardziej opłaca się użyć zaprawy taniej, na przykład cementowo-wapiennej, zamiast zaprawy klejowej lub piany murarskiej. Ta druga, wraz z zaprawą ciepłochronną, ma przede wszystkim poprawić izolacyjność cieplną murów, co w przypadku działówek w ogóle nie ma znaczenia. Bloczki gipsowe łączy się klejem gipsowym nanoszonym tak jak zaprawa murarska (bloczki zielone – specjalnym klejem odpornym na wilgoć).
Autor: SILKA YTONG
Na podłożu rozkłada się poziomą izolację przeciwwilgociową, która będzie chronić bloczki przed podciąganiem wilgoci. Najwygodniej użyć do tego folii budowlanej grubości 0,3 mm. Pierwszą warstwę bloczków ustawia się na tradycyjnej zaprawie. Jej zadaniem jest wyrównanie podłoża
Zaprawy do ścian działowych
- Zwykła. Cementowa lub cementowo-wapienna. Po rozrobieniu wodą ma konsystencję gęstoplastyczną. Nadaje się do wszystkich materiałów murowych. Do klinkieru potrzebna jest taka, która zamiast wapna zawiera tras. Grubość spoiny wynosi około 0,5-1 cm.
- Klejowa. Po rozrobieniu wodą ma konsystencję półpłynną. Robi się z niej spoiny kilkumilimetrowej grubości. Nadaje się do elementów o gładkiej powierzchni – silikatów i betonu komórkowego. Do pustaków nie jest zalecana, gdyż wpływa w ich drążenia, co niepotrzebnie zwiększa zużycie.
- Piana. To klej poliuretanowy w postaci samorozprężnej piany. Sprzedawany w puszkach. Do nakładania potrzebny jest specjalny pistolet. Pianę stosuje się do murowania ścian z pustaków ceramicznych o szlifowanych powierzchniach styku.
Podstawowe zasady murowania ścian działowych
- Bloczki, płytki lub pustaki układa się warstwami, z przesunięciem i zachowaniem prawidłowego wiązania materiału oraz grubości spoin, zależnie od ich rodzaju.
- Ściany działowe powinny być oparte na podłodze na gruncie lub stropie, ale z nimi niepołączone trwale, tak żeby każdy element mógł się swobodnie odkształcać bez wzajmnego wywierania na siebie nacisku. Dlatego muruje się je na tak zwanej warstwie poślizgowej, którą może stanowić pas papy lub grubej folii polietylenowej.
- Nie należy ich łączyć ze stropem również dlatego, żeby nie przenosić drgań. W tym celu można położyć na warstwie poślizgowej podkładki z filcu.
- Między ścianą a stropem powyżej niej zostawia się odstęp o wysokości 1-3 cm, który później wypełnia się materiałem trwale elastycznym, na przykład pianką poliuretanową lub wełną mineralną.
Łączenie ścian działowych z nośnymi
Działówki często stykają się z innymi murami pod kątem prostym i tworzą połączenie narożne o kształcie L lub pośrednie, o kształcie T. Jedną murowaną ścianę działową z drugą najlepiej jest przemurować. Zwiększy to ich stabilność oraz wyjdzie na dobre akustyce pomieszczeń. Co innego łączenie ze ścianami nośnymi. Przemurowanie nie wchodzi tu w grę. Pozostaje na przykład połączenie na tak zwane strzępia zazębione. Murarz, budując ścianę nośną, pozostawia puste miejsca w co drugiej warstwie. Tak powstaje pionowy rząd strzępi. W trakcie domurowywania ściany działowej w każde pozostawione gniazdo wsuwa się cegłę posmarowaną częściowo zaprawą murarską. Sposób taki można jednak brać pod uwagę tylko pod warunkiem, że ściana nośna i działowa są murowane z elementów o tej samej wysokości. W innym przypadku pozostaje wykonanie w ścianie nośnej bruzdy o głębokości kilku centymetrów i szerokości o mniej więcej 1 cm większej niż grubość działówki. Niestety oba rodzaje połączeń, choć z pewnością bardzo solidne, są dość pracochłonne. Obecnie z pomocą murarzom przychodzą płaskie, stalowe kotwy. Przykręca się je do muru nośnego i buduje ścianę działową. Odgina się je później pod kątem prostym i umieszcza w poziomej spoinie działówki. Zazwyczaj kotwy są rozmieszczane co trzy spoiny poziome. Gdy obie ściany będą budowane z elementów o jednakowej wysokości, wtedy kotwy rozmieszcza się w trakcie murowania ściany nośnej. Wkłada się je w świeżo nałożoną zaprawę, tak żeby od połowy wystawały w kierunku przyszłej ściany działowej. Ważne też, żeby w trakcie murowania wykonywać pionową spoinę wypełnioną zaprawą między jednym a drugim murem.
Działówki na poddaszu
Na poddaszach użytkowych działowe ściany murowane stykają się niekiedy z drewnianymi słupami podpierającymi więźbę dachową. Pamiętaj, że powinny one być odseparowane od wszelkich drewnianych elementów. Zanim więc zostaną do nich dostawione, do słupa mocuje się pas papy lub grubej folii i tym samym powstaje warstwa poślizgowa, rodzaj dylatacji. Przestrzeń między ścianą a drewnem można również wypełnić materiałem elastycznym – wełną albo pianką poliuretanową, szczególnie tam, gdzie ściana dochodzi do belki stropowej lub jętki, które absolutnie nie powinny się na niej opierać. Podczas tynkowania muru styk ze słupem należy wzmocnić pasem siatki zbrojeniowej z włókna szklanego o szerokości 20-30 cm. Gorzej, gdy słup wypadnie w narożniku dwóch ścian. Trzeba je wtedy dodatkowo do niego zakotwić. Można to zrobić w ten sposób, że w słup powbija się długie gwoździe (około 3 na wysokość każdej z obu ścian). Gwoździe muszą później trafić w spoiny między cegłami, bloczkami lub pustakami. Oczywiście i tu nie obejdzie się bez dwucentymetrowych szczelin między słupem a murem, wypełnionych i wykończonych w ten sam sposób.
Obciążanie ścian działowych
Na ścianach działowych wiesza się nie tylko wiele ozdób, ale też elementy wyposażenia domu. Te, które musisz tu wziąć pod uwagę, to na przykład szafki kuchenne, półki na książki, szafki i urządzenia podwieszane w łazience, podgrzewacz wody. Mogą być one solidnie obciążone, i to w sposób dynamiczny. Najbezpieczniej jest zastosować pełne materiały murowe o dużej gęstości, czyli beton komórkowy co najmniej odmiany 500, cegły pełne lub bloczki silikatowe. Jeśli wybudujesz ściany z pustaków, nie stoisz na straconej pozycji, bo do mocowania ciężkich przedmiotów na ścianach z pustkami są przeznaczone specjalne systemy kołków rozporowych i kotew, także chemicznych.
Nadproże w ścianie działowej
Nad otworami drzwiowymi, które nie będą sięgać sufitu, zawsze trzeba budować nadproża, czyli specjalne elementy wzmacniające. Ich rodzaj zależy od tego, z czego jest wzniesiona ściana, jak szerokie drzwi przewidziano i jak wysoko będzie między górną krawędzią otworu a sufitem. W sprawie nadproża najwięcej ma do powiedzenia architekt. Jeśli dobudowujesz ściankę w istniejącym domu, sposób wykonania nadproża może doradzić inżynier budowlany. Najprostszy typ nadproża to zwyczajny płaskownik stalowy docięty na odpowiednią długość. Na nim będą się opierać warstwy muru ponad otworem. Płaskownik będzie niestety widoczny po zakończeniu budowy ściany, więc trzeba go jakoś zamaskować. Gdy otwór będzie pozostawiony bez drzwi, płaskownik można ukryć w warstwie tynku, po uprzednim zabezpieczeniu tego miejsca stalową siatką zbrojącą. Jeśli płaskownik chcesz zastosować w ścianie murowanej na cienkie spoiny, trzeba go będzie ułożyć w wyżłobieniach przygotowanych w budulcu, w miejscach jego oparcia. W ścianach ceramicznych można wykonać nadproże z cegieł. Jeśli materiałem podstawowym są pustaki, to liczba warstw cegieł w nadprożu powinna być taka, by odpowiadała ich wysokości. W spoinie poziomej między dwoma pierwszymi warstwami cegieł trzeba umieścić zbrojenie z dwóch prętów stalowych, stalowego płaskownika lub drabinki zbrojeniowej. Oczywiście w trakcie budowy nadproża powinno być ono od dołu podparte deskowaniem, które można usunąć dopiero wówczas, gdy zaprawa murarska całkiem zwiąże. Najprostsze do stosowania są prefabrykowane belki nadprożowe z betonu, betonu komórkowego, keramzytobetonu lub belki betonowo-ceramiczne. Nadproża takie mogą mieć różną długość i szerokość. Ich rodzaj i długość powinny być określone w projekcie.
