Pogłos w domu - jak go usunąć? Panele akustyczne i dyfuzory
Aby cieszyć się komfortem akustycznym, trzeba zadbać o to, by w domu nie atakowały nas niechciane dźwięki. Tu, oprócz izolacyjności akustycznej przegród, liczy się redukcja pogłosu. Zjawisko to może bowiem utrudnić rozumienie mowy i powodować dźwiękowy chaos, który na dłuższą metę jest bardzo męczący.
Dźwięk towarzyszy nam bez ustanku. Zdarza się jednak, że nie do końca czujesz się z nim komfortowo. Przeszkadza ogólny hałas, drażnią dźwięki o nienaturalnym brzmieniu, irytuje niemożność zrozumienia czyjejś mowy. Wszystko to możesz tłumaczyć pogłosem, który ma również bezpośredni wpływ na hałas. Im dłuższy jest czas pogłosu, tym większy udział hałasu pogłosowego. Czas zrozumieć to zjawisko i nauczyć się je eliminować, zarówno na etapie budowy, jak i w trakcie wykańczania lub odnawiania domu bądź mieszkania.
Pogłos w domu
Żeby zrozumieć, w czym tkwi problem, najpierw trzeba zrozumieć zjawisko pogłosu. Dźwięk rozchodzi się w pomieszczeniu, napotykając różne przeszkody – ściany, zasłony, meble. W momencie kontaktu z nimi część energii fali dźwiękowej zostaje pochłonięta, a ściślej mówiąc – przekształcona w drgania cząsteczek wchodzących w jej skład. Reszta energii odbija się i rozchodzi w pomieszczeniu, po czym proces się powtarza. Tłumacząc na język bardziej przystępny – w zależności od tego, jakie właściwości pochłaniające mają powierzchnie przegród oraz elementów wyposażenia w pomieszczeniu, tak długo będzie wybrzmiewał wygenerowany tu dźwięk. Czas pogłosu (oznaczony symbolem RT60) jest to bowiem czas potrzebny, aby poziom ciśnienia akustycznego w pomieszczeniu spadł o 60 dB.
Dwa parametry opisujące pochłanianie dźwięku
- Współczynnik pochłaniania α
Dla wszystkich powierzchni płaskich znajdujących się w pomieszczeniu, zarówno ścian i podłóg, jak i zasłon i sufitów podwieszanych, które nie są umieszczone bezpośrednio na pierwotnej powierzchni. Współczynniki przedstawia się za pomocą sześciu wartości pochłaniania dla każdego pasma oktawowego od 125 Hz do 4 kHz. Każdy z nich zawiera się w przedziale od 0 do 1, przy czym 0 oznacza całkowite odbicie energii fali, a 1 całkowite jej pochłonięcie. Jako przykład może posłużyć panel Keope M w kształcie piramidek. Absorpcja tego panelu opisana jest jako <8 23 55 77 67 64>, co oznacza, że dla częstotliwości 125 Hz panel pochłania 8% energii fali dźwiękowej, w paśmie 500 Hz jest to już 55%, a dla 1 kHz aż 77%.
- Równoważna powierzchnia pochłaniająca Aobj
Opisuje właściwości pochłaniające obiektów przestrzennych (są to np. elementy podwieszane pod sufitem i meble). Przedstawiana jest dla tych samych pasm oktawowych co współczynnik pochłaniania w przypadku powierzchni płaskich. Za pomocą równoważnej powierzchni pochłaniającej opisywany jest pojedynczy element, a dokładniej – ile metrów kwadratowych materiału całkowicie pochłaniającego równoważy go pod względem akustycznym. Przykładem niech będzie absorber w postaci walca wykonanego z melaminy, podwieszany pod sufitem. Jego pochłanianie opisywane jest jako <5 17 45 63 62 58>, co oznacza, że pojedynczy element w paśmie 125 Hz odpowiada 0,05 m2 materiału całkowicie pochłaniającego, a w paśmie 1 kHz – już 0,63 m2. Większość parametrów akustycznych podawana jest oddzielnie dla kolejnych pasm częstotliwościowych. Im wyższe wartości tych współczynników, tym materiał lepiej pochłania niechciany dźwięk.
Geometria przede wszystkim
Bardzo istotny wpływ na rozchodzenie się dźwięku w pomieszczeniu ma jego geometria, dlatego – aby zapewnić odpowiednie parametry akustyczne – warto jest się skupić na tym aspekcie już na etapie projektowym. Najgorsze pod względem akustyki są pomieszczenia o kształcie sześcianu. Niekorzystne jest również, kiedy kolejne wymiary (długość, wysokość, szerokość) są swoimi wielokrotnościami. Z pewnością należy przestrzec przed wysoko zlokalizowanymi antresolami i otwartymi klatkami schodowymi. Powodują one znaczne podwyższenie sufitu i powiększenie przestrzeni, a co za tym idzie – wydłużenie czasu pogłosu. W tym przypadku głównym problemem jest pogłos występujący w dolnej kondygnacji, pełniącej zazwyczaj funkcję pokoju dziennego. Hałas wędrujący wyżej poprzez otwartą klatkę schodową jest następstwem niedopatrzeń przy jego wykańczaniu i wyposażeniu. Pamiętajmy też, że odpowiednia geometria nie zlikwiduje całkowicie problemu zbyt długiego czasu pogłosu, a jedynie sprawi, że walka z nim będzie łatwiejsza. Cóż zatem pozostaje? Można zadbać o takie wykończenie i wyposażenie wnętrz, aby zdecydowanie ograniczyć pogłos.
Rozmieszczenie paneli akustycznych
Jeżeli mamy jasno zdefiniowane źródła dźwięku, jak w przypadku paneli pochłaniających w profesjonalnych rozwiązaniach, możemy się również postarać, aby znaleźć miejsce pierwszego odbicia fali i tam umieścić panele. Jeżeli natomiast trudno jest zlokalizować źródło dźwięku w pomieszczeniu, panele pochłaniające należy umiejscowić na przeciwległych ścianach na wzór szachownicy.
Pomiar parametrów akustycznych
Zanim zabierzesz się do redukcji pogłosu, powinieneś zmierzyć jego czas i parametry akustyczne. Tu nie obejdzie się bez wynajęcia firmy specjalistycznej. Wraz z wynikami pomiarów przedstawi ci ona model pomieszczenia oraz propozycję gotowych adaptacji akustycznych uwzględniających rozkład częstotliwościowy w danym pomieszczeniu. Firmy takie ogłaszają się w internecie, więc znajdziesz je bez większego kłopotu. Koszt takiej usługi, wraz z opracowaniem wyników, zaczyna się od 1500 zł, warto jednak pamiętać, że na końcową cenę wpływ ma wiele czynników mogących podnieść stawkę.
Materiały do redukcji pogłosu: panele akustyczne
Panele akustyczne wykonane są zazwyczaj z pianki melaminowej lub poliuretanowej. Formą przypominają obrazy – są wieszane na ścianie – lub mają postać paneli piankowych przyklejanych bezpośrednio do ścian. Zewnętrzna strona tych przyklejanych przybiera zazwyczaj formę piramidek lub fal. Trzeba jednak zwracać uwagę na współczynniki pochłaniania, bowiem z uwagi na skojarzenia kształtu z matami stosowanymi w profesjonalnych studiach nagraniowych rynek zalała fala produktów, które poza wyglądem nie mają wiele wspólnego z produktami służącymi do adaptacji akustycznych. Panele akustyczne dobrze radzą sobie ze średnimi i wysokimi częstotliwościami. Ich liczba w pomieszczeniu zależy od wyników pomiarów czasu pogłosu, ale zacząć należy od obłożenia miejsc pierwszych odbić fali.
Przeczytaj też:
Materiały do redukcji pogłosu: pułapki basowe
Pułapki basowe mogą to być pułapki z materiału porowatego, które działają jak szerokopasmowe pochłaniacze (poza niskimi częstotliwościami pochłaniają również te wyższe), oraz pułapki, które mają specjalny kształt – z wgłębieniami oraz otworami – opracowany na podstawie bardziej skomplikowanych wyliczeń (działają w węższym zakresie niż pułapki porowate, ale pozwalają wyłapać konkretną, rezonującą częstotliwość). Dzięki ich zastosowaniu wyrównujesz czas pogłosu i usuwamy pasma, które są najbardziej uciążliwe. Montuje się je w pierwszej kolejności w rogach pomieszczeń (górnych i dolnych), następnie w miejscach łączeń ścian i sufitu, a na koniec w narożach ścian, ponieważ to właśnie wszelkiego rodzaju kąty sprzyjają dudniącemu dźwiękowi o niskich częstotliwościach.
Materiały do redukcji pogłosu: dyfuzory
Dyfuzory to plansze z licznymi wypustkami i załamaniami wieszane na ścianach, aby rozproszyć padający na nie dźwięk. Jeżeli po częściowym zakończeniu adaptacji akustycznej zostały nam niezagospodarowane, płaskie powierzchnie, ważne jest, aby odbijające się od nich dźwięki zostały rozproszone. Dlatego właśnie na ich powierzchniach montuje się dyfuzory.
Kilka ważnych rad
Jeśli chcesz samodzielnie przeprowadzić adaptację w pomieszczeniu, to przestrzegaj kilku podstawowych zasad. Pamiętaj, że najcięższe do zwalczenia są niskie częstotliwości, więc powinieneś zacząć od pułapek basowych. Następnie wprowadź panele akustyczne. Umieszczaj je w miejscach pierwszych odbić fali (nie tylko na bocznych ścianach, ale również na przedniej, tylnej oraz na suficie). Resztę elementów pochłaniających dźwięki (a chodzi tu o dodatkowe panele pochłaniające) rozmieść na równoległych ścianach, tworząc z nich wzór szachownicy. I najważniejsze – dopóki w pomieszczeniu nie zadbasz o odpowiednie pochłanianie dźwięków, na nic rozpraszanie, dlatego dyfuzory niech będą ostatnie na liście zakupów.
Sufity akustyczne
Najważniejszą i najłatwiejszą do zaadaptowania akustycznego powierzchnią jest sufit. Konstrukcja standardowego sufitu podwieszanego, dzięki pustce powietrznej, dobrze sobie radzi z najbardziej uciążliwymi niskimi częstotliwościami.
Przeczytaj też:
Sufity podwieszane mogą być segmentowe lub jednorodne. Pierwsze mają okładzinę z płyt wykonanych z materiału pochłaniającego (na przykład sprasowanej wełny mineralnej) lub płyt perforowanych z materiałem pochłaniającym schowanym wewnątrz konstrukcji w miejscu pustki powietrznej. Zaletą wizualną jest możliwość wyboru koloru, systemu montażu czy kształtu perforacji płyt. Sufity jednorodne również składają się z płyt ze sprasowanego materiału pochłaniającego, montowane są jednak przez specjalne ekipy i dodatkowo wykańczane tynkiem akustycznym, przez co ich powierzchnia ma jednorodny wygląd. Współczynnik pochłaniania takich systemów w niektórych pasmach częstotliwościowych dochodzi do 1.
Baffle i nie tylko
W dużych pomieszczeniach, gdzie z jakiegoś powodu nie możesz zamontować podwieszanego sufitu akustycznego, stosuje się podwieszane absorbery. Mogą mieć postać wysp sufitowych (panele pochłaniające podwieszone poziomo pod powierzchnią sufitu), baffli (paneli pochłaniających podwieszanych pionowo pod sufitem) lub innych elementów. Często producenci oferują możliwość docięcia takich pochłaniaczy na życzenie klienta, nadając im odpowiedni kształt i wielkość. Figury te są wieszane pod sufitem na linkach, a dzięki temu, że nie przylegają do niego bezpośrednio, każda z ich powierzchni jest wykorzystywana jako absorber. Materiałem najczęściej stosowanym do tego typu rozwiązań jest pianka melaminowa. Ma ona doskonałe parametry pochłaniania, a dzięki niewielkiej wadze i zwartej konstrukcji jest chyba najłatwiejszym w montażu produktem.
Przeczytaj też:
Pionowe pochłaniacze dźwięku
Kiedy zależy ci na materiale pochłaniającym dźwięk, który nie będzie wyglądał jak typowe absorbery znane ze studiów nagraniowych, warto skorzystać z eleganckich linii paneli akustycznych. Produkty te zbudowane są z elementu pochłaniającego obitego tkaniną transparentną akustycznie lub z innego materiału, na przykład z drewna, które dzięki specjalistycznej (a zarazem dekoracyjnej) fakturze zyskuje właściwości pochłaniające. Oferowane są również specjalne absorbery stojące. Zasada ich działania jest taka sama jak w przypadku paneli ściennych, jednak dzięki zamocowanym nóżkom można je stawiać w miejscach, w których najbardziej potrzebujemy pochłaniania niechcianych dźwięków, na przykład jako przegroda pomiędzy stanowiskami pracy. Ich trzon konstrukcyjny stanowi rama aluminiowa. Z jednej strony – frontowej – mają specjalną dekoracyjną okładzinę lub tkaninę, a z drugiej – płytę HDF, flizelinę lub tkaninę. Absorbery można zawieszać na ścianie jak obrazy lub ustawiać swobodnie, jak swego rodzaju przenośne parawany akustyczne. Ich współczynnik pochłaniania dźwięku αw wynosi od 0,50 do 0,95. Wśród paneli akustycznych znajdziemy też drewnopochodne, wytwarzane z płyty MDF. Mają bardzo dekoracyjny wygląd, więc niczym się ich nie wykańcza. Świetnie wyciszają dźwięki powstające w pomieszczeniu i redukują pogłos. Z akustycznego punktu widzenia nieregularna powierzchnia sprawia, że ich współczynnik pochłaniania w niektórych pasmach może nawet przekraczać 1. Mocowane są do ścian lub sufitów z wykorzystaniem specjalnych rusztów dostarczanych przez producentów.
