Samodzielne i poprawne murowanie ścian działowych. Jak to zrobić?
Podstawowym zadaniem ścian działowych jest funkcjonalne wydzielenie pomieszczeń. Działówki nie są elementami konstrukcyjnymi, więc nie powinny brać udziału w przenoszeniu obciążeń przez konstrukcję budynku. Co trzeba wiedzieć, by poprawnie wymurować ściany działowe?
Autor: Piotr Mastalerz, Projekt rozbudowy: Elżbieta Kusak
Ściany działowe możemy budowane z różnych materiałów. Wybór warto dostosować do cech przegrody, na których najbardziej nam zależy
Spis treści
- Materiały na murowane ściany działowe
- Sztywność ściany działowej
- Uwaga na grubość murowanej ściany działowej!
- Czas na murowanie ściany działowej
- Oddzielenie ściany działowej od podłoża
- Zamocowanie murowanej ściany działowej do konstrukcji
- Zasady murowania ścian działowych
- Ściany działowe - konieczne dylatacje
Materiały na murowane ściany działowe
Jest wiele materiałów, z których wykonuje się ściany działowe. Najczęściej są to jednak różnego rodzaju elementy murowe: bloczki z autoklawizowanego betonu komórkowego (10, 11,5 i 12 cm), pustaki ceramiczne (11,5 cm), bloczki silikatowe (11,5 oraz 12 cm) oraz pustaki keramzytobetonowe (9 i 12 cm). Popularność tych wyrobów wynika z ich właściwości użytkowych, powszechnej dostępności, ceny, a także dość łatwego wykonawstwa.Ponieważ działówki ustawia się na poziomych przegrodach – płycie z chudego betonu, płycie fundamentowej i stropach – bardzo istotna jest ich masa. Szczególnego znaczenia nabiera ona zwłaszcza w kwestii obciążania stropów. Działówki o większej masie powinny być projektowane z uwzględnieniem ich położenia i kierunku usytuowania oraz rodzaju stropu.
W praktyce oznacza to, że tylko dla ścian działowych z betonu komórkowego można przyjmować obciążenie zastępcze równomiernie rozłożone. Jeśli ściany działowe są murowane z innego materiału, konieczne jest zaprojektowanie stropu do konkretnego ich położenia.
Sztywność ściany działowej
Aby zapewnić bezpieczeństwo użytkowania ścian działowych, nie powinno się wykonywać za cienkich murów. Jest to związane z ich statecznością. Sztywność ścian działowych wynika z ich cech geometrycznych – wysokości, grubości, długości – oraz sposobu połączenia z usztywniającymi je elementami konstrukcji. Kryterium sztywności wyraża się smukłością ściany h/t (h – wysokość, t – grubość), która nie powinna być większa niż 30. Przykładowo ściana o grubości 10 cm nie powinna być wyższa niż 300 cm. Kryterium to jest dodatkowo uzależnione od warunków podparcia ściany. Stateczność ścianom zapewnia bowiem także ich podparcie na krawędzi dolnej oraz na krawędzi górnej, górnej i jednej bocznej lub wszystkich pozostałych krawędziach (boczne i górna).
Uwaga na grubość murowanej ściany działowej!
Pokusą dla inwestorów bywa budowanie jak najcieńszych ściany działowych, by nie pomniejszały powierzchni użytkowej domu. Cieńsze mury są także tańsze, bo jest mniejsze zużycie materiałów (licząc na m³). Z tych względów niektórzy decydują się na wykonywanie ścian o grubości 6 lub 8 cm. Jednak to nie jest właściwe rozwiązanie. Nie powinno się wykonywać murowanych ścian działowych o grubości mniejszej niż 10 cm, by móc zapewnić im dostateczną sztywność. W przegrodach zbyt dużych lub zbyt cienkich konieczne bywają usztywnienia w postaci wieńców i słupów żelbetowych. Jednak w praktyce nie buduje się ścian działowych wzmacnianych żelbetem. Stąd jako ich racjonalną grubość przyjmuje się 12 cm.
O grubości ścian powinna przesądzać jeszcze jedna praktyczna kwestia. Musi ona pozwalać na normalne użytkowanie murowanych działówek, czyli wieszanie na nich szafek, półek lub innych elementów wyposażenia wnętrza. Ściany powinny mieć też odpowiednią izolacyjność akustyczną. Co prawda ta wymagana przepisami nie jest za wysoka i nie ona decyduje o rozprzestrzenianiu się dźwięków w mieszkaniu, ale należy ją spełnić.
Czas na murowanie ściany działowej
W przypadku murowanych ścian działowych znaczenie ma cały szereg zaleceń wykonawczych, dzięki którym zastosowane rozwiązania będą skuteczne, a przegrody trwałe. Bardzo ważne jest, by do ich budowy przystąpić dopiero po rozszalowaniu stopów, zarówno tych, na których będą wznoszone ściany, jak i tych powyżej, ponieważ elementy te ulegają wtedy wstępnym dopuszczalnym ugięciom. Gdyby do murowania przystąpiło się wcześniej, wówczas odkształcające się po rozszalowaniu stropy mogłyby spowodować porysowanie się ścian działowych. Górna krawędź murowanej działówki powinna być bowiem oddylatowana od znajdującego się nad nią elementu konstrukcji.
Oddzielenie ściany działowej od podłoża
Ściany działowe muruje się na płycie fundamentowej lub płycie z chudego betonu, a na wyższych kondygnacjach na stropie. Ważne jest wykonanie na podłożu przekładki z folii lub papy, która zapewni oddzielenie muru od elementu, na którym stoi. Jest to potrzebne, by odkształcalne podłoże nie powodowało takich samych odkształceń w ścianach działowych, co mogłoby doprowadzić do zarysowania lub pękania muru. Elementy murowe pierwszej warstwy powinno się układać na zaprawie zwykłej. Ta spoina jest zazwyczaj dosyć gruba, ponieważ musi zniwelować nierówności podłoża.
Zazwyczaj wykorzystuje się do tego zaprawę cementową. Jest ona mniej plastyczna niż cementowo-wapienna, dzięki czemu łatwiej ustawia się bloczki i pustaki – mimo grubej warstwy zaprawa „nie płynie”.
Zamocowanie murowanej ściany działowej do konstrukcji
Żeby ściany działowe zachowały stateczność (były stabilne), muszą być odpowiednio zamocowane do konstrukcyjnych elementów budynku. Zazwyczaj łączy się je ze ścianami nośnymi, czasami też ze znajdującym się nad nimi stropem. Dawniej popularnym łączeniem murów była metoda na strzępia. W murowanych ścianach nośnych zostawiano miejsca na wmurowanie cegieł (bloczków) ścian działowych. Jednak nie jest to wygodne pod względem wykonawczym, a dodatkowo nie sprawdza się w sytuacji, gdy na etapie budowy ściany działowej chce się ją umieścić w innym miejscu niż przewidziano w projekcie. Powodem może być na przykład zmiana układu funkcjonalnego pomieszczeń. Wygodnym i skutecznym sposobem zamocowania ścian działowych do konstrukcyjnych jest zastosowanie specjalnych łączników stalowych (P30 lub LP30). Są to płaskie blaszki, które mocuje się do ściany nośnej. Można je wmurować w jej spoiny albo przytwierdzić do niej mechanicznie w trakcie murowania ścian działowych. Jeśli wybiera się wmurowanie łączników, trzeba dokładnie znać położenie przyszłych ścian działowych. Najwygodniejszym rozwiązaniem są więc łączniki mocowane do ścian nośnych na etapie wykonywania działówek. Wówczas blaszkę zagina się pod kątem prostym, przytwierdza do muru nośnego kołkiem, a następnie umieszcza ją w spoinie ściany działowej. Można ją jeszcze przybić gwoździem albo kołkiem do elementu murowego ściany działowej. Łączniki należy umieścić w co trzeciej warstwie bloczków ściany działowej. Oprócz łączników trzeba również nałożyć zaprawę murarską w spoinie pionowej pomiędzy murowanymi elementami murowymi ściany działowej a ścianą nośną.
Zasady murowania ścian działowych
Każda ściana jest kompozytem wykonanym z elementów murowych powiązanych zaprawą. Przy wznoszeniu działówek są stosowane różne zaprawy – tradycyjne, do cienkich spoin, a także kleje poliuretanowe. Niezależnie od zastosowanych zapraw i elementów murowych ważne jest ich prawidłowe powiązanie, czyli przesunięcie spoin pionowych kolejnych warstwach muru. Na to, jak duże powinno być to przesunięcie, ma wpływ wysokość łączonych elementów. Gdy jest nie większa niż 250 mm, wówczas spoiny muszą być przysunięte przynajmniej o 4 cm lub 0,4 wysokości elementu (decyduje wartość większa). Dla elementów o wysokości większej niż 250 mm jest to przynajmniej 10 cm lub 0,2 wysokości elementu (także decyduje większa wartość). Te warunki należy spełnić bezwzględnie.
Bardzo ważne jest również poprawne rozłożenie zaprawy w poziomych i pionowych spoinach. Jeśli elementy murowe mają na bokach profilowane pióra i wpusty, a producent to zaleca, można nie wypełniać zaprawą spoin pionowych. Są jednak takie bloczki do ścian działowych, które mimo profilowanych na bokach zamków należy murować z wypełnieniem zaprawą spoin poziomych i pionowych.
Ściany działowe - konieczne dylatacje
Ścian działowych nie powinny obciążać inne elementy konstrukcji budynku, bo nie są one do tego przystosowane. Mogłoby to nie tylko doprowadzić do ich zniszczenia, lecz także zaburzyć, a nawet zmienić schemat przekazywania obciążeń w konstrukcji, co w ekstremalnych przypadkach może być niebezpieczne. Dlatego ściany powinny być oddylatowane (oddzielone) od znajdujących się powyżej nich elementów – stropów, więźby dachowej. Aby umożliwić odkształcenia tych elementów konstrukcyjnych, wystarczy szczelina szerokości 2-3 cm. Jednak nie może ona pozostać pusta, by nie tworzyła mostka akustycznego. Należy ją wypełnić materiałem trwale plastycznym, na przykład pianą Flexifoam lub miękką wełną mineralną. Nie powinno się natomiast stosować zwykłej piany montażowej, ponieważ po związaniu nie jest ona odkształcalna.
W przypadku gdy w płaszczyźnie ściany poddasza znajdują się drewniane słupy więźby dachowej, również należy pozostawić między nimi a murem szczelinę dylatacyjną szerokości 1-2 cm. Do jej wypełnienia także trzeba użyć materiału trwale elastycznego.
