Warzywa z ogrodu także zimą - tak uprawia się m.in. jarmuż, brukselkę, roszponkę, endywię
Zimowy zbiór warzyw wydaje się niektórym niemożliwy, a jednak są takie gatunki warzyw, które są wytrzymałe na mróz, a niskie temperatury wpływają na ich lepszy smak. Jak postępować z warzywami zbieranymi zimą?
Pozostawienie warzyw na zimę w gruncie nie jest wbrew pozorom niczym nowym. W dawnych czasach była to (obok dołowania) popularna metoda przechowywania plonów. Dodatkowym atutem takiego rozwiązania jest fakt, że warzywa nie zajmują miejsca w piwnicy lub budynku gospodarczym, można je zbierać na bieżąco i tym samym nie są narażone na „choroby przechowalnicze”.
Niestety, w Polsce można w taki sposób postępować tylko z nielicznymi gatunkami. Dzielą się one na dwie grupy:
- pierwsza grupa to warzywa znoszące przymrozki i mrozy do ok. -5 st. C (należy je zebrać najpóźniej na początku zimy),
- druga grupa to warzywa całkowicie mrozoodporne.
Autor: GettyImages
Niektóre warzywa mogą pozostawać w ziemi w ogrodzie na zimę i nadają się na zimowy zbiór
Jak założyć zimowy warzywnik
Na zimowy warzywnik wybierzmy miejsce słoneczne, ciepłe i - co ważne - osłonięte od wiatrów. Stanowisko to warto dobrze przygotować jeszcze przed siewem czy sadzeniem rozsady wybranych warzyw. Ziemia na grządkach powinna być dobrze odchwaszczona, przekopana i odpowiednio nawieziona (stosujemy nawozy potasowe, fosforowe albo kompost). Dobrym rozwiązaniem jest uprawa zimowych warzyw na podniesionych grządkach. W bezśnieżne zimy warto warzywa osłonić, np. agrowłokniną. Jeśli jest śnieg, a mróz nie jest duży, warzywa przetrwają pod osłoną białej kołderki.
Ochrona przed mrozem warzyw zimujących w gruncie >>>
Warzywa, które znoszą przymrozki i niewielkie mrozy
Warzywa wytrzymałe na mróz zaleca się zbierać późną jesienią lub na początku zimy. Niektóre z nich wytrzymają nawet do wiosny, pod warunkiem, że zostaną solidnie okryte. W dalszym ciągu zachodzi jednak niebezpieczeństwo, że ulegną uszkodzeniu na wskutek ujemnych temperatur.
- Endywia – większość odmian endywii znosi niewielkie mrozy, tylko niektóre są w pełni mrozoodporne. Warzywo może być uprawiane w większości rejonów w Polsce jako zimowe. Każdorazowo wymaga okrycia, np. z białej włókniny lub igliwia. Najczęściej plon pozyskuje się do pierwszej dekady grudnia. Endywia ma niewielkie wymagania. Dobrze rośnie na stanowiskach słonecznych i lekko zacienionych. Toleruje różne typy gleb, poza podmokłymi (wtedy ma mniejszą mrozoodporność). Na 2-3 tygodnie przed planowanym zbiorem warto endywię bielić. Rozety związuje się w połowie sznurem. Ewentualnie warzywa można okryć czarną włókniną. Dzięki temu liście są delikatne, kruche i smaczniejsze.
- Modrak morski – to wieloletnie warzywo pochodzące z basenu Morza Śródziemnego. Spożywa się liście i młode pędy rośliny (po wybieleniu mają delikatny, orzechowy smak). Pomimo że roślina opisana jest w literaturze jako mrozoodporna, w bezśnieżne zimy może przemarzać. Zawsze należy ją osłaniać – włókniną, suchymi liśćmi lub słomą. Modrak nie plonuje zimą. Liście najlepiej zbierać w drugim lub trzecim roku po posadzeniu. Dobrze reaguje na nawożenie organiczne. Lubi lekkie, przepuszczalne gleby.
Warzywa mrozoodporne
Wśród licznych warzyw można odnaleźć także gatunki, które znoszą duże mrozy. Niektóre z nich wytrzymują temperaturę nawet poniżej -17 st. C. Poniższe warzywa (poza porem) można zbierać niemal przez całą zimę. To cenna spiżarnia – alternatywa dla „zieleni”, którą kupujemy w sklepach w zimowe miesiące.
- Jarmuż – przez dekady był w Polsce pomijany, jego popularność wzrosła dopiero w ostatnich latach. Wciąż jednak nie wszędzie można go kupić i czasem trzeba składać „zamówienie” w sklepie warzywnym. To gatunek w pełni mrozoodporny. Dzięki działaniu ujemnych temperatur jego liście mają lepszy smak (zawierają więcej cukru i mniej goryczki). Warzywo jest łatwe w uprawie. Uprawia się go z rozsady. Sadzonki wysadza się do gruntu od czerwca do lipca. Powinno się wybierać stanowiska osłonięte, zaciszne. Wysuszający wiatr jest dla rośliny bardziej szkodliwy od mrozu. Zbiór przeprowadza się kilkukrotnie – począwszy od najstarszych, dolnych liści.
- Kapusta brukselska – zimotrwałe warzywo ma większe znaczenie w kuchni polskiej od jarmużu. W dobrych warunkach może przetrwać w warzywniaku nawet do przedwiośnia. Znosi mrozy do -15 st. C. Warto ją jednak okryć włókniną – tuż po wystąpieniu mrozów. Przemrożona brukselka ma delikatniejszy, słodszy smak. Uprawia się ją z rozsady – sadzonki przenosi się do gruntu od czerwca do lipca. W okresie wiązania główek wymaga obfitego podlewania. Ma duże potrzeby pokarmowe. Do zbioru nadają się twarde, zbite główki o średnicy 2-3 cm.
- Por – niektóre odmiany pora (Arkanas, Alaska, Armor, Curling) wytrzymują mrozy nawet do -12 st. C. Z powodzeniem można uprawiać je jako warzywa zimowe. Pod uprawę należy wybierać stanowiska słoneczne, osłonięte od wiatru. Rozsady przenosi się do gruntu pod koniec maja. Wymaga podlewania w czasie suszy. Zbiór najlepiej przeprowadzić w listopadzie, ewentualnie na początku grudnia.
- Roszponka – roślina znosi zimy, jednak zaszkodzić jej może bezśnieżna pogoda. W takich warunkach może dojść do brunatnienia liści. Warzywo zaleca się więc okrywać. Może pozostawać w gruncie przez całą zimę. Wysiewa się ją do gruntu od lipca (zbiór jesienny) do września (zbiór zimowy). Uprawa z rozsady jest mało efektywna. Zaleca się stosować nawożenie organiczne – obornikiem lub kompostem.
