Dziwidło olbrzymie - największy kwiat świata o wyjątkowej woni
Dziwidło olbrzymie to roślina pochodząca z tropikalnych lasów Sumatry. Zadziwia każdego, kto ma okazję je oglądać, dlatego w pełni zasługuje na swoją nazwę. Dlaczego ta roślina jest wyjątkowa? Czy można uprawiać dziwidło w doniczce?
Dziwidło olbrzymie należy do rodziny obrazkowatych (Araceae) i może pochwalić się największym na świecie kwiatem, dorastającym nawet do 2-3 m wysokości, o niezwykłej budowie, którą trafnie oddaje nazwa łacińska Amorphophallus titanum (amorphous – bezkształtny, nieforemny, phallus- penis, titan – tytan, olbrzym).
Dziwidło olbrzymie – roślina o niesamowitych kwiatach
Ogromny kwiat dziwidła rozwija się na krótkiej, grubej, zielonej, plamiastej szypule i składa z okazałej, wzniesionej, grubej, sztywnej, bruzdowanej, kremowożółtej kolby oraz rozłożystej, pofałdowanej, skórzastej, zielonożółtej z wierzchu i bordowo-brunatnej wewnątrz pochwy.
Czas od pojawienia się pąka do pełnego rozkwitu kwiatu dziwidła to 2-3 tygodnie. Kwiaty otwierają się nocą i pozostają otwarte przez ok. 2-3 dni. Pierwszej nocy po ich otwarciu, rozwijają się kwiaty żeńskie, umieszczone u podstawy kolby. W tym czasie podwyższa się temperatura kwiatu i wzmacnia ostry zapach padliny (może rozchodzić się na odległość kilkuset metrów). Kiedy kwiaty żeńskie się zamkną, kolejnej nocy otwierają się kwiaty męskie, położone ponad żeńskimi, co zapobiega samozapyleniu.
Gdy kwiaty przekwitną, pochwa zaczyna więdnąć i gnić, osłaniając rozwijające się w jej wnętrzu kuliste, czerwone owoce. Dziwaczności rośliny dopełniają ogromne, dochodzące do 6-7 m wysokości i 4-5 m średnicy liście oraz masywne, ciężkie, osiągające wagę nawet 2-5/7 kg bulwy.
Autor: GettyImages
Dziwidło olbrzymie charakteryzuje się niezwykłym, dwufazowym cyklem rozwojowym: wegetatywnym i generatywnym
Dziwidło olbrzymie – kwiat o specyficznym zapachu
Na tym jednak nie kończy się nietypowość kwiatów, gdyż największym zaskoczeniem jest w ich przypadku zapach, a raczej odrażający odór, z powodu którego kwiaty zyskały miano „trupich kwiatów”. Rośliny zapylane są przez owady gustujące w gnijącym mięsie (padlinożerne chrząszcze i błonkówki), dlatego musiały dostosować się do upodobań swoich zapylaczy, wabiąc ich zapachem, przypominającym woń padliny.
Pachnący ogród: propozycje pachnących roślin do posadzenia w ogrodzie >>
Dziwidło zakwitło w Polsce
13 czerwca 2021 roku dziwidło olbrzymie (Amorphophallus titanum) zakwitło w Ogrodzie Botanicznym UW. To pierwszy przypadek kwitnienia dziwidła w ogrodzie botanicznym w Polsce. Kwitnienie wzbudziło ogromne zainteresowanie. 13 czerwca na wejście do szklarni trzeba było czekać w kolejce około 2,5 godziny. Ostatni goście wyszli z ogrodu 14 czerwca po godz. 3 nad ranem. Oto wideo ze szklarni Ogrodu Botanicznego UW.
Cykl rozwojowy dziwidła olbrzymiego
Na tym jednak nie koniec niespodzianek, gdyż roślina charakteryzuje się niezwykłym, dwufazowym cyklem rozwojowym: wegetatywnym i generatywnym.
- Faza wegetatywna. W fazie wegetatywnej pozostaje przez pierwszych kilka lat, rozwijając w tym czasie ogromny, pojedynczy, wielokrotnie złożony liść, osadzony na szczycie grubego, kruchego, sztywnego, wzniesionego, zielonego i pokrytego ciemnymi plamkami ogonka liściowego, osiągającego 6-7 m wysokości (liść przypomina pokrojem drzewo lub palmę), który pozostaje na roślinie przez 10-18 miesięcy.
- Faza generatywna. Następnie roślina przechodzi kilkumiesięczny okres spoczynku i ponownie rozwija pojedynczy, ogromny liść. Pierwszy raz może wejść w fazę generatywną i zakwitnąć w wieku 7-10 lat, po czym znów robi sobie kilka lat przerwy, rozwijając w tym czasie wyłącznie liście i gromadząc w bulwie substancje odżywcze, potrzebne jej podczas kolejnego kwitnienia (zdarza się, że po pierwszym kwitnieniu roślina całkiem zamiera, nie wydając już więcej ani liści ani kwiatów). W ciągu okresu wegetacyjnego dziwidło olbrzymie może rozwinąć wyłącznie kwiat lub wyłącznie liść, nigdy nie tworzy ich jednocześnie.
Czy dziwidło można uprawiać w doniczce?
Do niedawna całkowicie unikatowe, a obecnie uprawiane w ogrodach botanicznych całego świata dziwidło olbrzymie przyciąga na swój wyjątkowy spektakl wielu gości, chcących na własne oczy przekonać się o niezwykłości kwiatów i osobiście poczuć ich osławiony „zapach”. Dużo osób zastanawia się też, czy ten dziwaczny cud natury da się uprawiać w domu. Niestety, ze względu na ogromne rozmiary, dziwidła olbrzymiego nie można uprawiać w mieszkaniu, jednak amatorzy mocnych wrażeń związanych ze szczególnym zapachem kwiatów, mogą próbować uprawy jego kuzyna czyli dziwidła Riviera.
Dziwidło Riviera (Amorphophallus konjac) ma podobny wygląd i cykl rozwojowy co dziwidło olbrzymie, ale osiąga znacznie mniejsze rozmiary (liść dorasta do 0,8-1,5 m, a kwiat do 0,7-1 m wysokości) i kiedy już raz zakwitnie (w wieku 7-10 lat), może kwitnąć każdego roku. Jego kwiaty są nie tylko mniejsze, ale też nieco inne niż u wielkiego kuzyna (kolba jest bordowa, a pochwa bardziej zwarta i mniej pofalowana). W danym sezonie wegetacyjnym roślina rozwija zarówno kwiat, jak i liść - ale nigdy równocześnie. Na początku sezonu pojawia się kwiat, a dopiero kiedy obumrze, rozwija się liść.
Owoce egzotyczne z domowej uprawy w doniczce >>
Dziwidło w ogrodzie – uprawa i pielęgnacja
Dziwidło Riviera może być egzotyczną i oryginalną ozdobą rabaty (w ciepłych rejonach kraju) lub tarasu. Jego bulwę sadzi się wiosną płytko (na 2-3 cm) do doniczki wypełnionej przepuszczalnym, żyznym podłożem lub umieszcza w gruncie (po wiosennych przymrozkach czyli w połowie maja) na ciepłym, półcienistym stanowisku.
Przez cały sezon wegetacyjny roślinę systematycznie, ale umiarkowanie się podlewa (podłoże powinno być stale lekko wilgotne, ale nigdy mokre) oraz zasila nawozami wieloskładnikowymi lub organicznymi (np. biohumusem). Z końcem lipca należy zaprzestać nawożenia i stopniowo ograniczyć podlewanie. Kiedy dziwidło zasuszy liście, trzeba wykopać jego bulwę z ziemi (jeszcze przed jesiennymi przymrozkami), oczyścić, ułożyć w skrzynce i przysypać torfem lub razem z doniczką przenieść do chłodnego (10-14°C), ciemnego pomieszczenia, gdzie przejdzie spoczynek. Na przedwiośniu (w lutym-marcu) bulwy ponownie sadzi się do doniczek w świeżą ziemię, umieszcza w ciepłym, widnym miejscu i wznawia podlewanie oraz nawożenie.
Najpopularniejsze byliny ogrodowe o dużych, dekoracyjnych liściach >>
