Spis treści
- Co to jest membrana wstępnego krycia MWK
- Jak działa membrana MWK
- Dlaczego paroprzepuszczalność MWK jest ważna
- Większa i mniejsza paroprzepuszczalność
- Współczynnik Sd
- Jak membrany działają w niskiej temperaturze?
- Mocowanie membrany a termoizolacja dachu
- Membrany na płytach OSB
- Membrana pod pokrycie z blachy
- Trwałość membran dachowych
Co to jest membrana wstępnego krycia MWK
Wysokoparoprzepuszczalne membrany dachowe (o współczynniku Sd – 0,01-0,1 m), określane skrótem MWK, to właściwie bardziej włókniny niż folie. Mają zdolność zatrzymywania wody, ale jednocześnie przepuszczają parę wodną, która wydostaje się od strony termoizolacji połaci. Mówiąc w znacznym uproszczeniu – izolują i umożliwiają „oddychanie” dachu. Co więcej, chronią przed „wywiewaniem” ciepła z termoizolacji.
Membrany układa się na krokwiach, równolegle do okapu, zaczynając od jego strony. Przybija się je zszywkami do krokwi. Każdy pas musi zachodzić na ten niżej ułożony, na szerokość około 10-15 cm. Po ułożeniu membrany można nabijać do krokwi kontrłaty, a później łaty – prostopadle do nich.
Do niedawna licznie oferowano także niskoparoprzepuszczalne folie dachowe (o współczynniku Sd > 0,3 m) określane skrótem FWK, które – choć bardzo tanie – są mniej popularne, odkąd spadły ceny membran. Warto je stosować jako hydroizolację dachów skośnych nad poddaszem nieużytkowym, którego połacie nie będą ocieplane.
Jak działa membrana MWK
Membrany wstępnego krycia są elementem nowoczesnego systemu dachowego. Osłaniają go przed tym, co przedostanie się przez pokrycie zasadnicze (dachówka, blachy), i jednocześnie osuszają konstrukcję oraz termoizolację dachu. Funkcja osłony wynika stąd, że membrany tworzą warstwę wstępnego krycia pod pokryciami leżącymi na łatach. Natomiast proces osuszania polega na tym, że przechodząca przez MWK para wodna jest odbierana przez powietrze przepływające między pokryciem a membraną.
Ten przepływ gwarantują listwy drewniane zwane kontrłatami, zapewniające dystans między membraną a spodnią stroną porycia. Bardzo ważne dla prawidłowego działania tego systemu jest to, żeby był w nim zapewniony stały przepływ powietrza. Dlatego w okapie musi być wykonany dla niego wlot, a na kalenicy wylot. Takie konstrukcje nazywane są pokryciem wentylowanym i podlegają określonym zasadom budowy. Proces przepływu pary wodnej następuje dopiero wtedy, gdy para pojawi się pod membraną. W niskiej temperaturze jej nie ma, a zatem gdy jest zimno i membrana jest wychłodzona, para przez nią nie przechodzi, a gdy nawet napłynie, to po dotarciu do MWK ulegnie skropleniu na jej powierzchni.
Dlaczego paroprzepuszczalność MWK jest ważna
O przepływie pary decyduje różnica stopnia nasycenia powietrza parą – pod i nad membraną. Gdy ilość pary jest większa pod membraną niż nad nią, wówczas para przez nią przechodzi. Niestety, warunki w dachach wciąż się zmieniają i dogodnych sytuacji, w których występuje korzystny układ temperatury i ciśnienia, jest w ciągu roku mało. Najważniejsze zmiany dotyczą przełomu dnia i nocy, ale również w pozostałych okresach temperatura w dachu często ulega zmianom. To zależy na przykład od zachmurzenia. Dlatego czym wyższa jest paroprzepuszczalność membrany, tym więcej pary wyjdzie z dachu w tych krótkich przedziałach czasowych, w których jest to możliwe. Dachy z membranami o mniejszej paroprzepuszczalności wysychają dłużej, a jest to ważne zwłaszcza w pierwszych 3-5 latach po wybudowaniu domu, kiedy trzeba się pozbyć wilgoci technologicznej, pochodzącej z czasu budowy.
Większa i mniejsza paroprzepuszczalność
Ilość pary wodnej przenikającej przez membranę zależy od temperatury i wilgotności względnej oraz od różnicy ciśnienia między rozdzielonymi nią warstwami powietrza (pamiętajmy, że w termoizolacji zamknięte jest powietrze). Oczywiście, paroprzepuszczalność zależy jeszcze od rodzaju i budowy membrany. Według przepisów UE tę ważną cechę powinno się określać za pomocą parametru nazywanego „równoważną dyfuzyjnie grubością powietrza”, a w skrócie – współczynnikiem Sd.
Zgodnie z tymi przepisami określenie stopnia paroprzepuszczalności może być przeprowadzane w takich samych warunkach badania i według tych samych zasad. Gdyby badania przeprowadzano dowolnie: dla różnych wielkości temperatury, wilgotności i różnicy ciśnienia, to skutkiem rozbieżności w procedurach ten sam materiał mógłby wykazać się bardzo różnymi wielkościami paroprzepuszczalności. To powodowałoby nieporozumienia i sprzyjało manipulacjom.
Współczynnik Sd
Najbardziej miarodajnym sposobem oceny paroprzepuszczalności jest posługiwanie się jednostką określaną nazwą równoważna dyfuzyjnie grubość powietrza, w skrócie: współczynnikiem Sd. Porównuje on dyfuzyjność (paroprzepuszczalność) badanego materiału budowlanego o określonej grubości do grubości warstwy powietrza o tym samym oporze dyfuzyjnym. Stąd wymiarem tego współczynnika jest metr. Wymiar współczynnika Sd = 0,015 oznacza, że MWK ma takie same własności dyfuzyjne (identyczną paroprzepuszczalność) jak stojące powietrze o grubości 0,015 m, czyli grubości 1,5 cm. Gdy membrana ma Sd = 0,15 m, to odpowiadająca grubość powietrza wyniesie 15 cm. Ta druga ma gorszą paroprzepuszczalność, bo mniejsza grubość powietrza oznacza lepszą paroprzepuszczalność. Różnica jest duża, 10-krotna.
Jak membrany działają w niskiej temperaturze?
Tak, ale gdy temperatura jest niska, tej pary jest bardzo mało wokół membran. Jednocześnie, kiedy powietrze przepływające nad membraną (przez szczelinę wentylacyjną pod pokryciem) ma dużo niższą temperaturę niż to zawarte w termoizolacji pod membraną, to występująca różnica temperatury powoduje powstawanie skroplin na spodzie membrany. Są to zjawiska przejściowe, krótkotrwałe.
Mocowanie membrany a termoizolacja dachu
Wysokoparoprzepuszczalne membrany wstępnego krycia wręcz należy układać na styk z termoizolacją, i to z kilku powodów. To zalecenie wynika z faktu, że membrany mają na tyle wysoką dyfuzyjność, żeby nie tamować przepływu pary wodnej na całej swojej powierzchni. Wykonanie pustki powietrznej pod membraną wprowadza dodatkową barierę dla pary i opóźnia jej przepływ, między innymi dlatego, że powietrze w tej pustce krąży pod wpływem zmian temperatury. Cieplejsze zawsze się unosi, co powoduje takie ruchy. Oprócz tego pustka zmienia zasady uszczelniania pokrycia objęte teorią szczelności pokryć dachowych. Zmniejsza szczelność powłoki tworzonej przez MWK.
Przeczytaj również:
Folia dachowa: układanie na połaci dachu. Jak układać membrany
Membrany na płytach OSB
Oczywiście membrany można układać także na sztywnym poszyciu z płyt OSB, chociaż ma to zupełnie inny sens niż w jej standardowych zastosowaniach. Takie użycie ma na celu uszczelnienie połączeń płyt i nie wykorzystuje paroprzepuszczalności membrany, ponieważ płyty OSB nie przepuszczają takich ilości pary wodnej jak membrana. Różnice w tej dyfuzyjności są ogromne. W związku z tym ułożenie płyt OSB uszczelnionych MWK na styk z termoizolacją jest bardzo groźnym błędem. Taki dach będzie gromadził wilgoć i w efekcie zgnije. A zatem między ociepleniem a płytami musi być przewidziana przestrzeń wentylacyjna o wysokości około 3 cm.
Przeczytaj też:
Z czego zrobić sztywne poszycie? Co lepsze na dach deski czy płyta OSB?
Membrana pod pokrycie z blachy
Kryteria doboru membran wstępnego krycia podlegają innym zasadom. Jeżeli MWK uszczelnia pokrycia leżące na łatach, to nie ma znaczenia, czy to jest dachówka, blachodachówka czy łupek. W każdym przypadku spełni ona swoje funkcje, pod warunkiem że zapewnimy odpowiedni przepływ powietrza, czyli stworzymy drożną przestrzeń wentylacyjną pod pokryciem. Kryteria doboru odnoszą się raczej do zasady doboru warstw wstępnego krycia, określonych w teorii szczelności pokryć dachów pochyłych. O doborze klas szczelności decydują między innymi takie czynniki, jak:
- kąt nachylenia dachu,
- sposób wykorzystania poddasza,
- region (klimat).
Klasy szczelności wskazują, jak układać membrany. Zawsze doradzam, aby stosować MWK o jak najwyższej gramaturze, czyli grubości, ponieważ wtedy zapewniona jest jej dłuższa odporność na działanie promieniowania ultrafioletowego (UV) zawartego w świetle słonecznym. Promieniowanie to jest największym wrogiem wszelkich membran i tworzyw sztucznych. Membrany są na to promieniowanie bardzie wrażliwe, ponieważ ich grubość jest nieduża i wykazują pewną przezierność (są to w końcu włókniny). Wracając do kryteriów doboru, należy dodać, że są membrany, które dodatkowo mogą pełnić funkcję warstwy rozdzielająco-poślizgowej pod płaskimi blachami łączonymi na rąbki. Pod takie pokrycia można stosować wyłącznie przystosowane do tego celu produkty.
Trwałość membran dachowych
Membrany dachowe są głównie degradowane przez promieniowanie ultrafioletowe zawarte w świetle słonecznym. Inne czynniki niszczące tworzywa sztuczne (biodegradacja, utlenianie) mają dużo mniejszy (wręcz minimalny) wpływ na ich trwałość, szczególnie na membrany wykonane z polipropylenu (PP). Istnieje jednak zjawisko synergii (współpracy, złożenia) czynników uszkadzających.
W przypadku membran polipropylenowych, uszkodzonych przez UV, ich rozkład przyspiesza podwyższona temperatura. Warto o tym wspomnieć, ponieważ bardzo często wykonawcy popełniają kilka błędów jednocześnie. Pozostawiają membrany na dachu jako pokrycie tymczasowe, przez co te są wystawione na promieniowanie, albo nie wykonują oni szczeliny wentylacyjnej nad membraną (pod pokryciem zasadniczym). To powoduje przyspieszenie procesów niszczących. Sama temperatura nie uszkadza membran, musiałaby być ogromnie wysoka, żeby zniszczyć tworzywo sztuczne.
Przeczytaj też:
