Płytki wielkoformatowe to hit wśród materiałów wykończeniowych. Jak je ułożyć?
Płytki w wielkim formacie układa się na ścianach i podłogach, ale także robi się z nich blaty. Jednak takie duże gabaryty mogą sprawiać problemy zarówno w transporcie, jak i montażu. Jak uniknąć problemów przy montażu płytek wielkoformatowych?
Spis treści
- Płytki wielkoformatowe. Rozmiary są bardzo różne
- Ile ważą płytki wielkoformatowe?
- Transport i odbiór płytek wielkoformatowych
- Jakie podłoże pod płytki wielkoformatowe?
- Cięcie i obróbka płyt wielkoformatowych
- Klejenie płyt wielkoformatowych
- Fugowanie i silikonowanie płytek wielkoformatowych
Elegancki wygląd, minimalna liczba spoin dająca odczucie ładu i przestrzennego rozmachu, a także często zapierające dech w piersiach wzornictwo to główne atuty płyt wielkoformatowych, dla których wielu właścicieli mieszkań i domów decyduje się na taki rodzaj płytek, mimo że kosztują niemało. Dodatkowo z racji ciężaru i kłopotliwej obróbki okładziny z dużych elementów wcale nie układa się szybciej niż z płytek o standardowych wymiarach. Już sam transport wymaga specjalistycznych narzędzi, trzeba się też z nimi ostrożnie obchodzić na budowie. Megaformaty powinny układać przynajmniej dwie osoby, dlatego roboty będą wyceniane wyżej również ze względu na większe zaangażowanie ekipy.
Płytki wielkoformatowe. Rozmiary są bardzo różne
Obecnie do grupy płytek wielkoformatowych zalicza się płytki o długości boków powyżej 60 cm, na przykład 75 x 75, 80 x 80, 50 x 100, 100 x 100 cm, a także jeszcze większe formaty płyt – 120 x 60 cm czy 120 x 120 cm. Do płytek wielkoformatowych zaliczane są także podłogowe gresy drewnopodobne, także kształtem odwzorowujące deski, których długość sięga 180 cm. Dzięki stałemu rozwojowi możliwości technologicznych, co kilka lat można zauważyć pojawianie się nowych, wcześniej niespotykanych formatów płyt ceramicznych – obecnie to płytki megaformatowe (nazywane XXL), osiągające wymiary 100 x 300, 120 x 240, 120 x 275 lub 280 cm, a nawet 160 x 320 cm.
Jakie uzasadnienie mają tak duże formaty płytek? Otóż wymiar boku sięgający, a nawet przekraczający 300 cm pozwala w wielu realizacjach na obłożenie ściany na całej wysokości pomieszczenia tylko z wykorzystaniem jednej płyty. Szerokość płyt powyżej 100, a czasami 150 cm, daje z kolei możliwość uzyskania dużej jednolitej płaszczyzny z minimalną liczbą spoin, a w niektórych przypadkach, jak na przykład we wnętrzu brodzika, również bez spoin, co ma walory nie tylko estetyczne, ale również użytkowe (ułatwia czyszczenie okładziny).
Ile ważą płytki wielkoformatowe?
Na ciężar płytek wpływ ma nie tylko ich wymiar, ale także grubość. Przykładowo płyta w formacie 120 x 240 cm o grubości 6 mm waży 42 kg, a płyta o grubości 20 mm może ważyć nawet powyżej 100 kg! Inwestorzy nie są często tego świadomi, a bywa też tak, że tego kryterium nie biorą pod uwagę projektanci. Znaczny ciężar pojedynczych płyt może bardzo podnieść cenę robocizny. Ciężkie płytki wymagają przecież użycia większej siły fizycznej podczas przenoszenia, a także szczególnej czujności podczas montażu. Zazwyczaj też pociągają za sobą konieczność stosowania specjalistycznych narzędzi, choćby transportowych, w które musi być wyposażona ekipa wykonawcza.
Wybierając konkretne płyty, warto dokładnie sprawdzić ich ciężar i nie dać się wprowadzić w błąd informacjom marketingowym. Przykładem może być fakt, że tak zwane spieki kwarcowe są często reklamowane jako produkt o niskiej wadze. Często jednak podawana jest waga 1 m2 płyty, a przecież pojedyncza płyta wielkiego formatu może być dwu- lub trzykrotnie większa. Ponadto często podawany jest ciężar najcieńszych płyt danego producenta, na przykład 3-milimetrowych, a one mają ograniczone zastosowanie. Zawsze też trzeba rozważyć ciężar płyty w odniesieniu do innych materiałów, które są brane pod uwagę jako rozwiązania alternatywne. Przykładowo płyty ze spieków o grubości 12 mm, które można stosować na kuchenne blaty, są znacznie lżejsze niż płyty kamienne, które w tym zastosowaniu muszą mieć grubość minimum 30 mm.
Transport i odbiór płytek wielkoformatowych
Usługa wykonania okładzin z ceramicznych płyt wielkoformatowych jest droższa niż w przypadku płyt o większym formacie, ale trzeba wiedzieć, że zakres prac jest niewspółmiernie większy. Glazurnik podejmujący się tych prac musi mieć odpowiednie przygotowanie zawodowe. Niezbędne są certyfikaty ze szkoleń z obróbki płyt wielkoformatowych, udokumentowana znajomość Normy ceramicznej PN-EN 14411, potwierdzone kwalifikacje zawodowe czeladnika lub mistrza glazurnictwa.
Gdy ciasna klatka schodowa bądź wąski korytarz utrudniają transport płyt wielkoformatowych, konieczne może być wykorzystanie dźwigu budowlanego. Decyzję o sposobie dostarczenia płyty we właściwe miejsce trzeba podjąć we współpracy z projektantem, może się bowiem okazać, że bardziej racjonalna będzie zamiana formatu płyt na nieco mniejszy, na przykład zamiast 120 x 300 cm wybór tych 120 x 240 cm. Odbioru płyt powinien dokonać przeszkolony wykonawca, który jest w stanie zweryfikować towar pod względem jakości produktowej, wad fabrycznych oraz tych, które mogły powstać w transporcie: wyszczerbień, uszkodzeń na szkliwie, zarysowań itp. Takie wady dyskwalifikują płyty do jakiejkolwiek obróbki i montażu.
Płyty wielkoformatowe należy wyładować zgodnie z określonymi zasadami, za pomocą dźwigu HDS lub ręcznie. Podczas ręcznego rozładunku wykorzystujemy przyssawki ręczne i (lub) ramy transportowe. Innych metod rozładunku żaden producent nie dopuszcza. Na etapie magazynowania na terenie inwestycji wszystkie płyty składuje się na płasko. W gestii wykonawcy jest więc znalezienie odpowiedniego miejsca, gdzie płyty mogą być składowane w pozycji poziomej. Kategorycznie zabrania się składowania płyt wielkoformatowych w pozycji pionowej.
Jakie podłoże pod płytki wielkoformatowe?
Płytki wielkoformatowe są układane zarówno na ścianach, jak i na podłogach, a podłożem są najczęściej na tynki gipsowe, tynki cementowo-wapienne, jastrychy cementowe, oraz jastrychy anhydrytowe. Odpowiednie przygotowanie podłoża to obowiązek należący do glazurnika. Każde z nich musi być oczyszczone, mocne i równe, stabilne geometrycznie (nieodkształcalne). Konieczne jest zbadanie wilgotności podłoża. Należy to zrobić metodą CM i wystawić protokół z badania. Wilgotność podłoża pod płyty wielkoformatowe powinna wynosić:
- tynk gipsowy i cementowy – poniżej 1% CM,
- jastrych cementowy – poniżej 1% CM,
- jastrych anhydrytowy – 0,5% CM,
- jastrych anhydrytowy na ogrzewaniu podłogowym – 0,3% CM.
Ważne jest zagruntowanie podłoża, bo pozwala na związanie drobnych zanieczyszczeń, zmniejsza nasiąkliwość, a przede wszystkim zwiększa przyczepność kleju. W przypadku podłoży cementowych wystarczy regulacja ich chłonności za pomocą gruntów przeznaczonych do prac glazurniczych, znajdziemy je w ofercie każdego producenta. Tynki gipsowe wymagają natomiast zeszlifowania mleczka gipsowego, naniesienia gruntu do podłoży gipsowych i użycia hydroizolacji. Z kolei jastrychy anhydrytowe po zeszlifowaniu mleczka gipsowego gruntujemy preparatami poliuretanowymi lub epoksydowymi, z zasypem piasku kwarcowego. Podłoże w pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności, takich jak łazienki, zgodnie z wytycznymi izolujemy w strefach mokrych. Rodzaj hydroizolacji jest uzależniony nie tylko od miejsc i stref, ale również od rodzaju stosowanego kleju.
W przypadku elementów o formatach do 40 x 40 cm większość nierówności podłoża można zniwelować zaprawą klejącą. Gdy układa się płyty wielkoformatowe, takie poprawki nie mogą wynosić więcej niż 1 mm/2 m, aby nie dochodziło później do wykruszania się fugi.
Cięcie i obróbka płyt wielkoformatowych
Podstawą prac jest stół, który musi być płaski, stabilny, tak aby nie uginał się podczas pracy z płytą. Wielu wykonawców korzysta ze specjalistycznych stołów, ale może to być stół wykonany we własnym zakresie. Narzędziem niezbędnym do obróbki płyt wielkoformatowych jest listwa do cięcia z zasięgiem przynajmniej 330 cm. Pozwala ona na cięcia proste i kontrolowane, eliminując ryzyko wyszczerbienia płyt. Listwa składa się z profilu prowadzącego oraz wózka wiodącego, na którym umieszczone jest kółko tnące. Kółko wykonuje rysę na szkliwie, względem której będzie przebiegać pęknięcie płyty. Aby dobrać odpowiedni nacisk, zaleca się wykonywać cięcia kontrolne, około 3 cm w pasie odpadu płyty. Pas płyty z cięcia kontrolnego odłamujemy łamakiem śrubowym i oceniamy jego jakość, sprawdzając, czy jest w jednym kawałku. Gdy cięcie kontrolne przebiegło poprawnie, można przyciąć płytę na żądany wymiar. Nie dopuszcza się używania do cięć prostych szlifierek kątowych, ponieważ prowadzą one do dużych strat materiału oraz wyszczerbień szkliwa. Elementy możemy ciąć w prostokąty, kwadraty, trójkąty, ale nigdy nie stosujemy kształtów typu L, C, E i U. W przypadku konieczności wykonania otworów (na przepusty wody czy puszki elektryczne) wykorzystuje się otwornice glazurnicze na mokro lub na sucho. Jeśli to możliwe, bezpieczniejszym rozwiązaniem jest wykonywanie otworów po montażu płyt i związaniu kleju, czyli nie wcześniej niż po 72 godz. Wynika to z naprężenia, jakie powstaje w płycie podczas montażu, a każdy otwór ma wpływ na możliwe jej uszkodzenie.
- Dowiedz się także: Podstawa posadzki, czyli podkład podłogowy. Kiedy jaki zastosować?
Klejenie płyt wielkoformatowych
Do montażu płyt wielkoformatowych stosuje się kleje odkształcalne zgodne z normą PN-EN 12004, o oznaczeniach C2TES1 i C2TES2 z zapisem w karcie technicznej produktu o możliwości użycia z daną wielkością formatu. Kleje z oznaczeniem S1 stosujemy na podłoża masywne, takie jak ściany murowane, z kolei te S2, o wyższej klasie odkształcalności, stosujemy w przypadku podłóg i ścian w systemie suchej zabudowy. Klej nakłada się na podłoże grzebieniem glazurniczym o zębie 12 x 16 mm, z kierunkiem zawsze do krótszego boku. Płytę przed przyklejeniem przemywamy wilgotną gąbką z pobiałki poprodukcyjnej na rewersie, po czym bazujemy, czyli wcieramy klej na ostro. Należy przygotować taką ilość kleju, by w wciągu 40-50 min go wykorzystać. Po 1,5 godz. klej nie nadaje się do dalszego wykorzystania. Bardzo ważnym narzędziem jest wibrator glazurniczy, który pozwala uzyskać jak najlepsze wypełnienie klejem – rozprowadza go pod dociśniętą do podłoża płytą, wypychając powietrze. W przypadku wykładzin podłogowych dopuszcza się chodzenie po nich podczas klejenia.
Dodatkowo wymogiem wykonawczym jest stosowanie sytemu płaszczyznowania (poziomowania), który zapobiega powstawaniu różnic w poziomie krawędzi płytek. Są to klipsy, które wprowadza się między płytki, oraz kliny, które się na nich zaciska. Kliny wywierają równy nacisk na sąsiadujące ze sobą płytki.
Fugowanie i silikonowanie płytek wielkoformatowych
Czas od etapu klejenia do momentu fugowania powinien być jak najdłuższy, aby pozwolić klejowi, oprócz jego związania, na wytracenie nadmiaru wody zarobowej przez otwarte spoiny. Zachowanie okresu 21 dni hydratacji cementu w kleju może być tu zasadne. Ostateczna decyzja o szerokości fugi zależy od wykonawcy lub architekta, który powinien policzyć rozszerzalność liniową w docelowych warunkach montażowych i umieścić taką informację w projekcie wykonawczym.
Wszystkie płytki – nawet te reklamowane jako bezfugowe – wymagają fugowania. Każdy materiał, a więc płytki i podłoże, cechuje się rozszerzalnością liniową związaną ze zmianą temperatury. Praca podłoża w płaszczyźnie poziomej powoduje przenoszenie sił na okładzinę i ruchy płyt względem siebie. W przypadku braku spoiny płytka naciska na płytkę, co prowadzi do jej pęknięcia lub wykruszenia. Zadaniem fug jest przejęcie pracy podłoża. Jednak, by okładzina mogła znosić warunki drgań i wibracji podłogi, a także radzić sobie z termiką dużych przeszkleń w słoneczne dni, fuga musi mieć odpowiednią szerokość. Według zaleceń producentów płyt, na elementach masywnych nieogrzewanych szerokość fugi powinna być nie mniejsza niż 2 mm, a w innych przypadkach 3 mm.
- Przejdź do galerii: Wzorowa przebudowa starego domu z cegły
Autor: Małgorzata Góra
Większość ścian zewnętrznych pozostawiono murowanych, tylko jedną docieplono i wykończono oblicówką drewnianą
