Jarząb szwedzki, brekinia i inne jarzęby do ogrodu - poznaj je bliżej!
Słysząc słowo jarząb od razu przychodzi nam na myśl „czerwona jarzębina”, znana z piosenek, tradycji, rodzimego krajobrazu a także z ogrodu. Tymczasem do jarzębów należy znacznie więcej gatunków i ogromna liczba odmian o nie mniejszych walorach dekoracyjnych. Poznaj gatunki jarzębów i dowiedz się więcej o ich uprawie i zastosowaniu.
Autor: GettyImages
Jarząb pospolity w okresie owocowania
Spis treści
- Jarząb pospolity - najbardziej znany jarząb
- Jarząb brekinia
- Jarząb mączny
- Jarząb szwedzki
- Inne gatunki jarzębów
- Jarzęby w ogrodzie - wymagania i uprawa
- Zastosowanie jarzębów w ogrodzie i nie tylko
Do rodzaju jarząb (łac. Sorbus) należy wiele roślin (drzew, rzadziej krzewów) z rodziny różowatych (Rosaceae). Poznaj najpopularniejsze gatunki jarzębu i dowiedz się, jakie mają zastosowanie w ogrodzie oraz jakie warunki uprawy należy im zapewnić.
Jarząb pospolity - najbardziej znany jarząb
Najpopularniejszym gatunkiem jest jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), powszechnie nazywany czerwoną jarzębiną. To niskie drzewo, rzadko dorastające do 15 m wysokości. Jego ozdobą są nieparzysto pierzaste liście i czerwone (lub pomarańczowe) owoce zebrane w podbaldachy. Zawiązują się i dojrzewają od lipca do października. Jarząb pospolity kwitnie od maja do czerwca. Kwiaty mają białą barwę. Warto zwrócić uwagę na odmiany:
- jarząb pospolity 'Fastigata' – o wąskiej, kolumnowej koronie, dzięki której dobrze sprawdza się w zieleni miejskiej i w małych ogrodach,
- jarząb pospolity 'Pendula' – atrakcyjna odmiana o płaczącym pokroju, doskonała jako na soliter.
Przeczytaj też: Jarzębina - kiedy zbierać owoce, jakie ma właściwości, co robić z owoców jarzębiny?
Równie dekoracyjne, choć rzadziej spotykane w naszym kraju, są inne gatunki jarzębu: jarząb brekinia, jarząb mączny, jarząb szwedzki, jarząb Arnolda.
Jarząb brekinia
Jarząb brekinia (łac. Sorbus torminalis) rośnie głównie na północno-wschodnich terenach kraju. Dorasta do 25 m wysokości, jego liście są bardziej podobne do klonu niż do „jarzębiny”. Jesienią wytwarza owoce o brązowej barwie (początkowo są czerwonożółte).
Jarząb mączny
W środowisku naturalnym w Polsce występuje także jarząb mączny (Sorbus aria), osiągający do 3 do 15 m wysokości. To drzewo lub krzew (z tendencją do wytwarzania wielu pni) wykształcający jajowate, błyszczące liście, białe kwiaty zebrane w wiechy (kwitnie w maju i czerwcu) oraz żółtoczerwone owoce.
Jarząb szwedzki
Na Pomorzu naturalnie występuje jarząb szwedzki (Sorbus intermedia). Jednocześnie gatunek ten jest uprawiany na terenie całego kraju, ze względu na dużą przydatność w obszarach miejskich (jest odporny na zanieczyszczenie powietrza). Nic nie stoi na przeszkodzie, aby uprawiać go także w przydomowych ogrodach. To średnio wysokie drzewo dorastające do około 15 m wysokości. W przeciwieństwie do jarzębu pospolitego wytwarza pełniejsze liście (pierzastowrębne) o owalnym kształcie. Kwitnie w maju na biało. Kwiaty są atrakcyjne, tworzą okazałe, owłosione kwiatostany. Od września dojrzewają duże (do 13 mm), kuliste owoce o pomarańczowoczerwonej barwie.
Inne gatunki jarzębów
Do nietypowych jarzębów zalicza się jarząb Arnolda 'Pink Veil' (Sorbus arnoldiana), jarząb Koehnego (Sorbus koehneana), jarząb kaszmirski (Sorbus cashmeriana) i Sorbus gonggashanica. Pierwszy z nich wytwarza owoce o barwie jasnoróżowej, pozostałe owocują na biało i kremowobiało.
Przeczytaj też:
Autor: GettyImages
Jarząb pospolity w okresie owocowania
Jarzęby w ogrodzie - wymagania i uprawa
Jarzęby są cenione nie tylko ze względu na atrakcyjny wygląd, ale przede wszystkim z uwagi na łatwość uprawy.
- Najobficiej kwitną i owocują w miejscach słonecznych, ale dobrze radzą sobie także w częściowym zacienieniu. Tolerują różne typy gleb, nawet te piaszczyste (powinno się unikać uprawy jedynie na podłożu podmokłym oraz gliniastym).
- Większość jarzębów jest w pełni mrozoodporna i nie wymaga stosowania osłony przed nadejściem zimy. Optymalny termin sadzenia to jesień (październik, listopad) oraz wczesna wiosna (kwiecień). Gatunki obce, bardziej wrażliwe na ujemne temperatury, należy sadzić wyłącznie wiosną.
- Młode okazy w czasie suszy zaleca się podlewać, starsze dobrze znoszą nawet długotrwałe niedobory wody.
- Regularne cięcie w przypadku jarzębów nie jest konieczne – wykonuje się je w razie potrzeby, korygując pokrój lub usuwając pędy uszkodzone, martwe lub wyrastające zbyt nisko na pniu.
- Jarzęby można sporadycznie dokarmiać dla intensywniejszego wzrostu, kwitnienia i owocowania. Szczególnie cenne są nawozy organiczne, np. obornik. Grupa jest mało podatna na choroby (sporadycznie są porażane m.in. przez parch i zamieranie pędów) oraz szkodniki (głównie przędziorki).
Zastosowanie jarzębów w ogrodzie i nie tylko
Jarząb w małych ogrodach może pełnić funkcję solitera – uprawianego w wyeksponowanym miejscu, np. na trawniku. Jednorodne gatunki warto wykorzystywać do tworzenia szpalerów i alei. Można nawet pokusić się o tworzenie kompozycji i założenie dzikiego żywopłotu (różne gatunki jarzębów, a ponadto bez czarny, bez błękitny, dzika róża, głogi, kruszyna i aronia). Owoce jarzębów stanowią cenne źródło pokarmu dla ptaków w okresie późnojesiennym i zimowym. Drzewo dobrze sprawdza się w ogrodach wiejskich i leśnych.
Poza ogrodem jarzęby można wykorzystać do zadrzewiania mało urodzajnych terenów, nieużytków i skarp. Ze względu na brak pracochłonności zabiegów pielęgnacyjnych (są rzeczywiście minimalne) jarzęby poleca się sadzić na działkach rekreacyjnych i w ogrodach ROD.
Nie przegap:
