Maliny i jeżyny. Jak uprawiać te krzewy owocowe
Maliny i jeżyny to krzewy owocowe o podobnych wymaganiach uprawowych. Smakiem i aromatem ich owoców możemy się cieszyć od początku lipca do końca września. Jak uprawiać maliny i jeżyny w ogrodzie?
Autor: photos.com
Owoce malin dostarczają mnóstwa witamin
Owoce maliny i jeżyny
- Owoce maliny zawierają kwasy organiczne: cytrynowy, jabłkowy, salicylowy i w małej ilości mrówkowy. Kryją też w sobie pektyny i związki śluzowe, które dobrze wpływają na trawienie, a także antocyjany i polifenole, czyli substancje zwalczające wolne rodniki. Chronią więc przed rozwojem chorób układu krążenia oraz nowotworowych. Zawarty w malinach kwas ellagowy zmniejsza ryzyko nowotworów, ma też właściwości antybakteryjne i antywirusowe. Owoce malin dostarczają mnóstwa witamin (A, B1, B2, B3, B6 oraz C, E i cenną PP) oraz substancji mineralnych (wapń, potas, magnez, żelazo, fosfor i miedź). Są też świetnym środkiem zwalczającym gorączkę. Choć owoce malin zawierają 3-8% cukru (głównie glikozy i fruktozy), to mają właściwości odchudzające. Za ich doskonały smak odpowiadają nie tylko cukry, ale też lotne związki zapachowe.
- Owoce jeżyny również zawierają kwasy organiczne i cukry. Oprócz nich prowitaminę A, witaminy z grupy B, witaminę C oraz związki potasu, wapnia i magnezu. Pektyny i garbniki poprawiają działanie przewodu pokarmowego. Owoce te mają też właściwości uspokajające, pomagają w zaburzeniach nerwowych. Sok z dojrzałych jeżyn ma właściwości antyseptyczne – można z niego robić okłady na wypryski i liszaje. Jeżyny zawdzięczają swój bardzo ciemny kolor dużej zawartości przeciwutleniacza – antocyjaniny. Sok z nich zalecany jest w przeziębieniach, bo działają też wykrztuśnie i napotnie. Warto sięgać po niego przy biegunce, mdłościach lub zgadze, dla złagodzenia bólu występującego przy zapaleniu jelita i obniżenia poziomu kwasów żołądkowych.
Owoce malin i jeżyn są bardzo nietrwałe. Po zbiorze należy je natychmiast spożyć lub zużyć na przetwory.
Jak uprawiać maliny i jeżyny?
Podłoże. Zarówno maliny, jak i jeżyny nie mają wysokich wymagań glebowych. Nie udają się tylko na ziemiach zbyt suchych, piaszczystych (ze względu na płytki system korzeniowy) oraz zbyt wilgotnych i podmokłych, które sprzyjają rozwojowi chorób i wymarzaniu mniej wytrzymałych odmian.
Sadzenie. Rośliny sadzimy późną jesienią lub wczesną wiosną (to korzystniejszy termin, bo unikamy przemarzania młodych krzewów), płytko, tak by ich korzenie przykryte były warstwą gleby grubości około 2 cm. Po posadzeniu sadzonki podlewamy, mocno ubijamy glebę wokół nich i przycinamy pęd na wysokości 10-15 cm nad ziemią. Umożliwimy w ten sposób mocne zakorzenienie się i rozrośnięcie krzewów, co zapewni dobry plon w następnym roku.
Zabezpieczenie przed zimą. Krzewy sadzone jesienią obsypmy kopczykami ziemi, zabezpieczając korzenie przed przemarznięciem. W rejonach, gdzie zdarzają się silne mrozy, dobrze jest owinąć trzciną lub słomą dolne pędy krzewu posadzonego jesienią i usunąć zabezpieczenia dopiero wiosną. Dotyczy to szczególnie odmian zagranicznych, które bywają mniej mrozoodporne niż rodzime.
Nawożenie. Na zwiększenie plonu bardzo dobrze wpływa nawożenie obornikiem i kompostem. Gdy to niemożliwe, konieczne jest stosowanie nawozów mineralnych.
Cięcie malin i jeżyn
Maliny i jeżyny wymagają corocznego cięcia. Krzewy te plonują na dwuletnich pędach (choć są odmiany, które rodzą owoce na pędach jednorocznych, np. Polana). Dlatego po zbiorze należy wyciąć przy ziemi pędy, które owocowały. Lepiej tej pracy nie odkładać do jesieni czy przyszłej wiosny, tylko usunąć je jeszcze zielone i ulistnione. Jeżeli je pozostawimy, mogą się na nich rozmnożyć grzyby pasożytnicze. Tylko pędy malin powtarzających, które owocują jeszcze raz jesienią, tnie się nie latem, ale późną jesienią lub wiosną. Nie należy też dopuszczać do zbytniego zagęszczania się krzewów. Co roku trzeba usunąć część pędów jednorocznych. Najlepiej zostawić tylko 5-7 najsilniejszych, a następnie skrócić je o 1/4 długości (jeżyny na wysokości 1,6-1,8 m). Usuwanie najsłabszych młodych pędów i pędów dwuletnich pozwala utrzymać odpowiednią siłę wzrostu i zapewnia obfite owocowanie krzewów.
Autor: photos.com
Maliny i jeżyny atakuje kistnik malinowiec. To jego małe larwy czasem spotykamy w owocach. Ochronimy je przed nim, opryskując krzewy, zanim zakwitną, takimi preparatami, jak: Owadofos, Sumiton Super lub Fastac. Krzewy narażone są też na choroby wirusowe. Rozpoznamy je po tym, że porażone liście mają jaśniejsze plamy o niewyraźnych brzegach, kurczą się i fałdują. Chore rośliny trzeba w całości usuwać. Malinom i jeżynom zagraża również wywołana przez grzyb choroba zwana zamieraniem pędów. Wskazują na nią szarofioletowe plamy na dolnych częściach tegorocznych pędów. Gdy jest ich dużo, kora na pędach łuszczy się i zamiera. Chore pędy trzeba wyciąć, a potem zakopać lub spalić.
Polecane odmiany jeżyn
Rodzime odmiany jeżyn:
- Orkan – bezkolcowa odmiana jeżyn, o silnym wzroście. Daje duże owoce (do 5,7 g), dobre na przetwory. Odmiana o średniej porze owocowania – 50% plonu można zebrać do połowy sierpnia. Polecana do zacisznych miejsc.
- Gazda – odmiana jeżyn tworząca pędy o bardzo małej liczbie kolców, rośnie średnio silnie. W sierpniu i wrześniu daje owoce średniej wielkości, aromatyczne i bardzo smaczne, do bezpośredniego spożycia oraz przetwórstwa.
Jeżyny odmiany pochodzące z zagranicy, odmiany wielkoowocowe:
- Karaka Black – wczesna i bardzo plenna odmiana jeżyn, dająca owoce o długości nawet do 5 cm.
- Black Butte – wczesna, daje smaczne owoce o średniej wadze 11,7 g.
- Helen – bezkolcowa odmiana jeżyn, charakteryzuje ją wysoka jakość owoców, wczesna pora dojrzewania i plenność.
Polecane odmiany malin
Rodzime odmiany malin:
- Polana – najpopularniejsza z polskich odmian malin, plenna, zaczyna dojrzewać w sierpniu i owocuje do końca sezonu wegetacyjnego. Jej dość duże owoce nadają się do bezpośredniego spożycia i przetwarzania: polecana odmiana malin na przetwory. Mało podatna na zamieranie pędów i gnicie owoców.
- Polka – odmian malin powtarzająca owocowanie. Ma bardzo duże, smaczne owoce nadające się do bezpośredniego spożycia, mrożenia i przetwarzania. Wcześnie dojrzewa, średnio silnie rośnie. Odmian malin mało podatna na zamieranie pędów i gnicie owoców.
Maliny odmiany pochodzenia zagranicznego:
- Lloyd George – powtarzająca odmian malin, dająca także plon jesienny – w końcu września i na początku października.
- Latham – najbardziej wytrzymała na mróz i odporna na choroby odmian malin, co skutkuje najwyższymi plonami.
- Pruska (Preussen) – odmian malin rodząca bardzo duże owoce, silnie rośnie, najlepiej uprawiać ją rozpinaną na drutach.
