Stare rury w instalacji? Czas na wymianę! Modernizacja instalacji wodno-kanalizacyjnych – jak uniknąć błędów?

Jakie znaczenie ma modernizacja instalacji wod.-kan. w starych budynkach? Specyfika problemów

Upływ czasu nie pozostaje obojętny dla konstrukcji i instalacji w budynkach – one także się starzeją. Może się to wiązać z większą awaryjnością, zmniejszoną wydajnością lub okresowym brakiem działania niektórych systemów czy ich elementów. Aby zapobiec tego typu zjawiskom konieczna jest modernizacja instalacji. To zadanie nie należy do najłatwiejszych z kilku powodów:

• brak wiedzy o użytych materiałach/urządzeniach,
• brak dokumentacji archiwalnej budynku, zawierającej informacje o trasie i parametrach instalacji oraz dokumentację techniczno-ruchową urządzeń, np. kotła,
• brak wiedzy o ewentualnych kolizjach z innymi instalacjami, co zwiększa ryzyko ich uszkodzenia,
• często wysokie oraz ciężkie do oszacowania koszty remontu,
• trudna dostępność ekip remontowych specjalizujących się w modernizacjach. Niektóre firmy w ogóle nie podejmują się prac modernizacyjnych, pozostając w obszarze nowego budownictwa.

Wszystkie te czynniki mogą skutecznie zniechęcać do podjęcia wyzwania jakim jest modernizacja instalacji, jednak nadchodzi moment, w którym jest to już konieczność.

Jeśli chodzi o stare budynki, zwykle mamy do czynienia z podstawowymi instalacjami opartymi na tradycyjnych technologiach, tj.: instalacja wodociągowa, kanalizacyjna oraz centralnego ogrzewania – wodna lub elektryczna.

• Polecamy: Rozprowadzenie instalacji w domu – przewodnik krok po kroku. Jak zaplanować instalacje?

Diagnostyka stanu instalacji – metody oceny, typowe problemy, dokumentacja

Przed rozpoczęciem modernizacji kluczowe jest dokładne rozpoznanie problemu, aby podjąć właściwe działania. W tym celu konieczna jest szczegółowa diagnostyka instalacji, dzięki której możliwe jest znalezienie przyczyny, źródła oraz lokalizacji problemu. Do sprawdzenia instalacji wykorzystuje się np. następujące metody oceny:

• badanie endoskopowe (wideoendoskopia) – sprawdzenie stanu instalacji wewnątrz (wewnętrzne powierzchnie rurociągów) z wykorzystaniem głowicy z kamerą endoskopową. Pozwala to na dokładną ocenę instalacji u umożliwia wykrycie m.in. ognisk korozji, uszkodzeń czy pęknięć, co może być przyczyną usterek,
• próby szczelności – umożliwiają zlokalizowanie nieszczelności poprzez wykrycie spadku ciśnienia na danym odcinku instalacji,
• badanie kamerą termowizyjną – wykorzystuje termowizję, czyli obrazowanie za pomocą skali barw promieniowania podczerwonego. Skuteczne w przypadku zlokalizowania wycieków z instalacji biegnących w bruzdach ściennych lub innych trudnodostępnych miejscach, umożliwia też ocenę stanu izolacji termicznej.

Wszystkie powyższe metody diagnostyczne mają na celu wykrycie najczęściej pojawiających się w starych instalacjach problemów, takich jak nieszczelności, pęknięcia, korozja czy nagromadzenie biofilmu. Efektem każdego badania jest protokół, raport lub/i dokumentacja zdjęciowa, dzięki czemu wiadomo dokładnie jakie środki naprawcze wdrożyć.

Polecamy:

• Hydroizolacja na lata? Co wyróżnia żywice PMMA?
• Narzędzia bez kabla. Jakie zalety i wady mają narzędzia akumulatorowe? Czy to dobry wybór dla profesjonalisty?

Jakie wyzwania wiążą się z modernizacją instalacji?

Ograniczenia architektoniczne

Podejmując się wyzwania modernizacji instalacji wodno-kanalizacyjnych należy wziąć pod uwagę ograniczenia, które mogą wystąpić i wpłynąć na realizację. Przebieg instalacji narzucony jest przez istniejące szachty czy przepusty i biegnące w nich piony. Często są to trudno dostępne miejsca, co dodatkowo komplikuje prace. Rozbiórka szachtów i zmiana tras instalacji nawet jeśli jest możliwa, to kosztowna i wydłużająca czas remontu.

Konserwator zabytków

Prace modernizacyjne to zawsze wyzwanie, ale w budynkach zabytkowych jest jeszcze trudniejsze. Piecza konserwatora zabytków narzuca konieczność uzgodnień wszelkich ingerencji w budynku, szczególnie jeśli chodzi o elewację, ale także wygląd pomieszczeń czy klatek schodowych wewnątrz. Zachowanie odpowiedniej estetyki i wykorzystanie odpowiednich materiałów jest kluczowe i determinuje kierunek całego przedsięwzięcia. Projekt modernizacji w budynku zabytkowym wymaga uzgodnienia w urzędzie. Remont możliwy jest dopiero po zgłoszeniu prac w odpowiednim jednostce administracyjnej.

Wpływ na mieszkańców

Remonty w istniejących i jednocześnie zamieszkanych budynkach wiążą się także z szeregiem utrudnień m.in. dla lokatorów. Mieszkańcy muszą liczyć się z hałasem, pyłem, tymczasowymi wyłączeniami dostępu do mediów i obecnością ekip budowlanych. Niestety często prace modernizacyjne przeciągają się w czasie ze względu na konieczność pogodzenia różnych interesów. Ograniczenie godzinowe prowadzenia prac lub niemożność działania na kilku frontach jednocześnie sprawiają, że remonty trwają dłużej niż przewidywano.

Nieprzewidziane problemy

Dodatkowo przy pracach modernizacyjnych trzeba liczyć się z trudnymi do przewidzenia problemami, takimi jak materiały zawierające azbest czy ołów. Powoduje to konieczność odpowiedniej utylizacji przez firmę zewnętrzną i poniesienia w związku z tym kosztów. Dawniej azbest wchodził w skład m.in. rur wodociągowych cementowo-azbestowych.

• Polecamy: Obiekty kubaturowe. Projektowanie w istniejących budynkach – wyzwania i optymalne rozwiązania

Dobór materiałów i technologii

W zależności od zakresu modernizacji instalacji należy dobrać odpowiednie materiały, uwzględniając ciśnienie robocze pracy instalacji, temperaturę wody i ścieków, pH, agresywność ścieków. Instalacje starszego typu, w szczególności piony wykonywane były z rur żeliwnych. Obecnie w instalacjach wodno-kanalizacyjnych dominują tworzywa sztuczne – PP, PE-RT, PEX, PVC, PEHD, stal nierdzewna czy miedź (m.in. w przypadku instalacji natynkowych w budynkach zabytkowych). Tworzywa sztuczne są znacznie lżejsze niż żeliwo i m.in. dzięki temu są łatwiejsze w montażu. Charakteryzują się dobrą wytrzymałością, są odporne na pęknięcia i temperaturę. Dobrze izolują akustycznie.

Rodzaj technologii montażowej ma istotny wpływ na postęp prac. W przypadku tworzyw sztucznych wykorzystuje się zgrzewanie doczołowe lub elektrooporowe z wykorzystaniem zgrzewarki. Dla rur miedzianych alternatywą do tradycyjnego lutowania jest nowa technologia zaprasowywania. Zaletą tego rozwiązania jest szybkość montażu i bezpieczeństwo – brak otwartego ognia jak w przypadku lutowania. Zaprasowywanie polega na nasunięciu złączki na rurę, a następnie jej zaprasowaniu przez zaciskarkę.

W kwestii renowacji przyłączy do budynku możliwe jest zastosowanie technologii bezwykopowych, co znacznie przyspiesza prace i pozwala uniknąć utrudnień związanych z prowadzeniem robót w wykopie otwartym.

Do naprawy sieci oraz przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych wykorzystuje się np. technologię tzw. rękawa (CIPP), polegającą na wykonaniu wewnątrz istniejącej rury gładkiego nowego przewodu. Dzięki temu stara rura pozostaje w ziemi, a rolę nowego przewodu pełni wewnętrzna wykładzina.

Inną metodą naprawy jest relining, który polega na wciąganiu do istniejącej rury nowego przewodu za pomocą specjalnej maszyny. Należy pamiętać, że przytoczone technologię zmniejszają średnicę rur, w związku z czym nie zawsze są możliwe do zastosowania. W przypadku modernizacji spowodowanej rozbudową budynku lub podłączaniem nowych urządzeń, co zwiększy zużycie wody i ścieków mniejsze średnice mogą być niewystarczające.

Modernizacja instalacji wodno-kanalizacyjnych wiąże się też ze zmianą sposobu zarządzania/monitorowania instalacji. Obecnie dostępne i wykorzystywane przez przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne systemy umożliwiają komunikację bezdotykową, np. zdalny odczyt wodomierzy z wykorzystaniem systemów LoRaWAN (Long Range Wide Area Network) czy NB-IoT (Narrowband Internet of Things). Pierwszy z nich wymaga stworzenia własnej infrastruktury, ale dzięki temu pozwala na niezależność od innych operatorów. Z kolei drugi bazuje na sygnale GSM, dzięki czemu ma szeroki zasięg i jest bardziej ekonomiczny.

• Polecamy: Adaptacja budynku zabytkowego. Wymiana instalacji w zabytku – jak uniknąć błędów i strat?

Aspekty prawne i formalności

Każda większa modernizacja instalacji wodno-kanalizacyjnej musi być zgodna z aktualnymi przepisami i normami, nawet jeśli nie wymaga pozwolenia na budowę czy zgłoszenia. Projekt remontu instalacji należy zlecić projektantowi branży sanitarnej. Jeśli mamy do czynienia z przebudową, nie ma konieczności uzyskiwania pozwolenia na budowę, jednak w przypadku obiektów zabytkowych tego typu prac powinny odbywać się na tzw. zgłoszenie. Dla rozbudowy instalacji uzyskanie pozwolenia może być konieczne. W przypadku mieszkań w zabudowie wielorodzinnej na modernizację instalacji w lokalu należy uzyskać zgodę spółdzielni lub wspólnoty.

Odbiór instalacji powinny dokumentować odpowiednie sprawdzenia i próby szczelności, potwierdzające poprawność wykonania. W przypadku wody pitnej konieczne jest oddanie do badania laboratoryjnego próbek wody. Jeśli modernizacja obejmuje wymianę urządzeń (np. kotła, pompowni), należy zadbać o rozruchy potwierdzone odpowiednim protokołem.

W przypadku demontażu elementów zawierających azbest czy ołów, konieczna jest ich odpowiednia utylizacja przez specjalistyczną firmę. Zgodnie z Dyrektywą UE eksploatacja wyrobów zawierających azbest jest dozwolona do końca 2032 r., po tym terminie konieczna będzie ich wymiana. Właściciel nieruchomości powinien zgłaszać prace związane z zabezpieczeniem i utylizacją azbestu do miejscowego miejskiego wydziału architektury i budownictwa.

Dobre praktyki 

Aby modernizacja instalacji wodno-kanalizacyjnych rzeczywiście przyniosła pozytywne rezultaty, warto zadbać o kilka istotnych aspektów:

• projekt wykonany przez uprawnionego projektanta branżowego – zawierający rzuty pomieszczeń, aksonometrie instalacji wraz z opisem technicznym i specyfikacją technicznego wykonania i odbioru robót,
• stosowanie materiałów dopuszczonych do użytku i wbudowania na terenie naszego kraju, oznaczonych znakami budowlanymi CE lub B i posiadającymi odpowiednie dokumenty materiałowe (krajowa Deklaracja Właściwości Użytkowych) i atestów (m.in. atest PZH w przypadku materiałów przeznaczonych do wody pitnej),
• sporządzeniu harmonogramu i budżetu prac, co pozwoli mieć większą kontrolę nad przedsięwzięciem,
• zatrudnienie wykwalifikowanej ekipy remontowej z doświadczonymi instalatorami – warto pamiętać, że instalacje w dużej części są ukryte w ścianach i szachtach, co sprawia że ewentualne niedoróbki, błędy czy usterki są trudniejsze do wykrycia, ale także i do usunięcia,
• warto rozważyć rozwiązania kompromisowe, szczególnie jeśli stan techniczny na to pozwala. Możliwe że nie jest konieczna wymiana np. wszystkich pionów albo wystarczy wymienić odcinek przeciekającej czy skorodowanej rury. Pozwoli to zaoszczędzić czas i pieniądze.

Podsumowanie - kluczowe aspekty udanej modernizacji

Modernizacja instalacji wodno-kanalizacyjnych z założenia powinna mieć pozytywny skutek, a przede wszystkim poprawić bezpieczeństwo użytkowania. Skutki zalania, uszkodzenia konstrukcji budynku czy zapalenia się starej miedzianej instalacji elektrycznej mogą być opłakane i zagrażać zdrowiu i życiu.

Kolejną zaletą jest podniesienie trwałości i komfortu eksploatacji. Nowe instalacje będą działały sprawniej, ciszej i dzięki dobremu projektowi będą dostosowane do potrzeb użytkowników.

Modernizacja wpływa pozytywnie także na efektywność pracy instalacji – dzięki temu występuje mniejsze zużycie wody, ścieków czy energii elektrycznej przy takiej samej lub większej wydajności i większym komforcie mieszkańców.

Do modernizacji warto podejść kompleksowo – zaczynając od profesjonalnego projektu, poprzez użycie dobrej jakości materiałów, a na wykwalifikowanych fachowcach kończąc. Nie bez znaczenia jest też przemyślane zaplanowanie budżetu, aby przedsięwzięcie zakończyło się sukcesem.

Literatura:

1.  www.inzynieria.com
2. Mgr inż. Roman Ćwiertnia, AQUANET S.A., mgr inż. Tomasz Ćwiertnia, WUPRINŻ S.A. „Analiza wybranych technologii bezwykopowej renowacji sieci wodociągowych i kanalizacyjnych” – www.przegladbudowlany.pl
3. www.polskiinstalator.com.pl
4. www.renowacjarur.eu
5. www.instalacjebudowlane.pl

• Przejdź do galerii: Domy parterowe - 5 projektów w różnym stylu i metrażu