Izolacja fundamentów: Jak wykonać izolację przeciwwilgociową, przeciwwodną i cieplną
Izolacja fundamentów to bardzo ważny etap budowy. Wzniesienie fundamentów to tylko połowa sukcesu. Trzeba je jeszcze zabezpieczyć przed niszczącym działaniem wilgoci i wody, a także przed wyziębianiem.
Największym wrogiem fundamentów jest wilgoć. Musimy je zatem odpowiednio zabezpieczyć, by nie nasiąkały wodą i nie pozwalały na zawilgocenie budynku. Dlaczego opłaca się sprawdzić, jak powinny być izolowane ściany fundamentowe – zarówno przed wilgocią czy wodą, jak i przed ucieczką ciepła z budynku? Głównie dlatego, że późniejsza naprawa lub zwiększenie stopnia zaizolowania źle zbudowanych fundamentów są albo bardzo kosztowne, albo wręcz niemożliwe do wykonania.
Jeżeli w ścianach fundamentowych brakuje odpowiedniej izolacji, z gruntu przenika do nich wilgoć lub nawet woda, powodując stałe zawilgocenie. Mokre fundamenty ulegają korozji. Szybko niszczeją – zwłaszcza na skutek zamarzania wody w sezonie zimowym. Zmniejsza się też ich izolacyjność termiczna, a to powoduje, że przez podłogę na gruncie i ściany nadziemia szybciej ucieka ciepło. Mokre fundamenty mogą również doprowadzić do zawilgocenia ścian parteru, a w konsekwencji – na początku łuszczenia się farb, a później także do pojawienia się tam glonów lub pleśni. Izolację przeciwwilgociową fundamentów teoretycznie można pominąć w przypadku, gdy fundamenty robimy z betonu wodoszczelnego. Jednak nawet wtedy powinny być dodatkowo zaizolowane, inaczej w razie najmniejszego pęknięcia betonu w ścianę będzie mogła wnikać woda lub wilgoć.
Spis treści
- Pozioma izolacja przeciwwilgociowa
- Izolacja przeciwwilgociowa pionowa fundamentów
- Lekka izolacja przeciwwilgociowa
- Średnia izolacja przeciwwodna fundamentów
- Ciężka izolacja przeciwwodna fundamentów
- Hydroizolacja fundamentów - zasady prawidłowego jej wykonania
- Materiały do izolacji fundamentów
- Izolacja cieplna fundamentów
- Podstępne mostki
- Izolacja termiczna ścian fundamentowych
Pozioma izolacja przeciwwilgociowa
Nie każdy słyszał o podciąganiu kapilarnym, choć jest ono niezwykle groźne. Występuje między innymi w ścianach fundamentowych. Polega na tym, że mur, do którego dostanie się woda, zasysa ją w górę. Aby uchronić parter budynku przed groźbą zawilgocenia, konieczna jest pozioma izolacja przeciwwilgociowa, dzięki której – nawet gdy dojdzie do zawilgocenia fundamentów – woda nie zostanie podciągnięta wyżej.
Poziomą izolację przeciwwilgociową umieszcza się w dwóch miejscach – między ławą a ścianą fundamentową oraz na styku ścian fundamentowych i zewnętrznych ścian budynku. W tym drugim przypadku układa się ją na wysokości 15-30 cm ponad terenem. Co ważne, izolacja pozioma na ścianach fundamentowych powinna być dokładnie połączona z izolacją podłogi na gruncie, nawet wtedy, gdy nie będą one wypadać w jednej płaszczyźnie. Pamiętać również trzeba, że izolacja nie może się znaleźć poniżej poziomu hydroizolacji podłogi.
Autor: Atlas
Zadaniem izolacji poziomej – układanej na ławach fundamentowych na całej ich szerokości – jest ochrona ścian przed kapilarnym podciąganiem wilgoci z gruntu
Izolacja przeciwwilgociowa pionowa fundamentów
Oprócz izolacji poziomej ułożonej pod ścianami fundamentowymi i nad nimi konieczna jest też izolacja pionowa fundamentów. Układa się ją na powierzchni ścian fundamentowych. Jej zadaniem jest zatrzymanie wilgoci, wody opadowej lub gruntowej przed wniknięciem w ścianę. Izolacja pionowa powinna szczelnie przylegać na całej powierzchni do podłoża. W tym celu należy sprawdzić, czy ściany fundamentowe są wystarczająco równe. Jeśli nie – trzeba nałożyć na nie cienką warstwę wyrównawczą z zaprawy cementowej (rapówkę). Od strony zewnętrznej warstwę izolacji pionowej należy zabezpieczyć przed uszkodzeniami mechanicznymi, o które bardzo łatwo podczas zasypywania gotowych fundamentów gruntem. Czasem wystarczy folia kubełkowa, innym razem funkcję ochronną spełni ocieplenie z fundamentowych płyt styropianu.
Lekka izolacja przeciwwilgociowa
W zależności od warunków gruntowych i wodnych wybiera się jeden z trzech rodzajów hydroizolacji pionowej.
Lekka izolacja przeciwwilgociowa chroni elementy domu przed wodą opadową i naturalną wilgocią gruntu. Stosuje się ją, gdy poziom wody gruntowej znajduje się wyraźnie poniżej fundamentu – przynajmniej metr poniżej poziomu posadowienia, a jej ewentualne okresowe podnoszenie się na pewno tego nie zmieni. Oprócz niskiego poziomu wody ważne, by budynek stanął na gruntach przepuszczalnych: piaskach i żwirach. Najprościej to sprawdzić, oglądając działkę po ulewnym deszczu – powinna być sucha, bo przez taki grunt woda opadowa szybko się przesącza. Nie naraża więc fundamentów na długotrwałe zawilgocenie. Lekką izolację można też wykonać, gdy wprawdzie przy powierzchni jest warstwa gruntu nieprzepuszczalnego (spoistego), ale już pod nią – grunt przepuszczalny, do którego woda opadowa bez problemu będzie się przesączać, tym razem przez grunt w wykopie. Lekką izolację przeciwwilgociową wykonuje się od zewnątrz fundamentów, najczęściej z masy bitumicznej, która jest najłatwiejsza do nałożenia.
Średnia izolacja przeciwwodna fundamentów
Średnia izolacja przeciwwodna zabezpiecza przed wodą opadową przesączającą się w kierunku ścian fundamentowych w sytuacji, gdy woda gruntowa znajduje się co prawda poniżej fundamentu, ale grunt rodzimy jest nieprzepuszczalny. Sprzyja to temu, by przesączona przez grunt w wykopie woda zalegała na jego dnie. Woda po opadach może się pojawiać również wtedy, gdy w gruncie spoistym (w glinie) występują przepuszczalne „żyły” piaszczyste, którymi woda spływa w kierunku fundamentów. W takich warunkach potrzebny może też być drenaż, który będzie szybko zbierał i odprowadzał wodę z dala od fundamentów. Średnią izolację przeciwwodną trzeba wykonać z papy, szlamu cementowego lub masy KMB.
Ciężka izolacja przeciwwodna fundamentów
Ciężką izolację przeciwwodną stosuje się, jeśli potrzebne jest zabezpieczenie budowli przed wodą naporową, czyli wywierającą ciśnienie hydrostatyczne. Dlatego oprócz absolutnej szczelności musi się ona charakteryzować dużą wytrzymałością mechaniczną. W ciężkich izolacjach przeciwwodnych (po uprzednim starannym zagruntowaniu podłoża) zwykle stosuje się papy termozgrzewalne, masy KMB, szlamy cementowe lub folie samoprzylepne.
Hydroizolacja fundamentów - zasady prawidłowego jej wykonania
- Izolacja fundamentów, bez względu na to, z czego będzie zrobiona, powinna szczelnie przylegać do podłoża na całej jego powierzchni. W tym celu płaszczyznę ścian murowanych należy wcześniej wyrównać warstwą zaprawy, tak zwaną rapówką.
- Pas hydroizolacji poziomej nie może być węższy niż ława lub ściana. Jeśli zdecydowaliśmy się na folię PCW, umieszczamy ją na warstwie zaprawy. Układa się ją przeważnie jednowarstwowo, bez mocowania klejem czy łącznikami mechanicznymi.
- Izolacja pozioma ścian fundamentowych powinna być połączona z izolacją podłogi na gruncie nawet wtedy, gdy obie izolacje nie będą wypadać na jednym poziomie. Pamiętać też trzeba, że nie może się ona znaleźć poniżej poziomu hydroizolacji podłogi.
- Masy nieelastyczne – mineralne – można nakładać na fundamenty dopiero po 3 miesiącach od ich zbudowania. Ten czas jest potrzebny, by mury osiadły. Inaczej zaprawa podczas osiadania popęka i stanie się nieszczelna. Masy elastyczne mogą być nakładane bez odczekiwania.
- Hydroizolację pionową powinniśmy układać z obu stron ścian, a przynajmniej od strony zewnętrznej.
- W przypadku hydroizolacji nie są dozwolone kąty proste, dlatego przejście jej z pionu w poziom powinno się odbywać poprzez tak zwany odbój. To uformowany z zaprawy trójkątny lub wklęśle półkolisty klin, który gwarantuje płynne
- przejście masy, papy lub folii z płaszczyzny pionowej na poziomą.
- Przy izolowaniu pionowym folię lub papę trzeba układać z zachowaniem zakładów. Krawędzie muszą zachodzić na siebie na mniej więcej 15 cm. Krawędzie folii trzeba zgrzewać albo sklejać, chyba że jest klejona całą powierzchnią do ściany.
- Od strony zewnętrznej warstwę izolacji pionowej należy zabezpieczyć od uszkodzeń mechanicznych. Zazwyczaj starczy do tego materiał ociepleniowy. Gdy jednak z jakichś powodów ma go nie być, wtedy najlepszym produktem osłonowym jest sztywna folia kubełkowa.
Materiały do izolacji fundamentów
- Papy do izolacji fundamentów
Nadają się do wykonania zarówno izolacji poziomej, jak i wszystkich typów izolacji pionowej. Mają dużą wytrzymałość mechaniczną i dobrą elastyczność, dlatego rzadko ulegają uszkodzeniu w czasie układania czy podczas eksploatacji. Są odporne na czynniki chemiczne i promienie UV. Do izolacji fundamentów przeznaczone są papy na osnowie z włókna szklanego lub polipropylenu. Te odmiany mają bowiem dużą wytrzymałość na rozrywanie, są elastyczne i odporne na korozję biologiczną. Zwykle papę układa się w dwóch-trzech warstwach na lepiku asfaltowym. Najlepsze, ale i najdroższe są papy termozgrzewalne, modyfikowane elastomerem SBS, na osnowie z włókien poliestrowych, układane jedno- lub dwuwarstwowo. Termozgrzewalne, jak sama nazwa wskazuje, układa się przy użyciu specjalnej nagrzewnicy. W sprzedaży są też papy samoprzylepne.
- Folie fundamentowe
Wykonane z PCW lub polietylenu o grubości od 0,5 do 2,0 mm służą do wykonywania izolacji fundamentów poziomych wszystkich typów. Wymagają równego i gładkiego podłoża, żeby nie uległy uszkodzeniu na wystających ostrych fragmentach. Folie są proste do układania. Kupuje się je w rolkach o różnej szerokości zależnie od wymiarów muru fundamentowego. Układając je na ławach lub ścianach fundamentowych, rozwija się rolkę. Wymagają starannego połączenia z innymi powłokami hydroizolacyjnymi, np. podposadzkową, co może być kłopotliwe.
- Masy bitumiczne do izolacji fundamentów
Można z nich wykonywać lekkie izolacje przeciwwilgociowe i średnie izolacje przeciwwodne fundamentów. Ostrzegamy jednak przed tak zwanymi roztworami bitumicznymi. Nie są to produkty do wykonywania zasadniczej izolacji. Wykorzystuje się je natomiast do gruntowania powierzchni przed ułożeniem właściwej izolacji. Najbardziej popularne produkty izolacyjne tego typu to lepiki i masy asfaltowe, asfaltowo-żywiczne, asfaltowo-kauczukowe oraz asfaltowo-polimerowe. Nanosi się je na ściany pędzlem, szczotką, wałkiem lub pacą. Po wyschnięciu tworzą elastyczną i szczelną powłokę.
- Masy KMB do izolacji fundamentów
To zdecydowanie najlepsze obecnie materiały bitumiczne służące do wykonywania izolacji grubowarstwowych - przeciwwodnych. Masa bitumiczna jest modyfikowana polimerami, dzięki czemu ma znacznie lepsze właściwości użytkowe. Masy mogą być jednoskładnikowe z dodatkiem włókien pełniących funkcję wzmacniającą albo dwuskładnikowe z dodatkiem proszkowym. Są przeznaczone przede wszystkim do wykonywania izolacji pionowych.
- Szlamy uszczelniające
Można ich używać do wykonywania wszystkich typów izolacji pionowej fundamentów. Są to drobnoziarniste zaprawy cementowe modyfikowane żywicami syntetycznymi. Niektóre zaprawy po nałożeniu na fundamenty tworzą powłokę trwale elastyczną, inne – sztywną. Te pierwsze są wygodne w stosowaniu, drugie mogą popękać, gdy nałoży się je zaraz po zbudowaniu fundamentów.
- Folie tłoczone (kubełkowe) do izolacji fundamentów
Same w sobie nie stanowią izolacji, służą zaś głównie do ochrony izolacji pionowej czy ocieplenia fundamentów ze styropianu przed uszkodzeniem podczas zasypywania gruntu oraz jako element drenażu. Produkowane są z polietylenu o dużej gęstości (PE-HD). Regularnie rozmieszczone wytłoczki umożliwiają odwadnianie zaizolowanej powierzchni. Czasami folie wzmacnia siatka z włókna szklanego, polipropylenu lub poliestru. Bywają też folie kubełkowe połączone fabrycznie z włókniną drenującą – stosuje się je jako osłonę hydroizolacji ścian fundamentowych, przy których biegną rury drenarskie. Grubość folii kubełkowej wynosi zwykle 0,5 lub 0,6 mm, a wysokość wytłoczenia waha się między 3 a 12 mm. Folie kubełkowe najczęściej mocuje się za pomocą gwoździ z podkładkami i dodatkowo uszczelnia. Krawędź górną zwykle ochrania się tak zwaną listwą startową, a styki pionowe łączy się na zatrzask, uszczelkę butylową lub na taśmę obustronnie klejącą w zależności od rozwiązań przyjętych przez producenta.
Izolacja cieplna fundamentów
Ocieplenie fundamentów obecnie staje się standardem. Możemy z niego zrezygnować, jeśli ściany fundamentowe zbudujemy z materiału, który dobrze chroni przed ucieczką ciepła. Produktem takim jest keramzytobeton, a dokładniej – pełne bloczki keramzytobetonowe. W pozostałych przypadkach trzeba jednak zastosować ocieplenie. Fundamenty ociepla się przeważnie od zewnątrz. Ocieplenie może się również znaleźć między warstwą nośną ściany fundamentowej a jej warstwą osłonową. Dopuszczalne jest też ocieplanie od wewnątrz, ale to rozwiązanie okazuje się korzystne jedynie w przypadku ścian jednowarstwowych. Do ocieplenia fundamentów są przeznaczone specjalne płyty z materiału termoizolacyjnego o zmniejszonej chłonności.
Podstępne mostki
Powodem zbyt wysokich rachunków za ogrzewanie są m.in. mostki termiczne, czyli miejsca, w których izolacja cieplna ma przerwy. W przypadku fundamentów dzieje się tak na przykład wtedy, kiedy izolacja cieplna zostanie ułożona od wewnętrznej strony ścian fundamentowych, a ściany zewnętrzne są dwu- lub trójwarstwowe. Wówczas zapewnienie ciągłości ocieplenia ścian fundamentowych i zewnętrznych wspomaganych przez ocieplenie podłogi na gruncie jest niemożliwe. Mostki powstają również wtedy, gdy pozostawiono zbyt duże szczeliny pomiędzy płytami ocieplenia lub gdy dostanie się między nie zaprawa klejowa.
Izolacja termiczna ścian fundamentowych
Zgodnie z normą ściany fundamentowe powinny być ocieplane przynajmniej 1 m poniżej poziomu terenu. W praktyce ociepla się je do ławy.
Płyty ze styropianu. Są lekkie, wystarczająco odporne na wilgoć i mają dobrą izolacyjność termiczną. Do izolacji ścian fundamentowych wybierajmy płyty styropianowe o oznaczeniu FUNDAMENT. Są one hydrofobizowane, maja więc kilkakrotnie mniejszą nasiąkliwość niż tradycyjny styropian, dzięki czemu zyskujemy pewność, że nie stracą właściwości termoizolacyjnych przez zawilgocenie. Do ocieplania ścian fundamentowych można użyć płyt ryflowanych (jednostronnie rowkowanych). Ustawia się je wówczas rowkami w stronę gruntu. Na rynku dostępne są również ryflowane płyty styropianowe laminowane geowłókniną, która działa jak filtr i nie dopuszcza do zatkania się rowków.
Płyty z polistyrenu ekstrudowanego (XPS). Są lekkie i twardsze od styropianu. Wyróżnia je kolor – błękitny, żółtawy, zielony lub różowy. Najważniejsze jednak, że lepiej izolują termicznie niż styropian. Ich współczynnik przewodzenia ciepła λ jest niski, a więc korzystny (około 0,027 W/(m·K)). Mają też mniejszą nasiąkliwość niż ich biały brat. Krawędzie mają gładkie lub profilowane tak, aby dało się je łączyć wzajemnie na zakład. Płyty mogą mieć powierzchnię gładką, szorstką, wytłaczaną bądź ryflowaną. Te ostatnie bywają wzbogacone o warstwę flizeliny lub geowłókniny filtracyjnej chroniącej rowki przed zatkaniem.
Płyty z twardej pianki poliuretanowej PIR. To materiał charakteryzujący się wysoką izolacyjnością termiczną oraz dużą wytrzymałością na uszkodzenia mechaniczne. Trzeba pamiętać o tym, że zarówno polistyren ekspandowany, jak i ekstrudowany oraz pianka PIR to produkty wrażliwe na kontakt z materiałami zawierającymi rozpuszczalniki i oleje. Substancje te, a nawet ich opary, powodują rozpuszczanie tych produktów. Dlatego zwykle przykleja się je do ścian, używając wodorozcieńczalnych emulsji bitumicznych. Można również stosować kleje do styropianu.
Warto wykorzystywać płyty polistyrenowe lub poliuretanowe z frezowanymi krawędziami. Mocując je, łatwo uniknąć powstawania mostków termicznych na styku płyt. Powyżej poziomu terenu izolacja termiczna z płyt powinna być osłonięta warstwą licową z kamienia, cegieł, tynku czy też płytek ceramicznych. Jest to potrzebne, ponieważ materiały te są ulubionym miejscem gnieżdżenia się owadów i gryzoni.
Do ocieplania fundamentów może się również przydać kruszywo keramzytowe, które ma dość dobre właściwości termoizolacyjne. Stosuje się je jako zasypkę wykopów fundamentowych od strony wewnętrznej domu oraz zamiast piasku, jako podkład pod podłogę na gruncie, ponieważ nie tylko ociepla, ale też uniemożliwia podciąganie wilgoci z gruntu.
