Oczyszczacze powietrza - czy warto je kupić? Co trzeba wiedzieć o oczyszczaczach powietrza
Czy warto kupić oczyszczacz powietrza? W promieniach słońca wpadających przez okno w domu widać mnóstwo unoszących się w powietrzu drobin pyłu i kurzu. To może przerazić, bo przecież tym oddychamy, a jest jeszcze mnóstwo innych, niewidocznych zanieczyszczeń. Nic dziwnego, że coraz większym zainteresowaniem cieszą się urządzenia do oczyszczania powietrza we wnętrzach.
Autor: SHARP
Umieszczenie oczyszczacza przy oknie zapewni bezpośrednie filtrowanie powietrza napływającego do domu
Spis treści
- Co daje oczyszczacz powietrza?
- Najlepszy oczyszczacz powietrza - po pierwsze przepływ
- Jakie filtry w oczyszczaczu powietrza?
- Automatyczne i manualne oczyszczacze powietrza
- Wady i zalety oczyszczaczy powietrza
Co daje oczyszczacz powietrza?
Wraz z napływającym do wnętrza domu powietrzem w wyniku działania wentylacji dostają się też niepożądane substancje: smog, nieprzyjemne zapachy, kurz, pyłki, zarodniki, bakterie. Źródła zanieczyszczeń są również w domu, to między innymi zwierzęta, a także my sami, nasze ubrania. Część szkodliwych cząsteczek jest usuwana z wywiewanym powietrzem, ale nie wszystkie. Te, które pozostają, unoszą się, stale poruszane najmniejszym podmuchem powietrza wywołanym przemieszczaniem się domowników czy w wyniku konwekcji związanej z działaniem grzejników. Mogą podrażniać oczy i drogi oddechowe, co szczególnie odczuwają alergicy. Wiele lotnych substancji jest szkodliwych dla wszystkich, a niektóre powodują też dyskomfort – na przykład odczuwanie nieprzyjemnych zapachów.
Czytaj też:
Oczyszczacz powietrza: jak działa, jaki kupić, ile kosztuje?
Do usuwania z powietrza zanieczyszczeń fizycznych, chemicznych i biologicznych służą oczyszczacze powietrza. Mogą być częścią systemu wentylacji mechanicznej budynku, ale w domach jednorodzinnych i mieszkaniach na ogół takich nie ma. Wtedy pozostaje zakup tych mniejszych, wolno stojących, które w razie potrzeby można ustawić w dowolnym pomieszczeniu. Stosuje się je coraz częściej nie tylko w domach i mieszkaniach prywatnych, lecz także w biurach, sklepach i zamkniętych miejscach publicznych. Urządzenie takie wbrew pozorom ułatwia oddychanie zarówno w sezonie grzewczym, podczas którego występuje największe stężenie gazów i pyłów, jak i w sezonie letnim – usuwając z powietrza pyłki uprzykrzające życie alergikom.
Najlepszy oczyszczacz powietrza - po pierwsze przepływ
Głównymi elementami oczyszczacza powietrza są wentylator oraz system filtrów, które mają za zadanie usuwać szkodliwe substancje. Podstawowy parametr wydajności to współczynnik CADR, czyli przepływ, który określa objętość powietrza, jaką urządzenie jest w stanie przefiltrować w ciągu godziny. Za skuteczny uznaje się oczyszczacz, przez który całe powietrze w pomieszczeniu przepływa trzykrotnie w ciągu godziny. To znaczy, że wymaganą wydajność możemy obliczyć przez pomnożenie kubatury obsługiwanego pomieszczenia razy trzy. Dla pokoju o powierzchni 16 m2 i wysokości 2,75 m, czyli o kubaturze 44 m3, oczyszczacz powinien charakteryzować się współczynnikiem CADR na poziomie przynajmniej 3 x 44, czyli 134 m3/h. Oczywiście w domu można zastosować kilka takich urządzeń – po jednym do każdego z pomieszczeń, w którym przebywają domownicy – najczęściej jedno dla salonu (jeśli jest to otwarta przestrzeń połączona z kuchnią czy przedpokojem, to trzeba uwzględnić całą jej kubaturę) i po jednym do każdej sypialni. Na rynku dostępne są urządzenia do zastosowań domowych przeznaczone do pomieszczeń od 10 do 200 m2. Najmniejsze kompaktowe zmieszczą się nawet na półce lub szafce przy łóżku, nieco większe, do pomieszczeń o powierzchni do 30 m2, też nie zajmują dużo miejsca.
Jakie filtry w oczyszczaczu powietrza?
Powietrze w oczyszczaczu przechodzi przez zestaw filtrów, które są w stanie wyłapać ponad 99% różnego rodzaju zanieczyszczeń obecnych w powietrzu. Pierwszym jest filtr wstępny, na którym osadzają się największe zanieczyszczenia: kurz, sierść, włosy. Drugi to filtr HEPA, który wychwytuje mikrodrobiny o średnicy nawet 0,01 mikrona: pył smogowy (PM10 i PM2,5), pyłki roślin, zarodniki szkodliwych grzybów i pleśni, roztocza, bakterie, wirusy. Ostatni jest filtr węglowy pochłaniający szkodliwe gazy i nieprzyjemne zapachy. Po przejściu przez filtry wolne od niepożądanych substancji powietrze wydmuchiwane jest z oczyszczacza z powrotem do pomieszczenia.
Wiele urządzeń ma również nawilżacz, dzięki któremu przefiltrowane powietrze może mieć optymalną wilgotność. Są wówczas wyposażone w różnej pojemności zbiorniki na wodę, które pełnią także zadanie filtra wodnego wspomagającego oczyszczanie.
W niektórych modelach są też jonizatory, dzięki którym powietrze staje się bogatsze w pozytywnie oddziałujące na nasz organizm jony ujemne lub dodatnie i ujemne, co odczuwamy jako rześkość i świeżość powietrza – podobne odczucia towarzyszą nam podczas spaceru po lesie lub nad wodospadem. Zjonizowane powietrze wiąże zanieczyszczenia i unieszkodliwia czynniki chorobotwórcze – jonizacja powietrza jest jednym ze sposobów odkażania pomieszczeń. W oczyszczaczach montowane są jonizatory ostrzowe i plazmowe. Te pierwsze wytwarzają więcej jonów w krótkim czasie, ale efekt ich oddziaływania jest krótszy, w drugich powstają tzw. cięższe jony, których działanie jest bardziej rozciągnięte w czasie, chociaż powstają dłużej.
Polecamy też:
Czym jest smog i niska emisja? Jak przyczynić się do zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza?
Można również spotkać urządzenia z filtrem katalitycznym (w zastępstwie filtra węglowego), który usuwa szkodliwe gazy, jak amoniak czy siarkowodór, a także filtry elektrostatyczne i antyalergiczne eliminujące pyłki, kurz, drobnoustroje lub filtry zintegrowane, na przykład HEPA i węglowy połączone w jednej obudowie.
Efektywne działanie oczyszczacza wymaga właściwej konserwacji, która sprowadza się do okresowej, co kilka–kilkanaście miesięcy, wymiany filtrów. Niektóre urządzenia same przypominają o tej czynności. Częstotliwość wymiany jest inna, w zależności od ilości zanieczyszczeń w powietrzu – w centrum miasta, w strefie przemysłowej, na przedmieściu czy na wsi. Producent zawsze określa żywotność elementów filtrujących i należy stosować się do jego zaleceń.
Ważne dla efektywnego oczyszczania powietrza jest miejsce ustawienia urządzenia. Powinno się znajdować na początku drogi powietrza domu przez dom, która przy naturalnej wentylacji prowadzi od okien do kratek wentylacyjnych. Najlepiej jeśli oczyszczacz będzie stał w pobliżu okna i pomiędzy nim a łóżkiem w sypialni czy miejscem do pracy w gabinecie. To zapewni niemal natychmiastowe filtrowanie szkodliwych zanieczyszczeń dostających się z zewnątrz. Jednocześnie przez wymuszenie ruchu powietrza spowoduje też napływ zanieczyszczeń z innych miejsc i ich oczyszczenie. Otwory wlotowy i wylotowy oczyszczacza nie mogą być niczym przysłonięte i powinny mieć pozostawioną wolną przestrzeń, aby żadna przeszkoda nie zaburzała strumienia powietrza, co gwarantuje prawidłowe i szybkie oczyszczanie.
Automatyczne i manualne oczyszczacze powietrza
Większość oczyszczaczy jest wyposażana w elektroniczne urządzenia wspomagające pracę i ułatwiające użytkowanie. Mają różnego typu czujniki, dzięki którym monitorują stan powietrza i jego parametry, takie jak wilgotność czy stężenie pyłów zawieszonych. W najbardziej zaawansowanych technologicznie urządzeniach cały proces oczyszczania i sterowania przebiega w pełni automatycznie – wystarczy je włączyć, a one same, na podstawie sygnałów z czujników, przełączają się w odpowiedni tryb pracy. Możliwe jest też sterowanie urządzeniem przez Wi-Fi i aplikację w smartfonie. Wtedy możemy śledzić na bieżąco pracę oczyszczacza i sterować jego parametrami, na przykład w odpowiednim czasie włączyć jego maksymalną moc, aby mieć pewność, że po przyjściu do domu zastaniemy w nim już oczyszczone powietrze. Panele automatycznego sterowania są zabezpieczone przed przypadkowymi zmianami parametrów na przykład przez dzieci. Mniej zaawansowane technologicznie i tańsze oczyszczacze mają manualne sterowanie i przełączniki, dzięki którym można ustawić wymaganą intensywność pracy.
Wady i zalety oczyszczaczy powietrza
Oczyszczacze powietrza są przeznaczone do pracy ciągłej 24 godziny na dobę. Jeśli są automatyczne, to przez dużą część tego czasu tylko monitorują skład powietrza i są w gotowości lub pracują z małą mocą. Przez cały czas jednak muszą być podłączone do prądu, co wiąże się oczywiście z kosztami. Nie trzeba się ich bardzo obawiać, ponieważ pobór mocy większości oczyszczaczy to 60-90 W na najwyższych obrotach, a na najniższych 5-15 W, przy czym praca z największą mocą jest potrzebna sporadycznie.
Największa grupa dostępnych na rynku oczyszczaczy jest przeznaczona do pomieszczeń do 30 m2. To z reguły urządzenia o niewielkich wymiarach, największe z nich można porównać do walizki kabinowej wnoszonej na pokład samolotów samolotu. Najmniejsze, przystosowane do pomieszczeń o powierzchni około 10 m2, mają wysokość około 30 cm, szerokość 20 cm i ważą 2 kg. Łatwo jest je przenosić w obrębie domu. Im większy parametr CEDR, czyli przepływ oczyszczacza, tym większe rozmiary. Największe domowe oczyszczacze mają wysokość do 1 m i ważą ponad 10 kg. Z reguły są wyposażone w kółka.
Zobacz też:
Rośliny oczyszczające powietrze. Te rośliny doniczkowe warto mieć w domu!
Z mocą różnych trybów pracy jest związany hałas urządzenia wywoływany pracą wentylatora. W najbardziej intensywnych trybach poziom generowanego hałasu może przekraczać 50 dB, ale w normalnych warunkach wynosi 25-30 dB, czyli tyle, ile w przypadku szumu wentylatora laptopa. Najcichsze oczyszczacze w trybie pracy nocnej generują 15-20 dB, co oznacza, że są niemal niesłyszalne, a delikatny szum, jaki się z nich wydobywa, przypomina szelest liści na lekkim wietrze i może nawet działać usypiająco.
Ważną rolę odgrywa też estetyczny wygląd zewnętrzny. Oczyszczacze mają na ogół prostopadłościenny lub walcowaty kształt. Ich obudowy z tworzyw sztucznych lub metalu są najczęściej w kolorze białym, czarnym, szarym, ale można je też spotkać w innych barwach. Są często wyposażone w atrakcyjnie oświetlenie LED z włącznikiem ręcznym lub automatycznym – sterowanym czujnikiem światła.
Główne elementy oczyszczaczy powietrza
Sterowanie i kontrola stanu powietrza
Efektywność filtrów HEPA określa norma EN 1822-1:2009, która dzieli je na klasy. W nowoczesnych oczyszczaczach powietrza stosowane są filtry HEPA o klasie skuteczności H13 i H14, co oznacza, że wychwytują one 99,95-99,995% zanieczyszczeń. W niektórych urządzeniach stosowane są także filtry EPA klasy E11 i E12, niwelujące „tylko” 95-99,5% zanieczyszczeń. Istnieje jeszcze klasa najwyższa filtrów ULPA, oznaczona literą U, ale te są stosowane w profesjonalnych systemach filtracji, na przykład w laboratoriach – najwyższej klasy filtr U17 usuwa 99,999995% zanieczyszczeń.
