Myślisz, że to pietruszka? Ten błąd może kosztować życie! Poznaj śmiertelnie trujący szczwół plamisty

Spis treści

1. Jak wygląda szczwół plamisty?
2. Z jakimi roślinami jadalnymi można pomylić szczwół plamisty?
3. Dlaczego szczwół plamisty jest śmiertelną trucizną?
4. Objawy zatrucia szczwołem plamistym

Szczwół plamisty (łac. Conium maculatum) znany jest także jako psia pietruszka, szaleń plamisty, świńska wesz czy pietrasznik plamisty. To jedna z najniebezpieczniejszych roślin występujących w Polsce – jej spożycie może prowadzić do ciężkiego zatrucia, a nawet śmierci. Należy do rodziny selerowatych (baldaszkowatych, Apiaceae) i rośnie pospolicie na łąkach, nieużytkach i miejscach ruderalnych, w rowach, przy drogach, pastwiskach i polach, a także w ogrodach.

Jak wygląda szczwół plamisty?

Szczwół plamisty jest rośliną dwuletnią: w pierwszym roku tworzy odziomkową rozetę liści, w drugim - zakończony kwiatostanem pęd dorastający do 120-180 cm wysokości. Liście szczwołu są drobne, pierzaste, ciemnozielone, podobne do liści pietruszki naciowej. Łodygi są silnie rozgałęzione, puste w środku (tylko w węzłach pełne), dość gładkie, z charakterystycznymi, dobrze widocznymi, fioletowoczerwonymi plamkami, osiągają od 50 cm do 200 cm wysokości.

Kwiaty szczwołu plamistego są białe, drobne, zebrane w charakterystyczne baldachy, typowe dla roślin z rodziny baldaszkowatych (przypominają kwiaty kopru), o średnicy do 15 cm. Szczwół kwitnie od czerwca do sierpnia, natomiast jego owoce dojrzewają pod koniec lata. Korzeń szczwołu jest długi, kremowobiały, przypomina korzeń pietruszki.

Szczwół plamisty po roztarciu wydziela nieprzyjemny, duszący zapach, opisywany jako „zapach mysi”.

Z jakimi roślinami jadalnymi można pomylić szczwół plamisty?

Zebrane w rozetę liście szczwołu plamistego przypominają liście pietruszki czy pasternaku. Szczwół możemy też pomylić z pospolicie rosnącą przy drogach trybulą leśną, choć trybula nie ma czerwonawych plam na łodygach. Poza tym pietruszka, pasternak czy trybula nie wydzielają charakterystycznego, mysiego zapachu!

Przeczytaj też: Pasternak a pietruszka: wyglądają podobnie, ale to nie to samo warzywo

Dlaczego szczwół plamisty jest śmiertelną trucizną?

Szczwół plamisty to jedna najbardziej trujących roślin występujących w przyrodzie. Zawiera silne toksyny, m.in. alkaloidy, w tym koniinę i cykutynę (oba związki wpływają na układ nerwowy). Koniina to związek paraliżujący zakończenia nerwowe, działa podobnie jak kurara, prowadząc do całkowitego unieruchomienia mięśni, w tym mięśni odpowiedzialnych za oddychanie.

Objawy zatrucia szczwołem plamistym

Objawy zatrucia mogą pojawić się bardzo szybko – zwykle w ciągu kilkudziesięciu minut. Początkowo pojawia się pieczenie w ustach, nudności, wzmożone ślinienie i drętwienie nóg. Stopniowo pojawia się drżenie i ból mięśni, które mogą przejść w paraliż. Osoba zatruta może mieć trudności z mówieniem, zaburzenia równowagi oraz rozszerzone źrenice. W ciężkich przypadkach zatrucie może prowadzić do zaburzeń świadomości, konwulsji, śpiączki, a nawet porażenia ośrodka oddechowego i śmierci na skutek uduszenia. Jedynym ratunkiem przy zatruciu szczwołem plamistym jest szybka pomoc lekarska.

Pamiętajmy, że zatrucie może nastąpić przez przypadek, np. gdy po dotknięciu rośliny potrzemy usta, nos czy oczy.

Przeczytaj też: Rącznik pospolity – piękna ozdoba ogrodu czy śmiertelne zagrożenie? Sprawdź, zanim posadzisz!

Już w starożytności szczwół plamisty był znany jako silna trucizna. Najprawdopodobniej został użyty do uśmiercenia Sokratesa.