Wentylacja naturalna i wentylacja z rekuperatorem. Porównanie kosztów wykonania obydwu systemów
Mimo różnych wad i zalet wentylacji naturalnej i bardziej zaawansowanej - wentylacji z rekuperatorem, dla większości inwestorów najważniejsze jest, ile trzeba za nie zapłacić. Zobacz, z jakimi kosztami wiąże się wykonanie obydwu systemów.
Wycenę obu rodzajów wentylacji prezentujemy na przykładzie projektów domów oferowanych w wariantach z wentylacją naturalną (Murator M93a) i z rekuperacją (Murator EM93a). Dom „Jesienna zaduma” z Kolekcji Muratora ma 155 m2 powierzchni użytkowej i typowy dla współczesnych budynków jednorodzinnych układ pomieszczeń. Do jego ogrzewania służy kocioł na paliwo stałe, jest też kominek, więc bez względu na wybrany system wentylacji trzeba wybudować dwa kominy do odprowadzania dymu. Mówi się, że stosując wentylację z rekuperacją, oszczędza się na kominach – nasz przykład wykazuje, że nie zawsze tak jest.
W wariancie z wentylacją mechaniczną pomieszczenie kotłowni, szczelnie oddzielone od części mieszkalnej domu, jest wentylowane naturalnie, żeby działanie kotła nie zakłócało pracy rekuperatora. Wentylacja naturalna jest też w garażu. Powietrze do kominka jest doprowadzone specjalnym przewodem z zewnątrz bezpośrednio do komory paleniskowej. Jest on wyposażony we wkład ze szczelnymi drzwiczkami. W wariancie z wentylacją naturalną powietrze jest doprowadzane przez nawiewniki w oknach w każdym pokoju, a wywiewane z kuchni, spiżarni, pomieszczeń sanitarnych, garderoby i pralni kanałami wentylacyjnymi w dwóch kominach.
Jakie są koszty wykonania wentylacji?
Koszt wykonania wentylacji naturalnej wynika przede wszystkim z wydatków na budowę kominów oraz na kratki wentylacyjne i nawiewniki. Do wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła kominy nie są potrzebne, za to trzeba zapłacić za izolowane przewody nawiewne i wywiewne, czerpnię, wyrzutnię powietrza oraz za najdroższy w całym zestawieniu rekuperator. Gruntowy wymiennik ciepła nie jest niezbędnym elementem takiej instalacji, ale ma spory wpływ na efektywność odzysku ciepła i wiele osób decyduje się na jego wykonanie, choć nie jest on tani.
Koszt instalacji zależy w dużej mierze od liczby pomieszczeń w domu – wynika z niej liczba przewodów wentylacyjnych, nawiewników, kratek czy anemostatów. W przypadku domów jednorodzinnych z wentylacją naturalną zwykle udaje się zmieścić wszystkie przewody w dwóch kominach, jednak jeśli jest potrzebny trzeci, koszt instalacji wyraźnie się zwiększa. W systemie z odzyskiem ciepła najczęściej stosuje się stosunkowo tanie przewody blaszane (choć są też droższe systemy z rur z tworzywa sztucznego). Ich ilość nie ma dużego wpływu na całkowity koszt instalacji. Zdecydowanie największy udział ma w nim cena rekuperatora. To przede wszystkim ona powoduje, że koszt instalacji wentylacyjnej z odzyskiem ciepła jest dużo wyższy niż naturalnej.
Myli się ten, kto uważa, że stosując wentylację mechaniczną, sporo zaoszczędzi dzięki temu, że nie wykona przewodów kominowych, bo jest to możliwe tylko w niektórych przypadkach. Jeśli w domu są kotłownia i kominek, to kominy i tak są potrzebne, żeby umieścić w nich przewody spalinowy oraz dymowy. Wówczas rezygnacja jedynie z kanałów powietrznych niewiele zmienia w kosztorysie. Z zestawienia kosztów wynika, że znaczną oszczędność mogłoby przynieść dopiero całkowite zrezygnowanie z kominów, a więc także z kominka i kotła, który można zastąpić pompą ciepła lub ogrzewaniem elektrycznym. Komin nie jest potrzebny także w przypadku kotła gazowego z zamkniętą komorą spalania, pod warunkiem że jest on wyposażony w koncentryczny przewód powietrzno-spalinowy doprowadzający powietrze bezpośrednio do komory spalania i oczywiście odprowadzający z niej spaliny.
Koszt wentylacji naturalnej w domu Murator M93a
- Kanały wentylacyjne z pustaków betonowych – 2615 zł
- Docieplenie kominów i wyprawa elewacyjna – 2255 zł
- Czapy kominowe – 130 zł
- Kratki (żaluzje) w kominie (8 szt.) – 700 zł
- Nawiewniki okienne regulowane ręcznie* (11 szt.) – 715 zł
- Kratki wentylacyjne wywiewne z PCW (7 szt.) – 245 zł
ŁĄCZNIE: 6 660 zł
*nawiewniki higrosterowane – z automatyczną regulacją wydajności w zależności od wilgotności powietrza – kosztowałyby 2090 zł
Koszt wentylacji z rekuperatorem w domu Murator EM93a
- Kanały wentylacyjne z pustaków betonowych** – 710 zł
- Docieplenie kominów i wyprawa elewacyjna – 1740 zł
- Czapy kominowe – 95 zł
- Kratki wentylacyjne w kominie (4 szt.) – 350 zł
- Kratki wentylacyjne wywiewne z PCW (2 szt.) – 70 zł
- Przewody i kształtki wentylacyjne z blachy ocynkowanej – 2000 zł
- Izolacja – 1000 zł
- Anemostaty nawiewne i wywiewne (14 szt.) – 210 zł
- Gruntowy wymiennik ciepła z rur z tworzywa sztucznego ø 200 mm i długości 40 m – 3300 zł
- Czerpnia terenowa – 700 zł, czerpnia ścienna – 150 zł
- Wyrzutnia dachowa – 200 zł
- Rekuperator o wydatku powietrza 240 m3/h, sprężu 205 Pa i sprawności 85% – 7000 zł
ŁĄCZNIE: 17 525 zł
**w garażu i kotłowni zastosowano wentylację grawitacyjną
Ceny rekuperatorów
Szukając rekuperatora, natkniemy się na urządzenia kosztujące od niecałych trzech do kilkunastu tysięcy złotych. Co otrzymujemy, płacąc więcej? Zapewne produkt cenionej marki, ale to nie musi być gwarancją, że urządzenie spełni nasze oczekiwania.
Należy zwrócić uwagę na szczegóły jego wykonania. Bardzo ważna jest na przykład szczelność jego obudowy, jej sztywność oraz dobra izolacja cieplna i akustyczna. Pod tymi względami najtańsze produkty zdecydowanie ustępują droższym.
Rekuperator działa zwykle przez cały rok bez dłuższych przerw, więc należy się upewnić, że zastosowano w nim wentylatory dobrej klasy, najlepiej renomowanego producenta. Powinny być nie tylko trwałe, ale także ciche i energooszczędne.
Zdarza się, że w atrakcyjnej cenie są oferowane urządzenia, które pobierają tak dużo energii elektrycznej, że jej koszt obniża oszczędności wynikające z odzyskiwania ciepła przeszło o połowę. Oczywiście o tym, jak duże są te oszczędności, decyduje przede wszystkim sprawność wymiennika ciepła.
Dobrze jest się zainteresować tym, czy jej wartość deklarowana przez sprzedawcę jest wiarygodna. W przypadku produktów nieznanych marek często się zdarza, że nie przeprowadzono w tym kierunku żadnych badań. Niewiele rekuperatorów jest w stanie odzyskiwać blisko 90% ciepła i są to urządzenia należące do najdroższych. Tanie produkty o deklarowanej sprawności 90% w rzeczywistości odzyskują go niemal o połowę mniej.
Duży wpływ na sprawność ma sposób zabezpieczenia rekuperatora przed zamarzaniem. W droższych urządzeniach są w tym celu stosowane zaawansowane układy regulacji, dzięki którym spadek efektywności odzyskiwania ciepła w ujemnej temperaturze jest zredukowany. Płacenie za to nie ma oczywiście sensu, jeśli zamierzamy wykonać gruntowy wymiennik ciepła. Wtedy jednak trzeba być przygotowanym na dodatkowy wydatek od czterech do blisko dziesięciu tysięcy złotych w zależności od tego, z jakich materiałów go zrobimy (najdroższe są specjalne rury z powłoką antybakteryjną) i na jakie trudności, wynikające z warunków geologicznych bądź niewielkiej ilości miejsca, natrafimy.
Który system wentylacyjny jest bardziej opłacalny?
Obowiązujące przepisy wymuszają staranne ocieplenie domu, co sprawia, że w całkowitym zapotrzebowaniu na energię do jego ogrzewania duży udział (ponad 30%) ma energia niezbędna do podgrzewania powietrza wentylacyjnego.
Zastosowanie rekuperatora odzyskującego 85% ciepła z powietrza wentylacyjnego umożliwia zredukowanie całkowitej ilości energii dostarczanej do budynku o mniej więcej 20% (po uwzględnieniu energii potrzebnej do działania wentylatorów).
Z przygotowanej wyceny wynika, że instalacja wentylacyjna z rekuperatorem i gruntowym wymiennikiem ciepła, która umożliwia oszczędności energii na wentylację na poziomie 85%, jest droższa od naturalnej o blisko 11 tys. zł.
Ogrzewanie średniej wielkości domu jednorodzinnego wybudowanego zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami wymaga dostarczania mniej więcej 15 MWh energii (tak zwanej końcowej) rocznie. Jej koszt przy cenach paliw i energii z początku 2015 r. to mniej więcej 2,5 tys. zł w przypadku ogrzewania gruntową pompą ciepła albo kotłem na paliwo stałe, 3,7 tys. zł w przypadku kotła na gaz ziemny, 5 tys. zł, jeśli się korzysta z oleju opałowego albo propanu, i nawet 9 tys. zł, gdy ogrzewanie zapewniają grzejniki elektryczne.
20-procentowa oszczędność wynikająca z zastosowania rekuperacji oznacza więc, że każdego roku (gdyby nie zmieniły się ceny) zaoszczędzimy mniej więcej:
- 500 zł w przypadku pompy ciepła bądź kotła na paliwo stałe,
- 740 zł w przypadku kotła na gaz ziemny,
- 1000 zł w przypadku kotła na olej opałowy bądź propan,
- 1800 zł w przypadku grzejników elektrycznych.
Różnica w cenie systemu wentylacji naturalnej i wymuszonej z rekuperatorem oraz gruntowym wymiennikiem ciepła wynosi ponad 10 tys. zł, więc jeśli ktoś zwraca uwagę wyłącznie na wydatki, może uznać, że w domu z tanim w eksploatacji ogrzewaniem nie warto inwestować w instalację z odzyskiem ciepła.
Na razie obowiązujące wymagania warunków technicznych dla domów jednorodzinnych bez większych problemów można spełnić, stosując w nich wentylację naturalną. Będzie to trudniejsze po roku 2016, kiedy zaczną obowiązywać niższe niż obecnie minimalne wskaźniki zapotrzebowania budynku na nieodnawialną energię pierwotną. Jeśli nic się nie zmieni, to od 2021 r. zaprojektowanie domu z wentylacją naturalną i ogrzewaniem innym niż na biomasę będzie karkołomnym zadaniem.
