Kompostownik przydomowy - co można kompostować? Co zrobić, by powstał pełnowartościowy kompost?

W przydomowym kompostowniku możemy samodzielnie przygotować kompost - znakomity nawóz naturalny. Odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania dotyczące kompostowania resztek organicznych w kompostowniku przy domu.

Zobacz galerię 12 zdjęć

Autor: GettyImages

Kompostowanie to najprostszy sposób na pozyskanie naturalnego nawozu

Spis treści

1. Co można kompostować? Czy także resztki z gospodarstwa domowego?
2. Czy prawdą jest, że nie kompostuje się skórek cytrusowych?
3. Czy można kompostować gałęzie?
4. Jakie trzeba spełnić warunki, żeby powstał pełnowartościowy kompost?
5. Ile czasu trwa przetwarzanie resztek organicznych na pryzmie kompostowej?
6. Czy bez przerabiania kompost nie powstanie?
7. Co to znaczy, że kompost jest dojrzały?
8. Jak nawozić kompostem?

Kompost to naturalny nawóz organiczny, który możemy wyprodukować samodzielnie. Musimy tylko założyć kompostownik przydomowy. Jeśli nie wiesz, jak to zrobić i co wyrzucać na kompost, mamy podpowiedź. Oto odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące kompostu i kompostowania.

Co można kompostować? Czy także resztki z gospodarstwa domowego?

Mięso, kości, nabiał, tłuszcze i resztki gotowanych potraw nie powinny być wyrzucane na kompost, ponieważ mogą przyciągać zwierzęta żyjące dziko (także szczury i myszy) oraz nasze domowe. Pozostałe odpady – resztki warzyw i owoców, obierki, skorupki jaj, fusy z herbaty i kawy – można kompostować. Do pryzmy  kompostowej można dodawać papier i karton (opakowania po jajkach, pudełka, rolki po papierze toaletowym i ręcznikach papierowych). Powinny być one podarte na kawałki albo pogniecione i ułożone tak, by nie tworzyły zbitej i nieprzepuszczalnej warstwy. Do kompostowania nadają się resztki z ogrodu – wyplewione chwasty, skoszona trawa, gałązki drzew i krzewów, ziemia z doniczek, liście.Nie kompostujemy:

• chwastów rozmnażających się przez rozłogi, korzenie lub w inny wegetatywny sposób (czyli nie przez nasiona), bo mogą przetrwać pobyt na kompoście i „wrócić” do ogrodu;
• chwastów z nasionami, bo wykiełkują po użyciu kompostu;
• chorych roślin;
• trawy z trawników intensywnie traktowanych chemicznymi środkami ochrony, aby nie wprowadzać do kompostu trujących substancji;
• zbyt dużej ilości popiołu po paleniu drewnem w kominku, by odczyn całej pryzmy nie stał się zbyt zasadowy;
• odchodów zwierząt domowych, aby nie zarazić się chorobami odzwierzęcymi.

Czy prawdą jest, że nie kompostuje się skórek cytrusowych?

Plantacje owoców cytrusowych są poddawane bardzo intensywnej ochronie środkami chemicznymi, podobnie jak same owoce przed transportem. Ich skórki mogą więc zawierać wiele niepożądanych związków. Jednak w czasie kompostowania większość szkodliwych substancji ulega rozkładowi, dlatego niewielka ilość skórek cytrusowych może trafić na kompost.

Przeczytaj też:

• Kompostowanie w workach foliowych. Jak zrobić kompost w workach?
• Ziemia kompostowa. Co to jest ziemia kompostowa i jak ją zrobić?

Zobacz galerię 12 zdjęć

Autor: GettyImages

Kompostowanie to najprostszy sposób na pozyskanie naturalnego nawozu

Czy można kompostować gałęzie?

Tak, jednak rozkładają się one bardzo powoli. Aby przyspieszyć ten proces, należy je przede wszystkim rozdrobnić. Gałęzie, których średnica nie przekracza 2 cm, można kompostować bez rozdrabniania, ale trzeba je pociąć na kawałki długości 30 cm, aby nie utrudniały przerabiania kompostu.

• Rozdrabniacze do gałęzi do stosowania w ogrodzie - jaki wybrać? jaka rozdrabniarka najlepsza?

Gałęzie mają mało azotu, który jest potrzebny do tego, by proces przetwarzania resztek organicznych przebiegał właściwie. Należy więc zadbać o to, by pozostałe składniki dodawane do kompostu miały wysoką jego zawartość. Dobre są skoszona trawa, gnojówka z pokrzyw, świeże chwasty. Wystarczy je stopniowo dodawać warstwami i wymieszać z rozdrobnionymi gałęziami. Jeżeli w ogrodzie nie ma resztek organicznych, które mogłyby podnieść zawartość azotu w kompoście, można kupić na przykład mączkę rogową i zastosować ją w dawce 3-5 kg/m³ pryzmy kompostowej.

Jakie trzeba spełnić warunki, żeby powstał pełnowartościowy kompost?

Przede wszystkim należy tak komponować i układać pryzmę, aby mikroorganizmy odpowiedzialne za procesy rozkładu miały zapewnione optymalne warunki rozwoju. Dlatego warto:

• mieszać różnorodne resztki ogrodowe i domowe. Można je podzielić na dwie grupy: „zieloną” – bogatą w azot (świeże chwasty, skoszona trawa, nać warzyw, obierki, resztki owoców i warzyw, młode gałązki po strzyżeniu żywopłotu), oraz „brązową” – bogatą w węgiel (rozdrobnione gałęzie, siano, słoma, karton, papier, zebrane jesienią liście, trociny). Mieszanie odpadów z tych dwóch grup powoduje, że w pryzmie kompostowej zachowany jest odpowiedni stosunek węgla do azotu (najlepiej, jeśli wynosi on 25-30:1), przy którym mikroorganizmy glebowe rozkładają odpadki szybko i efektywnie;

• zapewnić odpowiednią wilgotność. Rozkład przebiega sprawnie przy wilgotności 45-50 proc. (po ściśnięciu w dłoni kompost zlepia się w bryłkę, ale nie wycieka z niego woda). Przeciętny poziom opadów w naszym kraju zapewnia odpowiednią wilgotność pryzmy, jednak w czasie długiej suszy należy ją polewać wodą, aby działalność mikroorganizmów glebowych nie zamarła. Także jeżeli kompostowany jest suchy materiał (słoma, trociny), kolejne warstwy kompostu warto polewać wodą. Po ich ściśnięciu w dłoni spomiędzy palców nie powinna jednak wypływać woda. Nadmiernemu parowaniu wody z pryzmy zapobiega umieszczenie jej w półcieniu;

• zapewnić odpowiednią ilość powietrza. Procesy rozkładu mogą być prowadzone przez mikroorganizmy glebowe tylko w obecności tlenu. Jeżeli jest go zbyt mało, odpady gniją, wydzielając nieprzyjemny zapach, zamiast przekształcać się w kompost. Aby zapewnić odpowiednie wietrzenie pryzmy, należy mieszać grubszy materiał (patyki, słoma, rozdrobnione gałęzie, łodygi słoneczników) z drobniejszym (trawa, chwasty, liście drzew, papier), żeby nie dopuścić do ubijania kompostu i tworzenia się nieprzepuszczalnych warstw.

Ile czasu trwa przetwarzanie resztek organicznych na pryzmie kompostowej?

W zbalansowanej pod względem materiału i dobrze ułożonej pryzmie rozkład zajmuje 10-12 miesięcy. Latem, przy wyższej temperaturze jest on szybszy i kompost może być gotowy już po sześciu miesiącach. Proces przyspiesza „przerabianie” pryzmy, czyli przemieszanie kompostu co najmniej dwa razy w roku (pierwszy raz cztery-sześć tygodni po jej ułożeniu) oraz dodawanie do niej rozdrobnionych odpadów. Można też zastosować szczepionki kompostowe, czyli preparaty zawierające mikroorganizmy odpowiedzialne za rozkład. Podobne kultury znajdują się w glebie i już gotowym kompoście. Wystarczy więc warstwy odpadków przesypać cienką warstwą dojrzałego kompostu albo żyznej ziemi, aby je „zaszczepić”.

Czy bez przerabiania kompost nie powstanie?

Bez przerabiania, czyli mieszania w taki sposób, aby dolne partie znalazły się na górze i odwrotnie, rozkład będzie trwał dłużej, ale kompost powstanie.

Co to znaczy, że kompost jest dojrzały?

W dojrzałym kompoście złożone związki zawarte w odpadkach są rozłożone na związki prostsze przyswajalne przez rośliny. Taki kompost jest jednolity, ma ciemny kolor i gruzełkowatą strukturę oraz zapach świeżo zaoranej ziemi. Nie brudzi rąk i przypomina żyzną ziemię. Pryzma dojrzałego kompostu jest zazwyczaj niższa od tej w czasie formowania o 1/3, a nawet połowę wysokości.

Jak nawozić kompostem?

Kompost dodaje się do gleby późną jesienią albo wiosną po obeschnięciu podłoża. Rozrzuca się go cienką warstwą i płytko miesza z ziemią. W nowo zakładanych ogrodach oraz na działkach, gdzie były stosowane nawozy sztuczne i chemiczne środki ochrony roślin, dawki kompostu powinny być duże – przez kilka pierwszych lat 4-7 kg/m² rocznie. Potem dawka może wynosić od 1 do 4 kg/m². Trzeba pamiętać, że kompost to nawóz bezpieczny – nie można go przedawkować. Jego działanie jest powolne, a rośliny są zaopatrywane w składniki pokarmowe stopniowo w czasie całego procesu wegetacji.

Jakie rośliny na nawozy zielone do ogrodu? Kiedy siać, kiedy przekopać zielony nawóz?

Elżbieta Borkowska-Gorączko