Pierwszy polski dom pasywny. Zobacz dom energooszczędny XXI wieku
Dom pasywny, czyli dom do ogrzania którego potrzeba osiem razy mniej energii niż do ogrzania domu przeciętnego? Owszem, to możliwe. Ten cel realizuje budownictwo pasywne rozwijające się w Niemczech i Skandynawii, ale obecne również w Polsce. Wyjaśniamy, czym wyróżnia się dom pasywny oraz jaki projekt domu zagwarantuje pasywność budynku.
Autor: Piotr Mastalerz
Pierwszy w Polsce dom pasywny już powstał. Wygląda skromnie. Jest niezbyt duży (150 m2 plus piwnica) i nie zajmuje wiele miejsca na działce. Wykończony został oszczędnie, bez użycia drogich materiałów. Zamiast tego zainwestowano w nowoczesne instalacje, okna o ponadnormatywnych parametrach i grube izolacje.
Dom pasywny: miejsce i kształt
Miejsce wybrano tak, aby mogło być spełnione pierwsze założenie domu pasywnego: właściwe usytuowanie domu względem stron świata. Dom stoi na osi wschód-zachód, tak że przeszklona elewacja skierowana jest dokładnie na południe - dzięki temu słońce dociera do domu bez przeszkód. Żaden budynek ani drzewo nie zacienia jego południowej ściany. Elewacja jest przeszklona, a na dachu znajduje się sześć kolektorów. W północnej ścianie są tylko nieliczne małe otwory. Od tej strony usytuowano wejście, garaż i podjazd.
Kształt - kolejne założenie domu pasywnego: aby uzyskać zamierzony efekt energetyczny, bryła powinna być zwarta, o prostym obrysie i niewielkiej powierzchni ścian zewnętrznych. Dom pasywny to prostopadłościan przykryty zwykłym dwuspadowym dachem. Jedynym urozmaiceniem są uskoki ścian szczytowych, mające na celu poprawienie warunków nasłonecznienia wnętrza, a więc służące oszczędzaniu energii. Kształt architektoniczny wynika z poszukiwania optymalnych warunków korzystania z ciepła słonecznego.
Autor: Piotr Mastalerz
Czy dom pasywny wygląda kosmicznie wewnątrz?
Wnętrze domu energooszczędnego, to umieszczenie przy północnej ścianie pomieszczeń pomocniczych, a przy południowej – dziennych. Od północy na parterze znajdują się: część wejściowa, schody i łazienka. Pozostałe pomieszczenia na parterze – pokój dzienny z jadalnią, kuchnia i sypialnia – oświetlone są południowym światłem. Nie ma wiatrołapu. Z otwartego holu wchodzi się do pokoju dziennego i jadalni. Pokój dzienny znajduje się w wysuniętej części domu i ma swój “dalszy ciąg” w postaci tarasu. Sypialnię i kuchnię urozmaicają narożne okna i niewielkie, częściowo osłonięte tarasy. Na poddaszu wystarczyło miejsca na trzy sypialnie, dużą łazienkę i garderobę.
Naszpikowany technologią, czyli dom pasywny od podszewki
Urządzenia do ogrzewania i wentylacji domu pasywnego są duże, więc zajmują sporo miejsca. Pomieszczenie techniczne znajduje się w dużej piwnicy. Cały dom jest podpiwniczony, i tam zlokalizowano też wszystkie pomieszczenia pomocnicze, schowki, pralnię i pokój do ćwiczeń. Izolacja piwnicy oraz stropu między piwnicą a parterem musi być jednak wykonana perfekcyjnie.
Prawidłowe działanie wentylacji mechanicznej wymaga, aby dom był absolutnie szczelny. Domy pasywne, które mają certyfikat instytutu w Darmstadcie, przed oddaniem do użytkowania poddawane są nawet specjalnej próbie szczelności. Dom nie ma komina i kominka! Jakość powietrza wewnątrz jest optymalna, kiedy dom jest szczelny, a okna zamknięte. Okna w założeniu służą jedynie do wyglądania. Otwierając je, nie korzystamy w pełni z wentylacji mechanicznej.
Wnętrze w upalne dni chronią od nadmiaru słońca zewnętrzne, elektrycznie sterowane żaluzje. Dom chłonie każdy promień, wykorzystując jego ciepło. Masywne ściany kumulują je w ciągu dnia i oddają w nocy. Jeśli w zimie słonecznych dni jest zbyt mało, można włączyć dodatkowe ogrzewanie. W domu jest jeszcze tradycyjna instalacja c.o. z grzejnikami – na wszelki wypadek.
Czy dom energooszczędny może mieć balkon?
W domu nie ma mostków termicznych. Słupy międzyokienne zostały “wciągnięte” do środka i są widoczne we wnętrzu. Balkony wspierają się na własnej konstrukcji, niepołączonej z konstrukcją ścian domu. Ściany murowane były z bloczków Fortis – pustaków keramzytobetonowych z profilowaną wkładką styropianową. Współczynnik U ściany ~ 0,1 W/(m2*K). Warstwa nośna ma grubość 36 cm, ocieplona jest z zewnątrz warstwą styropianu grubości 15 cm. Ściany piwnic mają grubość 53 cm. Strop nad piwnicą to płyta betonowa grubości 25 cm, od spodu ocieplona 25 cm warstwą wełny mineralnej. Dach ociepla 30 cm warstwa wełny mineralnej.
Zastosowano specjalne okna trzy-szybowe posiadające certyfikat Passivhaus-Institut w Darmstadcie o współczynniku przenikania ciepła (dla całego okna: rama plus szyba) U = 0,77 W/(m2*K). Grubość i ciężar takich okien są wyraźnie większe niż okien standardowych. Narożne okna mają profile z ociepleniem w narożnikach. Ich szczelność zapewniają specjalne fartuchy pełniące funkcję uszczelek. W trakcie budowy wyjątkową uwagę zwracano na precyzyjne łączenie wszystkich elementów i materiałów. Aby uzyskać maksymalną szczelność i energooszczędność, stosowano specjalne taśmy do sklejania folii dachowej, kleje i otuliny, masy do uszczelniania przejść rur przez ściany.
