Te nowe szkodniki są już w Polsce i niszczą rośliny w ogrodzie!

Dlaczego w Polsce pojawiają się nowe gatunki owadów, w tym szkodniki?

Przyczyny migracji owadów są różnorodne, czasem prozaiczne. Zdarza się, że pojawiają się wraz z przewożonym jedzeniem lub importowanymi roślinami. Oprócz tego owady rozprzestrzeniają się naturalnie, penetrując nowe tereny w poszukiwaniu pokarmu. Gdy trafią na sprzyjające warunki, masowo rozmnażają się i tym samym stwarzają problem. Nie znajdują się w łańcuchu pokarmowym danego ekosystemu, często więc nie mają wrogów naturalnych. Nierzadko cechują ich nieprawdopodobne zdolności rozmnażania i są bardziej żarłoczne od krajowych gatunków (konkurencyjne niczym chwasty względem roślin uprawnych).

W ciągu ostatnich 50 lat średnia temperatura w Polsce wzrosła o 2ºC. Dla człowieka nie miało to dużego znaczenia (jeszcze), dla wielu gatunków owadów zrobiło ogromną różnicę, która zwiększa przeżywalność i pozwala na rozwój dodatkowych pokoleń w ciągu roku.

Przeczytaj też: Dobroczynek pomoże zwalczać groźne przędziorki! Jak wykorzystać dobroczynki w uprawie roślin?

Jakie nowe groźne szkodniki pojawiły się w Polsce?

Wśród nowych gatunków owadów, które pojawiły się w ostatnich czasach w Polsce wymienić można następujące szkodniki: muszka plamoskrzydła, biały skoczek, ćma bukszpanowa, dumek jałowcowy, kolcoróg bizoniak, skośnik pomidorowy.

Muszka plamoskrzydła

Muszka plamoskrzydła (Drosophila suzukii) to gatunek, który w ciągu nieco ponad dziesięciu lat od przybycia stał się poważnym szkodnikiem w ogrodzie i w sadzie. Jest prawdziwym utrapieniem w uprawie czereśni i wiśni. Oprócz tego można go spotkać na innych drzewach i krzewach owocowych, a także na jarzębach, czarnym bzie, tarninie i dzikiej róży. Owad szybko przechodzi stadia rozwoju, a w ciągu roku może rozwinąć od 3 do 13 pokoleń (w zależności od przebiegu pogody, regionu Polski i innych zmiennych). Niezwalczany jest w stanie doprowadzić do zniszczenia większości plonów. W sadach stosuje się monitoring przeciw muszce plamoskrzydłej. Instaluje się czerwone tablice i pułapki do odławiania owadów dorosłych.

Biały skoczek

Biały skoczek (Metcalfa pruinosa) – odkryto go dopiero w 2020 roku i na razie nie powoduje jeszcze szkód o znaczeniu gospodarczym. Jednakże zaczyna być problematyczny w ogrodach. Często żeruje na głogach i jarzębach, lecz nie gardzi wieloma innymi gatunkami. Wytwarza wydzielinę, która chroni ciało, jednocześnie nadając mu szarawe zabarwienie. W czasie żerowania wydziela rosę miodową, która jest pożywką dla grzybów sadzakowych. Zimuje na korze w formie jaj (dlatego ocieplanie klimatu ma bardzo duże znaczenie w kontekście zasiedlania nowych terenów). Zaniepokojony porusza się skacząc – stąd polska nazwa.

Ćma bukszpanowa

Ćma bukszpanowa (Cydalima perspectalis) pojawiła się w Polsce w 2012 roku i od tego momentu sieje spustoszenie wśród krzewów bukszpanów na tyle, że właściciele ogrodów decydują się na żywopłoty z innych gatunków, a i w zieleni miejskiej dużo częściej widuje się ligustry. Larwy (gąsienice) tego gatunki żerują począwszy od wnętrza korony bukszpanu. Są trudne do wykrycia (o ile nie wykonuje się regularnego przeglądu), a gdy symptomy żerowania są widoczne, na ratunek dla rośliny jest już zazwyczaj za późno. Podgryzają liście, zostawiając jedynie fragmenty blaszek, które zasychają i pozostają na krzewach. Potrafią ogołocić roślinę z liści. Nie tylko oszpecają ją, lecz nawet doprowadzają do zamierania. Krzewy należy sprawdzać już od wiosny. W razie odnalezienia larw czy dorosłych motyli stosuje się kilka zabiegów insektycydowych. Pomocne może być wieszanie przy bukszpanach tablic lepowych.

Przeczytaj też: Jak uratować bukszpan po inwazji ćmy bukszpanowej? Co zrobić, żeby bukszpan odrodził się po ataku ćmy bukszpanowej?

Mniej groźne (przynajmniej na razie) gatunki obcego pochodzenia

• W 2019 roku odnotowano pojawienie się dumka jałowcowego, potencjalnego szkodnika szkółek i lasów. Chrząszcz żeruje na iglakach, głównie na jałowcach, żywotnikach i cyprysach. Owad dorosły niszczy ulistnienie obniżając walory dekoracyjne poszczególnych drzew i krzewów. Jego larwy są groźniejsze – żerują w korze. Osłabione rośliny stają się podatne na choroby. Niewykluczone, że większa liczba szkodników może doprowadzić do zamierania iglaków.

• Kolcoróg bizoniak przybył do naszego kraju w 2007 roku. Żeruje głównie na drzewach i krzewach liściastych. Prowadzi m.in. do zasychania pędów. W krajach o cieplejszym klimacie jest dużym zagrożeniem na plantacjach winorośli.

• W 2013 roku pojawił się skośnik pomidorowy, inwazyjny motyl. Powoduje u pomidorów (i innych warzyw psiankowatych) uszkodzenia liści, łodyg, a także owoców.

Przykładów migracji inwazyjnych gatunków jest niestety więcej.