Frezarka górnowrzecionowa. Jaka frezarka będzie dla Ciebie najlepsza?

Frezarka to elektryczny następca dłuta. W wielu pracach wyręczy też mniej dokładną szlifierkę. Służy do precyzyjnej obróbki drewna, zwłaszcza do elementów o większej długości – desek, listew, płyt. Można nią profilować krawędzie, robić wręby albo dekoracyjne wycięcia.

Cięcie, struganie i szlifowanie to dość proste, podstawowe metody obróbki drewna. Frezowanie uznaje się za wyższy stopień wtajemniczenia. Aby go osiągnąć, trzeba kupić frezarkę i nauczyć się podstaw jej obsługi.

Umiejętnie stosowana frezarka wzbogaca warsztat, dając zupełnie nowe możliwości. Dzięki niej samodzielnie zrobimy meble lub ozdobne ramy do luster i obrazów. Wśród frezarek najpopularniejsze są górnowrzecionowe – lekkie i wygodne w obsłudze.

Co można zrobić frezarką?

• Pióra i w pusty w deskach oraz płytach z grubej sklejki.
• Ozdobne, profilowane krawędzie ram do luster i obrazów lub innych elementów, w tym krzywoliniowych.
• Rowki w drewnie – proste albo krzywoliniowe.
• Felce lub wręgi, czyli wgłębienia wzdłuż krawędzi desek bądź płyt.
• Płytkie otwory w drewnie – na przykład gniazda pod zawiasy.
• Wczepy – wycięcia umożliwiające solidne łączenie desek pod kątem prostym.
• Czopy – czyli otwory do niewidocznych połączeń elementów drewnianych. 

Najważniejsze parametry frezarek

Nie wiesz, na co zwracać uwagę, wybierając frezarkę? Liczy się przede wszystkim moc silnika. Im wyższa, tym szybciej i skuteczniej można się posługiwać frezami o dużej średnicy lub długości, nawet przy drewnie o dużej twardości. Moc podawana jest w watach [W]. 2000 W mają narzędzia profesjonalne, amatorom wystarczą frezarki o mocy 700-1500 W. Od mocy zależy maksymalna prędkość obrotowa, a co za tym idzie – wydajność frezowania. Ważne, aby narzędzie miało duży i dokładny zakres regulacji głębokości frezowania. W zależności od modelu frezarki maksymalna głębokość sięga 18, 35, a nawet ponad 60 mm. Przydatną opcją jest przy tym dodatkowy, trójstopniowy ogranicznik głębokości, zwany rewolwerowym. Umożliwia szybkie ustawienie głębokości na jednej z trzech ustalonych dowolnie pozycji. To niezwykle wygodne. Jeśli co chwilę „przeskakujemy” między dwoma lub trzema różnymi głębokościami, to wówczas nie musimy ich za każdym razem precyzyjnie, co do milimetra ustawiać.

Wiele dostępnych w sprzedaży frezarek ma już system odsysania pyłu. Przy stopie jest wówczas uchwyt pozwalający na przymocowanie adaptera, do którego podczepia się rurę od odkurzacza. Do walki z pyłem służy też przezroczysta plastikowa osłonka, która zabezpiecza miejsce frezowania przed zabrudzeniem trocinami. Dzięki niej frez i linia, wzdłuż której go przesuwamy, pozostają dla nas widoczne. W tym samym celu producenci mocują też diody LED podświetlające miejsca frezowania. Zapalają się one wraz z uruchomieniem silnika.

Wygodniejszy w użyciu będzie frezarka z blokadą wrzeciona. Umożliwia wymianę frezu przy użyciu tylko jednego klucza. W przypadku innych modeli konieczne są dwa klucze płaskie. Przydatną opcją jest ogranicznik uchylny stopy. Dzięki niemu można prowadzić frez pod kątem od 0° do 90°. Nowoczesne frezarki są wzbogacone o elektroniczny system podtrzymywania prędkości obrotowej. Sprawia on, że frez nie zwalnia, gdy natrafi na sęk lub twardszy fragment drewna. Hamulec z kolei doprowadza do błyskawicznego, całkowitego wytracenia prędkości po wyłączeniu silnika. W przypadku prędkości 22 000 obrotów na minutę zajmuje to niespełna dwie sekundy.

Przeczytaj także: Jak wybrać wyrzynarkę do drewna? >>

Rodzaje frezów do frezarek

Poszczególne frezy zbudowane są dość podobnie. Mają walcowany stalowy trzonek, na którym osadzona jest część tnąca. Ta może mieć jednak rozmaitą formę – stożkową, walcową, kulistą, tarczową, profilowaną – kombinacji jest bardzo wiele. Na opakowaniu z frezem zawsze znajdziemy ikonkę przedstawiającą efekt, jaki uzyskuje się przy jego zastosowaniu. Frezy są dostępne w różnych rozmiarach. Niektóre (te do obróbki krawędzi) mają łożyska kulkowe działające trochę jak zderzaki. Dzięki nim wygodniej prowadzi się frez – bez obawy, że nastąpi przypadkowe przesunięcie narzędzia, które skończyłoby się zepsuciem efektu lub uszkodzeniem obrabianego fragmentu. Na każdym frezie z boku znajduje się informacja, z jaką maksymalną prędkością można go używać. Trzeba to sprawdzić przed frezowaniem i przestrzegać tego zalecenia.

Średnica trzpienia frezu może wynosić 6, 8, 12 mm lub 1/4” albo 3/8”. Trzeba sprawdzić, jaki pasuje do uchwytu naszej frezarki. W razie potrzeby można dokupić tulejki redukcyjne i stosować także frezy o innej średnicy trzpienia.

Najpopularniejsze modele frezów to:

• tarczowy – do wykonywania rowków w wąskich krawędziach. Idealny do robienia wpustów w deskach lub płytach albo wczepów do łączenia desek;
• trójkątny (rowkowy) – do robienia rowków o trójkątnym przekroju;
• sprężynowy – ma parę odsuniętych od siebie tarczy. Nadaje się do robienia tak zwanych piór wzdłuż krawędzi desek lub płyt;
• o ostrzu spiralnym – taka budowa sprawia, że unika się zbytniego rozgrzewania obrabianego materiału. Dlatego taki frez stosuje się między innymi do obróbki tworzyw sztucznych.
• prostokątny – do wręgowania drewna, czyli wycinania tak zwanych felców na brzegach różnych elementów;
• walcowy kolczasty – do profilowania drewna i robienia w nim różnych wgłębień;
• stożkowy – do wykonywania w drewnie stożkowych gniazd lub skośnego fazowania krawędzi;
• zaokrąglony – do wykonywania rowków o półokrągłym przekroju;
• sednik – cylindryczny frez z ostrzami na bokach i od spodu – do wycinania gniazd o okrągłym kształcie; W sprzedaży są także liczne frezy specjalistyczne: do płyt gipsowo-kartonowych, aluminium, sklejki, laminatów, konglomeratów czy do frezowania napisów.

Przeczytaj także: Jak pracować szlifierką do drewna? >>

Warto wiedzieć

Autor: Kreg

Wygodniej przy stole

Frezarkę górnowrzecionową można zamienić w narzędzie stacjonarne. Potrzebny jest do tego stół roboczy dostosowany do takiego właśnie elektronarzędzia. Frez będzie się wtedy obracał w miejscu, a drewno da się obrabiać, dosuwając do niego. Frezarkę podczepia się od spodu stołu tak, że frez wystaje ponad blat. Można zamocować do blatu prowadnicę. Przy profilowaniu krawędzi będzie służyła jako oparcie dla drewna. Można ją dosunąć do frezu w taki sposób, aby ten znalazł się między jej dwoma regulowanymi częściami. Prowadnica stanie się wtedy ogranicznikiem szerokości frezowania. Od góry do prowadnicy zamocowana jest przezroczysta plastikowa osłona chroniąca nasze oczy przed rozpryskującymi się wiórami i pyłem drzewnym. Z tyłu mamy natomiast adapter, do którego można doczepić rurę odkurzacza odsysającego pył z miejsca obróbki.

Gumowe podkładki pod nogami stołu frezarskiego doskonale tłumią drgania wywoływane przez pracujące narzędzie. Regulowane stopki pozwalają natomiast idealnie wypoziomować stół przed rozpoczęciem pracy.

Akcesoria do frezarek

Do frezarki bywają dołączane inne przydatne akcesoria. Część z nich można też dokupić w sklepach z narzędziami lub u dystrybutora narzędzi danego producenta. Najciekawsze to:

• prowadnica boczna – umożliwia przesuwanie stopy frezarki równo wzdłuż prostej krawędzi materiału. Posłuży też jako ogranicznik odległości, gdy chcemy zrobić w drewnie kilka gniazd znajdujących się w jednakowej odległości od krawędzi. Prowadnicę doczepia się do stopy narzędzia;
• szyna prowadząca – to listwa aluminiowa. Towarzyszy jej przystawka przyczepiana do stopy frezarki. Listwę mocuje się do obrabianego materiału ściskami stolarskimi, aby nie zmieniała położenia. Przystawkę umieszcza się w rowku biegnącym wzdłuż listwy. Można dzięki temu wykonywać proste posunięcia także w elementach, które mają okrągłe lub krzywoliniowe krawędzie boczne, a także frezować po przekątnej;
• cyrkiel – ułatwia prowadzenie frezu po okręgu. Także jest doczepiany do stopy frezarki;
• pierścień kopiujący – podczepia się go od spodu do stopy frezarki po to, aby móc powtarzać wcześniej wykonany kształt. Frez porusza się wtedy po tych samych liniach, powtarzając wcześniejszy wzór. To przydatna opcja na przykład podczas budowy schodów, kiedy trzeba w belkach policzkowych zrobić kilkadziesiąt jednakowych gniazd na stopnie. Pierścień stanowi ogranicznik dla frezu. To on styka się z szablonem, a nie frez. Ten pracuje kilka milimetrów obok. Nie uszkodzi więc szablonu, bo pierścień działa trochę jak jego osłonka. Do pierścienia potrzebny jest szablon zbudowany na przykład z czterech metalowych listew, które można przesuwać, tworząc większe lub mniejsze kwadratowe albo prostokątne „wykroje”. Można się też posłużyć szablonem dowolnego kształtu wyciętym na przykład ze sklejki.

Tajniki rzeźbienia frezarką

Frezowanie to nowoczesna forma rzeźbienia w drewnie. Prostsza, bo frezarka i bogaty zestaw frezów znacznie ułatwiają oraz przyspieszają nadawanie drewnu właściwych kształtów. Tym sprzętem także trzeba się umieć posługiwać, choć nie będzie to wymagało takiego kunsztu jak operowanie młotkiem i dłutem.

Zanim uruchomimy frezarkę, musimy ustabilizować obrabiany kawałek drewna. Przyda się do tego stół warsztatowy oraz kilka ścisków stolarskich.

Frez umieszczamy w uchwycie wrzeciona frezarki, a następnie programujemy prędkość obrotową. Im mniejsza jego średnica lub miększy materiał – tym prędkość może być wyższa. Pamiętajmy, żeby prędkość ta nie była wyższa niż dopuszczalna dla danego frezu. Następnie należy ustawić głębokość frezowania. Pomocny jest w tym ogranicznik, w który są wyposażone frezarki. Nie pozwoli on frezowi wejść głębiej w drewno, niż jest to potrzebne. Używając frezarki górnowrzecionowej, powinniśmy ją przesuwać w kierunku przeciwnym do kierunku obracania się frezu. Choć takie frezowanie wymaga użycia większej siły, to jednak łatwiej wtedy utrzymać kontrolę nad frezem.

Zobacz także: Czy warto kupować wkrętarkę akumulatorową? >>

Radosław Murat