Balsamka ogórkowata (Momordica charantia) - uprawa w ogrodzie, właściwości, zastosowanie
Balsamka ogórkowata, zwana także przepęklą ogórkowatą lub gorzkim ogórkiem, to mało znane w Polsce warzywo pochodzące z Chin. Moda na uprawę balsamki w przydomowych ogrodach i na balkonach dopiero nastaje. Podpowiadamy jak uprawiać balsamkę ogórkową i jak ją wykorzystywać.
Autor: GettyImages
Balsamka ogórkowata (łac. Momordica charantia) to roślina pnąca tworząca delikatne i wiotkie łodygi dorastające do 2,5-3 m wysokości. Należy do rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Wspina się po podporach dzięki wąsom czepnym. Tworzy dłoniaste, głęboko powcinane liście. Dekoracyjnie wygląda podczas kwitnienia, które ma miejsce od czerwca do lipca. Kwiaty są żółte, duże, lejkowate lub dzbankowate. Po kwitnieniu roślina tworzy zielone, mocno chropowate owoce o wrzecionowatym kształcie, które po dojrzeniu zmieniają barwę na żółtopomarańczową. Wewnątrz znajduje się czerwony miąższ z owocami. Dorastają nawet do 18 cm długości. Najczęściej roślina zawiązuje je od września do listopada.
Balsamka ogórkowata to ciekawa propozycja dla urozmaicenia przydomowego warzywnika. Dla plonu warto ją uprawiać pod osłonami, dla efektownego i oryginalnego wyglądu na obrzeżach lub nawet na balkonie. Owoce mają specyficzny smak, ale są również bardzo cenne dla zdrowia.
Spis treści
- Wymagania balsamki ogórkowatej
- Siew i sadzenie balsamki ogórkowej
- Właściwości i wykorzystanie owoców gorzkiego ogórka
- Uprawa balsamki - podstawowe zabiegi pielęgnacyjne
Wymagania balsamki ogórkowatej
Balsamka ogórkowata kiełkuje dopiero w temperaturze 17-18 st. C. W późniejszym okresie wymaga większego ciepła (23-27 st.C). Znosi krótkotrwałe spadki temperatury (lepiej od wielu przedstawicieli rodziny dyniowatych), ale to opóźnia jej rozwój. Przymrozki prowadzą do śmierci rośliny.
Roślina preferuje stanowiska słoneczne. Optymalne do uprawy balsamki jest podłoże gliniasto-piaszczyste, dość przepuszczalne, zasobne w składniki pokarmowe i umiarkowanie wilgotne. Prawidłowe pH podłoża wynosi 6,0-6,7.
Odczyn pH ziemi: gleba zasadowa czy gleba kwaśna? Jak sprawdzić odczyn gleby? >>>
Siew i sadzenie balsamki ogórkowej
Balsamka ogórkowa to roślina ciepłolubna, dlatego jej uprawa najlepiej udaje się pod osłonami: w tunelach foliowych i szklarniach.
- Wysiew nasion balsamki. Pod osłonami nasiona można wysiewać wprost do gruntu pod koniec kwietnia. Głębokość siewu wynosi 1 cm. Sadzonki potrzebują przestrzeni i palików lub sznurków do wspinania. Pną się same, czasem jednak trzeba im pomagać. Prawidłowa rozstawa wynosi 60-80 cm przy 100 cm odległości między rzędami.
- Produkcja i sadzenie rozsady balsamki. Można pokusić się także o wcześniejsze przygotowanie rozsady w domu. Zwykle produkcja sadzonki nadającej się do przeniesienia na miejsce stałe trwa 2-3 tygodni. Balsamki w gruncie można wysadzać dopiero w drugiej połowie maja. Szansa na dobry plon w uprawie gruntowej jest mniejsza niż pod osłonami.
Przeczytaj też: Jak samodzielnie przygotować rozsadę kwiatów i warzyw do ogrodu? >>>
Autor: GettyImages
Właściwości i wykorzystanie owoców gorzkiego ogórka
Przeznaczone do spożycia owoce balsamki zbiera się przed dojrzeniem, gdy mają jeszcze zieloną barwę lub dopiero zaczynają się przebarwiać. W smaku są gorzkie, zbliżone nieco do przyprawy curry. Spożywa się je na surowo (w całości) lub po ugotowaniu. Aby smak był delikatniejszy (mniejsza gorycz) owoce można zanurzyć na kilka godzin w słonej wodzie. Jadalne są także liście i kwiaty balsamki ogórkowatej. Można dodawać je do sałatek i surówek.
W tradycyjnej medycynie indyjskiej owoce gorzkiego ogórka są wykorzystywane do leczenia cukrzycy. Charakteryzują się niską zawartością cukrów, są natomiast dobrym źródłem witamin (A, C, E, K), witamin z grupy B, beta-karotenu i soli mineralnych (żelazo, potas, wapń). Ponadto pobudzają apetyt i trawienie. Wykazują właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Balsamka redukuje poziom złego cholesterolu, co ma m.in. znaczenie u osób chorych na miażdżycę.
Uprawa balsamki - podstawowe zabiegi pielęgnacyjne
Rośliny można prowadzić podobnie jak melony. Co drugi boczny pęd zaleca się usuwać (to korzystnie wpłynie na wielkość plonu i jakość owoców). Najważniejsze zabiegi pielęgnacyjne to regularne podlewanie i nawożenie. Nie można dopuszczać do przesuszenia, zwłaszcza w początkowym okresie (szybkie zamieranie) i w czasie wykształcania owoców (znaczne zmniejszenie plonu). Rozwiązaniem, które pozwala tego uniknąć jest zastosowanie hydrożelu przed sadzeniem. Woda do podlewania powinna być odstana, umiarkowanie ciepła. Ta używana bezpośrednio z kranu może roślinom zaszkodzić.
Do nawożenia balsamki zaleca się używać nawozy organiczne, takie jak nawozy humusowe i obornik wymieszany z ziemią przed sadzeniem).
Podłoże wokół roślin warto ściółkować, to ograniczy wyparowywanie wody z gleby a także zmniejszy zachwaszczenie.
Uprawa balsamki wiąże się z takim samym ryzykiem wystąpienia chorób i szkodników, jak uprawa innych warzyw dyniowatych. Trzeba uważać m.in. na mszyce, przędziorki, mączniaka prawdziwego dyniowatych i mozaikę ogórka. Warto stosować profilaktycznie ekologiczne preparaty, np. oparte na bazie czosnku.
Przeczytaj też:
