Dachówki glazurowane i dachówki angobowane. Poznaj powłoki dachówek. Co potrafią?
Współcześnie dachówki mają chronić dom przed warunkami atmosferycznymi, muszą być odporne na liczne zanieczyszczenia znajdujące się w powietrzu, nie ulegać upływowi czasu, nie porastać glonami i nie wymagać częstej konserwacji. Zapewniają to powłoki, jakimi się je pokrywa.
Spis treści
- Dachówki angobowane i dachówki glazurowane, czyli powłoki dachówek
- Na kolor dachówek też wpływa powłoka
- Dachówki odporne na uszkodzenia i mróz
- Odporność dachówek glazurowanych i angobowanych na zanieczyszczenia
- Dachówki postarzane – jakie opcje są do wyboru?
Dachówki ceramiczne powstają z wyselekcjonowanej gliny. Te z nich, które nazywamy naturalnymi, mają barwę taką jak surowiec, z którego powstały, przeważnie ceglastą, choć glina miewa i bardziej zaskakujące kolory – choćby piaskowy lub bliski białemu. Nawet w obrębie jednej partii dachówki naturalne mogą się nieco różnić barwą. Ułożone z nich pokrycie bywa więc niejednolite pod względem kolorystycznym, co można jednak uznać za zaletę. Nieliczni z producentów oferują również dachówki produkowane z barwionej gliny (tak zwane barwienie w masie). Ich zaletą jest to, że w przeciwieństwie do dachówek barwionych powierzchniowo, w wypadku zarysowania lub ukruszenia, uszkodzone miejsce nie rzuca się w oczy. Po przycięciu dachówki jej krawędź również ma na całej powierzchni jednolity odcień. Dachówki barwione w masie mogą być szkliwione lub angobowane.
Dachówki angobowane i dachówki glazurowane, czyli powłoki dachówek
Nowe, stale udoskonalane powłoki akrylowe, polimerowe, polimerowo-akrylowe lub akrylowo-silikatowe, którymi dwu- lub trzykrotnie maluje się dachówki cementowe, pozwalają na uzyskanie elementów trwalszych, odpornych na mróz, porastanie mchem, powstawanie wapiennych wykwitów, o większej odporności na promieniowanie UV i lepszej trwałości barwy.
Ponadto powłoki nadają jednolity kolor, wygładzają powierzchnię i zmniejszają jej podatność na zabrudzenia (na przykład zaleganie ptasich odchodów).
Obecnie najpopularniejsze są dachówki angobowane. Angoba to powłoka z oczyszczonej, uszlachetnionej gliny nanoszonej cienką warstwą na uformowane dachówki, zanim te wylądują w piecu. Angoba nadaje kolor i poprawia szczelność ceramiki oraz zapewnia jej większą odporność na brudzenie tudzież porastanie mchem. Może też być bezbarwna i pełnić jedynie funkcję ochronną. Dachówki z angobą szlachetną (z większą zawartością kwarcu lub innych związków powodujących jej częściowe zeszkliwienie) są bardziej błyszczące, podobne do glazur. Jednak nie tworzy się na nich szklista warstwa, a pory pozostają otwarte, co pozwala zachować dobre właściwości dyfuzyjne. W wersji zabytkowej angoby nadają dachówkom postarzany, rustykalny wygląd. Ich powierzchnia jest bardziej błyszcząca i szczelniejsza.
Najlepsze pod tym względem są dachówki glazurowane. Glazurowanie (szkliwienie) dachówek ceramicznych polega na pokryciu ich warstwą stopionego szkliwa – bezbarwnego lub kolorowego – i powtórnym wypaleniu.
Po wypaleniu maluje się je odpowiednią masą ceramiczną z dodatkiem pigmentów i szkliwa. Po ponownym wypaleniu powłoka staje się szklista i nieprzepuszczalna dla wody. Dachówki glazurowane mogą mieć dowolny kolor i odcień.
Na powierzchni dachówek glazurowanych powstaje gładka, idealnie połyskująca powłoka. Nawet glazury określane jako matowe błyszczą się znacznie bardziej niż dachówki angobowane. Proces szkliwienia pozwala dokładnie uszczelnić pory dachówki, dzięki czemu jest bardzo odporna na uszkodzenia, porastanie mchem, warunki atmosferyczne i utratę koloru.
Ze względu na większą porowatość dachówki cementowe nie mają takiej gładkości jak ceramiczne. Zawsze są barwione w masie, a później malowane farbą akrylową lub akrylowo-silikatową albo lakierem bezbarwnym – chroniącym przed zabrudzeniami. Dachówka zabezpieczona farbą ma niską nasiąkliwość (do 2,5%) i gładszą powierzchnię. Jest bardziej odporna na zabrudzenie oraz na porastanie mchami.
Tak wykończona powierzchnia może być błyszcząca, matowa bądź półmatowa. Niektórzy producenci stosują farby z tak zwanym wybłyszczaczem. Dzięki niemu dach zawsze sprawia wrażenie mokrego, a jego kolor jest bardzo intensywny. Podobny efekt uzyskuje się przez zastosowanie farb polimerowo-akrylowych. Dachówki mogą być też dodatkowo pokryte granulatem kwarcowym, co nadaje im oryginalny wygląd. Ciekawostką jest trójwarstwowa powłoka Cisar. Pierwsza z warstw ma zwiększyć wytrzymałość dachówki, druga zapewnić jej gładkość, a trzecia nadać kolor i połysk.
Do dachówek z powłoką Protegon dodano pigmenty odbijające ciepło. To chroni pokrycie dachowe przed nadmiernym nagrzewaniem. Powłoka ta pozwala obniżyć temperaturę na spodniej stronie dachówki o 10%, dzięki czemu cały dach mniej się nagrzewa.
- Przeczytaj też: Szary dach domu – modny i skromny. Z dachówki, blachy, a może strzechy? Zobacz inspiracje
Na kolor dachówek też wpływa powłoka
Naturalnym kolorem dachówek ceramicznych jest matowa ceglasta czerwień. Ale angobowane lub glazurowane mogą mieć odcienie czerwieni i brązu, piaskowe, żółtopomarańczowe, szare, czarne, zielone bądź ich połączenia (dachówki melanżowe). Powierzchnia dachówek może być matowa lub błyszcząca.
Większość dachówek betonowych ma powłokę ochronno-dekoracyjną z farb akrylowych, na przykład w kolorze czerwonym, brązowym, kasztanowym, szarym, grafitowym, czarnym. Na tle dachówek ceramicznych wybór kolorów jest jednak mniejszy. Dachówki są dostępne w wersjach: matowe, półmatowe, z połyskiem oraz malowane farbami z nabłyszczaczem dającym efekt mokrego dachu.
Dostępne są też różne specjalistyczne rozwiązania, na przykład powłoka z polimerowo-akrylowej farby z tlenkiem tytanu, odbijająca o 300% więcej promieniowania podczerwonego stosowana do bardzo ciemnych odcieni (grafitowego, czarnego, ciemnobrązowego). Pokrycie mniej się nagrzewa, a temperatura na spodniej części dachówek jest nawet o 10ºC niższa.
- Dowiedz się więcej: Co lepsze: dachówka betonowa czy ceramiczna? Jakie dachówki wybrać?
Dachówki odporne na uszkodzenia i mróz
Zarysowania mogą się pojawiać na dachówkach glazurowanych, jednak połyskliwy spiek ceramiczny jest twardy i ma sporą odporność na ten rodzaj uszkodzeń. Gdyby nawet do tego doszło, będzie to jedynie wada estetyczna, niemająca wpływu na utratę lub zmianę parametrów technicznych.
Na gładkiej, niekiedy śliskiej powierzchni dachówek angobowanych i glazurowanych osiada mniej kurzu i brudu. Sprawdzą się na terenach o większej wilgotności lub w pobliżu lasów. Najłatwiej też zmyć z nich ptasie odchody. Ceramiczne angobowane dachówki można umyć wodą z dodatkiem środków na bazie mydła.
Wytrzymałość dachówek betonowych jest zbliżona do dachówek ceramicznych. Ale stosuje się technologie na przykład pokrywając ich rdzeń drobnoziarnistą, barwioną i nienasiąkliwą warstwą, dzięki czemu dachówka jest gładsza, ma większą mrozoodporność oraz odporność na zabrudzenia i kwaśne deszcze.
Odporność dachówek glazurowanych i angobowanych na zanieczyszczenia
Dachówki ceramiczne glazurowane i angobowane są mniej porowate niż betonowe, dlatego zasadniczo mają większą odporność na zabrudzenia, ale zależy ona od miejsca, w którym znajduje się dach, oraz od warunków środowiska.
Dachówki betonowe mają doskonałe powłoki uszczelniające i wygładzające powierzchnię, na przykład polimerowo-akrylowe (HDS, Lumino, Duratop lub Duratop Pro), i dzięki nim są nawet odporniejsze na zabrudzenia niż naturalne dachówki ceramiczne.
Odporność na mchy i glony. Dachówki ceramiczne angobowane i glazurowane są bardziej odporne, ale do ich mycia nie należy stosować preparatów zawierających kwasy organiczne. Na dachówkach naturalnych glony i mech mogą się rozwijać na całej powierzchni elementu. Wśród dachówek betonowych dostępne są modele z powłokami dekoracyjno-ochronnymi, które dodatkowo uodparniają na porastanie mchami i algami oraz zabrudzenie. Ochronę zapewnia na przykład twarda, matowa powłoka akrylowa z dodatkami mineralnymi. Ciekawym rozwiązaniem jest powłoka samoczyszcząca z mikrobetonu z dodatkiem fotokatalizatora (dwutlenku tytanu), na której pod wpływem działania promieniowania UV zanieczyszczenia zawierające tlenki azotu i siarki zamieniają się w nieszkodliwe związki. Następnie są spłukiwane z dachu przez deszcz. Powłoka najlepiej sprawdza się na dachach o nachyleniu nie mniejszym niż 20º. Reaguje przy nasłonecznieniu odpowiadającym 30% średniego dziennego nasłonecznienia.
Mimo różnorodnych powłok pokrycia z dachówek betonowych trzeba i warto odnawiać.
Uwaga! Nie każdą dachówkę można kupić z dowolnie wybraną powłoką. To rozwiązania różnych producentów dostępne przy określonych wzorach oraz kolorach.
Dachówki postarzane – jakie opcje są do wyboru?
Choć wyglądają na stare, nie są zarezerwowane tylko do renowacji zabytków ani tradycyjnej architektury. Wybór „wiekowego” ceramicznego pokrycia można dostosować do każdego projektu.. Dostępne są bowiem postarzane dachówki we wszystkich znanych formach i wielkościach – począwszy od tradycyjnych, a skończywszy na nowoczesnych wielkoformatowych.
Poza naturalną czerwienią różne odcienie beżów, żółcieni, brązów, szarości, antracytów.
Różne są też postarzane powierzchnie. Na stronie francuskiego producenta czytamy: „Na dachówki naniesiony jest nieregularnie pył w kolorach bieli, złotej żółci i czerni o czerwonawej bazie. Paleta odcieni w połączeniu z niuansami, które odwzorowują patynę czasu, pozwalają na uzyskanie unikalnego efektu” (Canal Gironde 50 (mnich-mniszka)/Edilians). Dostępne są też dachówki, których powierzchnia jest specjalnie postarzana przez miejscowe poszarzenia i odbarwienia (np. Esówka Sinus, wiktoriańska czerwień/Wienerberger), nakrapianie (Karpiówka Nakrapiana-Antyk/Bogen) albo rysy czy nierówności (Plate Presse/Edilians). Niekiedy producenci w jednej kolekcji proponują kilka tekstur i kolorów, które można dowolnie zestawiać, by uzyskać wymarzony, unikalny efekt (tak jest w przypadku ostatniej z wymienionych kolekcji – Plate Presse).
Wśród postarzanych dachówek znajdziemy także ręcznie formowane o nie do końca regularnych kształtach i nieoczywistych zmianach powierzchni, nawet jak na imitację starości. Przykładowo dostępne są dachówki, które – jak stwierdza producent – „naśladują wzory organiczne”, „inspiracji szukaliśmy w naturze”. Najbardziej kojarzą się z rysunkiem kory lub powierzchnią ziemi (dachówki Manor/Heritage). Możliwe jest także zamówienie dachówek z zaprojektowanym indywidualnie wzorem, a nawet kształtem.
Interesującą propozycją są także postarzane dachówki z nowocześnie ściętą krawędzią (Alpha 10/Edilians). Takie ujęcie starości w wyraźne geometryczne ramy to propozycja najlepsza dla nowoczesnej architektury albo jedynie nawiązującej do tradycji, bez ambicji odwzorowywania pierwowzoru.
Postarzane dachówki potrafią w piękny sposób interpretować upływający czas, który odmienia ceramikę. Właśnie – często raczej interpretują, niż wiernie naśladują. I choć zapewne to stwierdzenie nie spodoba się wszystkim zagorzałym zwolennikom autentyczności, przyznajmy, że niekiedy postarzane dachówki są wręcz ładniejsze od tych prawdziwie starych. Wprawdzie są na nich analogiczne zmiany jak te dokonane przez czas – wybarwienia, ściemnienia, zacieki, naloty, zarysowania czy wyszczerbienia – ale bardzo przemyślane i plastyczne.
Anna Okołowska
- Przejdź do galerii: Metamorfoza śląskiej kostki z lat 70. w dom energooszczędny
Autor: Piotr Mastalerz
Prace termomodernizacyjne obejmowały ocieplenie przegród zewnętrznych, wymianę okien, a także modernizację systemu ogrzewania i wentylacji
