Jak wybrać piec do sauny i dobrać jego moc

Piec jest w saunie niezbędny. Ogrzewa powietrze w jej wnętrzu oraz kamienie, które po polaniu wodą wytwarzają parę. Jak wybrać odpowiedni piec do sauny?

Tradycyjnie sauny były wyposażone w piece opalane drewnem. Jeśli chcemy mieć saunę z piecem na drewno, w domu musi być oddzielny przewód dymowy (przeważnie o średnicy 125 mm), do którego będzie można odprowadzać spaliny z pieca. W pobliżu kabiny trzeba też zapewnić miejsce do składowania drewna w ilości wystarczającej przynajmniej na jedną, dwie kąpiele.

Piec do sauny na drewno

Ponieważ piece do sauny na drewno rozgrzewają się do znacznie wyższej temperatury niż elektryczne, ich odległość od elementów palnych w saunie musi być także większa. Jeśli nie uda się zachować bezpiecznego odstępu, trzeba zastosować specjalne, dodatkowe osłony niepalne. W saunach z piecem na drewno wlot powietrza umieszcza się przy podłodze jak najdalej od pieca. Wylot nie jest konieczny, ponieważ jego funkcję spełni piec, pobierając powietrze do spalania z wnętrza sauny.

W piecach do sauny na drewno w zamkniętym palenisku spala się drewno i są podgrzewane kamienie znajdujące się w pojemniku. Palenisko ma przeszklone drzwiczki, więc podczas kąpieli można podziwiać widok płonących polan. Wśród pieców do saun na drewno dostępne są również modele z otworem paleniska (z drzwiczkami) montowanym w pomieszczeniu obok sauny (np. w pomieszczeniu wypoczynkowym). Takie rozwiązanie jest wygodniejsze, ponieważ nie ma konieczności wnoszenia drewna do wnętrza sauny.

Piece na drewno mają tę przewagę nad elektrycznymi, że można z nich korzystać także tam, gdzie nie ma sieci elektrycznej.

Piec do sauny elektryczny

W nowo budowanych saunach domowych zazwyczaj instaluje się piece do saun elektryczne. Mają mniejsze wymiary, są tańsze i łatwiej się je montuje od pieców na drewno (nie wymagają komina). Łatwiejsza jest także obsługa elektrycznego pieca do sauny, a koszt eksploatacji – niewielki.

Piece do sauny elektryczne są dostępne w wersji do zamontowania na ścianie lub na podłodze. Piece montowane na ścianie zabierają mniej miejsca i ułatwiają sprzątanie podłogi pod piecem i wokół niego. Piece ustawiane na podłodze mają zazwyczaj znacznie większe pojemniki na kamienie. Ostatnio wzrasta popularność pieców w kształcie „kamiennej wieży”, z ażurową obudową pojemnika na kamienie.

Rodzaje elektrycznych pieców do saun

Do wyboru mamy trzy główne rodzaje elektrycznych pieców do sauny: piec jednofunkcyjny, dwufunkcyjny albo akumulacyjny.

• Piece do sauny jednofunkcyjne

Mają elektryczne grzałki, które nagrzewają kamienie oraz powietrze w saunie. Rozgrzane kamienie mogą być podczas kąpieli zraszane wodą, co powoduje efekt „uderzenia pary”. Piece do sauny jednofunkcyjne są odpowiednie dla osób lubiących saunę suchą lub saunę mokrą.

• Piece do sauny dwufunkcyjne

Nazywane potocznie kombi, oprócz grzałek ogrzewających kamienie mają generator pary, z ręcznym lub automatycznym (po podłączeniu do instalacji wodnej) uzupełnianiem wody. Piece dwufunkcyjne do sauny oferują pełną różnorodność kąpieli saunowych, ale są przeznaczone przede wszystkim dla zwolenników delikatnej sauny parowej.

W saunie z piecem jednofunkcyjnym oddzielny generator pary może zostać zamontowany na zewnątrz kabiny.

• Piece do sauny akumulacyjne

Takie piece do sauny mają konstrukcję podobną do termosu. Zbiornik kamieni jest zaizolowany termicznie i jest wyposażony w pokrywę. Gdy jest zamknięta, w trybie podtrzymania temperatury kamieni piec pracuje z obniżoną mocą (np. 100-300 W). Kiedy użytkownik chce skorzystać z sauny, otwiera pokrywę i polewa ciepłe kamienie wodą. Ich temperatura jest wystarczająco wysoka, żeby skutecznie odparować wodę. Podczas kąpieli włączana jest pełna moc grzałek. Zaletą takich pieców jest ich gotowość do pracy w każdej chwili, bez konieczności wcześniejszego programowania. Są polecane osobom lubiącym często korzystać z sauny, bez obowiązku jej wcześniejszego programowania, włączenia/wyłączenia itp.

• Piece do sauny wielofunkcyjne

Nowym trendem są elektryczne piece do sauny wyposażone w rozwiązania umożliwiające różne formy kąpieli – od sauny suchej, przez mokrą, po parową z możliwością inhalacji solnych lub zapachowych. Mają one specjalny pojemnik na wodę wykonany ze stali. Jest umieszczony wewnątrz pieca i w momencie włączenia grzałek zaczyna również ogrzewać wodę, dzięki czemu zwiększa się wilgotność w saunie.

Jak dobrać piec do sauny? Jak moc?

Poza wyborem rodzaju pieca konieczne jest ustalenie jego mocy. Dobiera się ją do kubatury sauny. W saunach domowych przyjmuje się 1 kW mocy na 1 m³ kubatury. Ponieważ ściany nieizolowane i kamień wolniej się nagrzewają, jeżeli sauna ma duże przeszklone powierzchnie i/lub elementy wystroju wykonane z kamienia lub płytek ceramicznych, tak dobrany piec może się okazać zbyt słaby. W takiej saunie przy ustalaniu mocy pieca należy zwiększyć rzeczywistą kubaturę kabiny o mniej więcej 1,5 m³.

W sprzedaży są dostępne piece do saun o mocy od 2 do 20 kW. Urządzenia do do 5 kW mogą mieć zasilanie jednofazowe, większe wymagają trójfazowego przyłącza elektrycznego. Dokładne wymagania odnośnie do parametrów przyłącza (zabezpieczenia, przekrojów przewodów elektrycznych) znajdują się zawsze w dokumentacji technicznej pieca (w instrukcji montażu).

Moc pieca do sauny należy dobierać tak, aby kubatura sauny nie była w górnym zakresie. Do sauny o kubaturze 8 m³ lepszy będzie piec o mocy 8 kW niż 6 kW. Dzięki temu piec nie będzie pracował cały czas z pełnym obciążeniem, co ma duże znaczenie dla jego trwałości.

Piec do sauny należy dobrać do preferencji kąpielowych (sauna bardziej sucha i gorącą lub z niższą temperaturą, ale większym poziomem wilgotności). Ważne jest, by piec do sauny był bezpieczny, trwały i niedrogi w eksploatacji, czyli:

• szybko się nagrzewał do żądanej temperatury (około 30 minut do 80^oC);
• zużywał niewiele energii elektrycznej;
• był wykonany z dobrych materiałów – np. grzałki oraz pojemnik na kamienie ze stali nierdzewnej;
• miał pojemnik na kamienie o odpowiedniej wielkości i konstrukcji;
• miał obudowę zabezpieczającą przed ewentualnym oparzeniem w przypadku dotknięcia (temperatura obudowy około 50^oC przy temperaturze powietrza w saunie 90^oC). Większość pieców musi mieć dodatkowe osłony ograniczające przestrzeń w saunie;
• miał zabezpieczenie odłączające zasilanie w momencie przegrzania (np. z powodu złej wentylacji, nieodpowiedniego ułożenia kamieni, przykrycia pieca ręcznikiem).

Ile kosztuje używanie sauny

Piec elektryczny w przeciętnej saunie domowej (200 x 160 cm) zużywa średnio 3,9 kWh energii elektrycznej, z uwzględnieniem czasu nagrzewania i kąpieli. Przy cenie za 1 kWh około 0,60 zł oznacza to wydatek około 2,34 zł. Biorąc pod uwagę, że z sauny korzystają jednocześnie trzy osoby, zużycie prądu wynosi 1,3 kWh/osobę, a jego koszt 0,78 zł/osobę.

Jak sterować sauną

Moc pieców do sauny na drewno reguluje się przez dołożenie odpowiedniej ilości drewna do spalania oraz ustawienie prędkości spalania. Poza tym warunki w saunie – suche lub bardziej wilgotne – reguluje się przez częstotliwość polewania kamieni i ilość używanej do tego wody.

Nowoczesne piece do sauny elektryczne są wyposażone w sterowniki umożliwiające ustawienie ich najważniejszych funkcji, w tym m.in. czasu włączenia i wyłączenia pieca i żądanej temperatury w saunie. Najprostsze mają mechaniczne regulatory wbudowane w korpus pieca, zwykle jeden sterujący czasem pracy (często z timerem umożliwiającym ustawienie czasu, po którym piec ma się załączyć) oraz drugi – termostat.

Większość pieców do saun jest jednak sterowana oddzielnym, elektronicznym panelem sterującym, który umożliwia zarządzanie wieloma funkcjami, w tym m.in. oświetleniem, pompą zapachu, wentylatorem. Sterowniki takie w większości przypadków mogą być instalowane zarówno na zewnątrz sauny (praktycznie w dowolnej odległości od sauny), jak i wewnątrz kabiny. W przypadku montażu elektronicznego sterowania wewnątrz sauny należy przestrzegać maksymalnej wysokości montażu (im wyżej w saunie, tym wyższa temperatura) - przeważnie 90 cm od podłogi.

Dla bezpieczeństwa działania pieca w saunie oraz w konsekwencji bezpieczeństwa użytkowników sterownik zewnętrzny powinien być wybrany spośród modeli rekomendowanych przez producenta pieca.

Najbardziej zaawansowane sterowniki do saun mają dotykowy ekran, umożliwiają programowanie kalendarza kąpieli oraz sterowanie piecem w saunie przez system inteligentnego domu lub bezpośrednio z komputera albo smartfona/tabletu w zasięgu domowej sieci wi-fi.

Elektroniczne panele sterujące mają wiele dodatkowych funkcji, w tym możliwość bardzo dokładnego ustawienia parametrów kąpieli, programowania kąpieli z tygodniowym wyprzedzeniem, sterowania oświetleniem oraz różnymi dodatkowymi urządzeniami, jak automat do zapachów czy wentylator. Sterowniki takie mają również funkcję blokady (np. numer PIN) przed włączeniem sauny przez osoby nieupoważnione (np. dzieci).

Bezpieczeństwo pieca do sauny

W saunie oprócz komfortowych warunków kąpieli jeszcze ważniejsze jest bezpieczeństwo. Ponieważ większość instalowanych pieców ma oddzielny panel sterujący, a jednocześnie coraz częściej są stosowane rozwiązania umożliwiające zdalne włączenie sauny. Wymagania odnoszące się do bezpieczeństwa w saunie są określone w normie PN EN-60335-2-53 „Elektryczny sprzęt do użytku domowego i podobnego - Bezpieczeństwo użytkowania - Część 2-53: Wymagania szczegółowe dotyczące zespołów grzejnych do saun i kabin do napromieniowania promieniami podczerwonymi”.

Przepisy normy odnoszą się w szczególności do pieców saunowych z funkcją zdalnego sterowania, np. przez zewnętrzny panel sterujący lub system inteligentnego domu. Norma wskazuje konieczność zapewnienia nadzoru/kontroli związanego z włączeniem pieca. Chodzi głównie o wyeliminowanie ryzyka powstania pożaru przez wymuszenie na użytkowniku sprawdzenia sauny przed włączeniem pieca – na przykład skontrolowanie, czy w saunie (na piecu, w jego pobliżu etc.) nie ma żadnych łatwopalnych materiałów albo czy drzwi do sauny są zamknięte.

Zgodnie z wymaganiami określonymi w normie producenci pieców do sauny stosują różne systemy bezpieczeństwa:

• kontaktron w drzwiach sauny - czujnik zamontowany w drzwiach przerywa obwód zasilania i uniemożliwia zdalne włączenie pieca (na przykład przez zewnętrzny panel sterujący lub ze smartfona), gdy drzwi pozostały otwarte po ostatnim użytkowaniu sauny;
• system monitorujący nagrzewanie sauny do żądanej temperatury. Gdy drzwi do sauny są otwarte albo piec jest czymś przykryty i wskutek tego przebieg wzrostu temperatury nie jest zgodny z założeniami producenta pieca zasilanie pieca.

Wideo: budowa sauny

Kamienie do pieca do sauny

Piece w saunie wypełnia się specjalnymi kamieniami, które akumulują ciepło. Rozgrzane polewa się wodą, w wyniku czego powstaje gorąca para wodna. Najczęściej stosuje się minerały typu oliwiny lub diabaz – są sprzedawane przez firmy oferujące sauny. Nie wolno używać zwykłych kamieni, bo mogą popękać i uszkodzić piec. Ważna też jest odpowiednia konserwacja kamieni w saunie. Można przyjąć prostą zasadę, że sprawdza się je tyle razy w ciągu roku, ile razy w tygodniu korzysta się z sauny (kąpiel się w saunie raz w tygodniu, sprawdzanie kamieni raz w roku). Trzeba wyjąć wszystkie kamienie i usunąć z nich drobny piasek lub osad z wody. W pojemniku mogą znajdować się tylko kamienie całe i nieuszkodzone.