Fuga do płytek. Jak wybrać dobrą zaprawę do fugowania?
Fuga: wybieramy spoinę. Rodzaj, kolor i dopuszczalna szerokość fugi to trzy główne kryteria, którymi kierujemy się, wybierając zaprawę do fugowania płytek. Niby niewiele, ale wystarczy, żeby doprowadzić nas do bólu głowy przed sklepowym regałem. Czas więc wyjaśnić wszelkie wątpliwości dotyczące fug i ich układania.
Fugą, a właściwie spoina, jest wizualnym dopełnieniem ceramicznej lub kamiennej posadzki. Jej rola nie ogranicza się jednak tylko do ozdoby. Fuga działa również jak bufor zmniejszający naprężenia powstające w posadzce, a więc chroni płytki przed pękaniem i odspajaniem się od podłoża. Fugi pozwalają też zniwelować niedokładności wymiarowe płytek. Podpowiadamy jak wybrać dobrą fugę.
Fuga a materiały wykończeniowe
Fugi trzeba dobrać do miejsca, w którym są ułożone płytki. Do wyboru są bowiem fugi twarde, odporne na obciążenia mechaniczne, szczególnie nadające się w miejsca, gdzie się dużo chodzi, a nawet jeździ, na przykład do wiatrołapu czy garażu. Są też fugi odporne na różnice temperatury i zawilgocenie, przydatne szczególnie na zewnątrz domu, na przykład na tarasie. Na blacie kuchennym, w garażu czy pomieszczeniu gospodarczym warto stosować zaprawy szczelne i chemoodporne.
Sprawdź też: jak fugować płytki >>>
Jedną masą spoinującą wykończymy okładzinę z ceramicznych płytek szkliwionych i nieszkliwionych, gresu, mozaikę ceramiczną lub szklaną, kamień odporny na przebarwienia, kamień sztuczny. Stosuje się do nich najczęściej zaprawy w postaci suchej mieszanki, pakowane w worki bądź – coraz częściej – w plastikowe wiaderka 1-, 5-, 10- lub rzadziej 25-kilogramowe. Wymagają rozrobienia odpowiednią porcją wody. Wybór koloru ułatwiają dostępne na stoisku wzorniki, do których można dostawić wybraną płytkę i przekonać się, czy barwa fugi dobrze do niej pasuje. Dostępne palety obejmują przeważnie od 10 do ponad 150 barw.
Czym fugować płytki?
Kiedyś do spoinowania płytek używano wyłącznie zapraw przygotowywanych przez glazurnika. Ich sporządzenie wymagało znajomości odpowiednich receptur i skrupulatnego odmierzania składników. Obecnie stosuje się zaprawy jednoskładnikowe – z gotowych sypkich mieszanek, których przygotowanie ogranicza się jedynie do rozrobienia z wodą, oraz dwuskładnikowe – z sypkiej zaprawy cementowej, którą rozrabia się z emulsją zawierającą substancje uelastyczniające.
Zaprawy do fugowania płytek
- zaprawy zwykłe cementowe – to gotowe suche mieszanki cementu, dodatków modyfikujących i odpowiednio dobranych wypełniaczy mineralnych, od których zależy faktura i dopuszczalna szerokość spoiny.
- zaprawy cementowe uelastycznione – to gotowe zaprawy cementowe, uszlachetnione modyfikatorami polimerowymi (zwiększającymi elastyczność spoiny). Zawierają wypełniacze mineralne lub syntetyczne, zmniejszające porowatość spoin (mała porowatość spoin ułatwia utrzymanie ich w czystości). Szybko wiążą. Są mrozoodporne i wodoodporne, nie są jednak wodoszczelne. Wśród uelastycznionych cementowych zapraw do spoinowania znajdują się też dwuskładnikowe zaprawy cementowo-epoksydowe. Są one wodoszczelne, mrozoodporne i chemoodporne.
- uszczelniacze elastyczne – to gotowe masy silikonowe, silikonowo-kauczukowe, poliuretanowe lub akrylowe. Są wodoszczelne, odporne na zmiany temperatury, a także oddziaływanie chemikaliów (w tym większości typowych środków czyszczących).
Fugi z brokatem
Fugi mogą być wzbogacone w substancje chroniące przed rozwojem pleśni (biocydy), utrwalające kolor (cement glinowy) lub zmniejszające nasiąkliwość i stwarzające efekt perlenia, czyli pojawianie się kropelek wody na spoinie (hydrofoby). Niektórzy producenci dodają też coś dla ozdoby, na przykład brokat. Fugi z brokatem mienią się i połyskują, zwłaszcza w świetle punktowym. Im szersza fuga, tym efekt ten jest wyraźniejszy.
Fugi do płytek wielkoformatowych
Jeśli posadzkę zamierzamy wykończyć dużymi płytami, szerokie spoiny możemy zrobić ze specjalnej półpłynnej masy. Nalewa się ją z plastikowego dozownika wprost między płytki, nie brudząc przy tym całej powierzchni okładziny. Skraca to znacznie czas pracy. Półpłynna masa, ale już innego typu, to dobry pomysł na szybkie spoinowanie posadzek o dużej powierzchni. Wlewa się ją na płytki i rozprowadza szeroką pacą gumową zatkniętą na kij. Spoinowanie trwa wtedy krócej i nie wymaga pracy na kolanach. Tym sposobem dobrze się wypełnia wąskie lub nieregularne spoiny. Większość sprzedawanych obecnie mas nadaje się do wnętrz i na zewnątrz pomieszczeń. Nie brakuje i takich, które zapewniają bardzo szeroki zakres szerokości fug – na przykład od 2 do 20 mm.
Autor: Radosław Wojnar
Spoina, popularnie nazywana fugą, wypełnia szczeliny między płytkami ceramicznymi, ozdabia je i licuje, a czasem maskuje ewentualne nierówności krawędzi. W czym lepsze są fugi epoksydowe od fug z zaprawy cementowej? Czy używając fug epoksydowych spoinowanie przebiegnie szybciej? Na zdjęciu - ciemna fuga podkreśla kształt płytek cegiełek.
Fugi: oznaczenia fug
Zgodnie z normą PN-EN 13888 zaprawy do spoinowania płytek możemy podzielić na dwie grupy: takie, których spoiwem jest cement, i takie, których spoiwem są żywice reaktywne (epoksydowe). Pierwsze oznacza się symbolem CG, a drugie – RG. Jeśli przy znaczku CG widnieje cyfra 1, to znak, że zaprawa spełnia tylko wymagania podstawowe, jeśli 2 – spełnia też wymagania dodatkowe, czyli jest na przykład bardziej odporna na wilgoć. Zaprawy z oznaczeniem CG nie mogą mieć mniejszej wytrzymałości na zginanie niż 3,5 N/mm2 i mniejszej wytrzymałości na ściskanie niż 15 N/mm2. Wyraźnie określona jest też ich dopuszczalna chłonność, czyli absorpcja wody. Po 30 minutach zanurzenia nie może ona wynieść więcej niż 5 g (dla CG2 2 g), a po 240 minutach – 10 g (dla CG2 – 5 g). Odporność na ścieranie nie powinna przekroczyć 1000 mm3. W przypadku fug RG wymagania są o wiele surowsze. Minimalna wytrzymałość na zginanie i ściskanie to 30 i 45 N/mm2, minimalna dopuszczalna absorpcja to 0,1 g dla 240-minutowego zanurzenia. Wytrzymałość na ścieranie nie może przekroczyć 250 mm3.
Fuga do gresu i klinkieru
Fugi do gresu i klinkieru - takie płytki spoinuje się przeważnie zwykłymi zaprawami cementowymi lub masami epoksydowymi. Są one uniwersalne i dobrze sprawdzają się w przypadku wszystkich typów płytek, z wyjątkiem tych z kamienia podatnego na odbarwienia. Pojawiają się jednak fugi specjalnie przeznaczone do płytek o małej nasiąkliwości, a więc właśnie do gresu, klinkieru, mozaiki szklanej, betonu architektonicznego, kamionki, sztucznego kamienia. Mają większą elastyczność niż tradycyjne zaprawy. Szczególnie warto takich fug używać do płytek klinkierowych, gdy układamy je na zewnątrz domu. Nie zawierają wapna, więc nie przyczynią się do powstawania na klinkierze białych nalotów zwanych wysoleniami.
Fuga do kamienia
Płytki kamienne można spoinować tradycyjnymi fugami – białymi i kolorowymi, pod warunkiem że dany kamień nie jest podatny na przebarwienia. Ulega im na przykład marmur. Do fugowania okładzin marmurowych będzie więc potrzebna specjalna masa zawierająca biały cement lub tras, które takich przebarwień nie powodują, albo tradycyjna masa, ale konieczne w kolorze białym. Masy do marmuru można układać także na zewnątrz.
Kolor fugi
Kolor fugi choć zwykle to pierwsze kryterium przy wyborze zaprawy do spoinowania, nie powinien być najważniejszy. Producenci oferują fugi w bardzo różnych kolorach. W zależności od rodzaju zaprawy wybór może być większy lub mniejszy. Dostępny zestaw barw prezentowany jest na specjalnych próbnikach, trzeba jednak pamiętać, że nie zawsze odpowiadają one kolorom rzeczywistym gotowej spoiny. Trzeba też pamiętać, że niektóre pigmenty wchodzące w skład zaprawy mogą brudzić płytki.
Zaprawa do spoinowania: szerokość fugi
Szerokość fugi dobiera się nie tylko ze względów estetycznych. Spoiny umożliwiają płytkom swobodne odkształcanie, dzięki czemu te nie pękają i nie odpadają. Fugi między płytkami ułożonymi wewnątrz domu mogą być wąskie, te wykonywane na zewnątrz – na tarasie czy balkonie – powinny mieć szerokość co najmniej 4 mm. Szerokość fugi jest też uzależniona od wielkości płytek. Do płytek dużych ze względu na większe odkształcenia lepiej stosować szerokie spoiny. Przed zakupem trzeba zapoznać się z informacjami na opakowaniu, są bowiem zaprawy przeznaczone wyłącznie do wykonywania spoin grubości od 1 do 6 mm (cienkich), są inne o zakresie od 4 do 16 mm (do spoin szerokich). Są też takie o bardziej uniwersalnym zastosowaniu: nadają się do wypełnienia spoin szerokości od 3 do 20, a nawet do 30 mm.
Fugi na zewnątrz domu i na ogrzewanie podłogowe
Częste zmiany temperatury to zjawisko typowe dla posadzek ułożonych na podłożu ogrzewanym lub w miejscach nasłonecznionych na zewnątrz budynku – na schodach, tarasach, balkonach. W ich efekcie płytki wciąż wykonują niewielkie ruchy. Niewielkie, ale na tyle duże, żeby mogły spowodować pękanie płytek, gdy jedna zacznie napierać na drugą lub na ściany.
- Fugi wysokoelastyczne
Dlatego ważne jest, aby przyklejać je i fugować zaprawami zachowującymi wysoką elastyczność. Takie zaprawy przydadzą się także do spoinowania okładzin na podłożu odkształcalnym, na przykład z płyt wiórowych. Fugi wysokoelastyczne nie zniszczą się pod wpływem odkształceń okładziny, co spotkałoby ich sztywniejsze siostry przeznaczone do wnętrz. Zawierają bowiem dodatki polimerowe, które nie tylko poprawiają ich elastyczność, ale również zwiększają odporność na różne czynniki atmosferyczne (możemy także uelastycznić zwykłą zaprawę, dodając do masy specjalny środek polimerowy).
- Fugi epoksydowe i epoksydowo-poliuretanowe
Ponadto fugi do stosowania na zewnątrz muszą być mrozoodporne i charakteryzować się zmniejszoną nasiąkliwością (klasa CG2 W). Obecnie niemal połowa fug dostępnych na rynku ma takie właściwości. Najsurowsze wymagania stawia się masom do spoinowania płytek w basenach. Powinny to być fugi epoksydowe i epoksydowo-poliuretanowe. Są to drogie, dwu- lub trójskładnikowe masy. Ponieważ są odporne na chemikalia, warto je też stosować w garażach. Ich dodatkową zaletą jest to, że nie wymagają rozrabiania wodą – są sprzedawane jako gotowe gęstoplastyczne masy.
Zazwyczaj mogą z powodzeniem zastąpić klej do płytek. Fugi epoksydowe znacznie lepiej nadają się do spoinowania okładzin na podłożach odkształcalnych niż inne. Choć tamte są wystarczająco elastyczne, epoksydowe znacznie górują nad nimi pod względem trwałości i wytrzymałości na zginanie lub ściskanie. Dla przykładu – elastyczne zaprawy cementowe maja odporność na zginanie nie mniejszą niż 3,5 N/mm2, a epoksydowe – minimum 50 N/mm2. Są też ponad dwukrotnie odporniejsze na ścieranie.
Jak dobrać szerokość fugi
Jak dostosować szerokość spoiny do wielkości płytek – nic prostszego. Fuga nie powinna być węższa niż 1/100 długości boku płytki. Jeśli więc ma on 40 cm, fuga może mieć od 4 mm szerokości. Jeżeli płytka ma wymiar prostokątny, do obliczenia przyjmujemy długość boku krótszego. A oto krótka ściągawka z szerokości fug:
- płytki o boku do 10 cm – fuga szerokości około 2 mm;
- płytki o boku od 10 do 30 cm – fuga szerokości 3-4 mm;
- płytki o boku od 30 do 60 cm – fuga szerokości 4-6 mm;
- płytki o boku powyżej 60 cm – fuga szerokości od 6 do 20 mm.
W przypadku okładzin na zewnątrz spoina nie powinna być węższa niż 5 mm, niezależnie od wymiarów płytek.
Autor: Radosław Wojnar
Spoina, popularnie nazywana fugą, wypełnia szczeliny między płytkami ceramicznymi, ozdabia je i licuje, a czasem maskuje ewentualne nierówności krawędzi. W czym lepsze są fugi epoksydowe od fug z zaprawy cementowej? Czy używając fug epoksydowych spoinowanie przebiegnie szybciej? Na zdjęciu - ciemna fuga podkreśla kształt płytek cegiełek.
