Wymiana dachu. Jak oprzeć nową więźbę dachową?
Niezależnie od tego, czy przebudowa dachu jest mała, czy duża, zmieni się układ sił działających na podpierające go ściany. W związku z wymianą dachu często więc trzeba wzmocnić ściany szczytowe i ścianki kolankowe.
Autor: Andrzej Szandomirski
Aby stabilnie oprzeć nowy dach na starych ścianach, wzmocniono ścianę szczytową. Nowa konstrukcja więźby wymagała też nowych murłat
Jeśli musisz zbudować nowy, wyższy dach na starych ścianach, konieczne będzie sprawdzenie nośności punktów oparcia. Dach większy, a do tego ocieplony dodatkowymi warstwami przekazuje na murłaty w miejscach podparcia znacząco większe siły poziome i pionowe oraz momenty zginające. Wywołują je: parcie i ssanie wiatru podczas wichury, statyczne obciążenia od samego ciężaru większej konstrukcji, śniegu (na większej powierzchni) i warstw wykończeniowych oraz obciążenia użytkowe. Te ostatnie pojawią się, gdy w dachu dodasz jakiś nowy poziom poddasza.
Ocena nośności ścian
Projekt nowego dachu wyznacza układ elementów podpierających więźbę pod połaciami, przekazujących obciążenia od dachu w dół, czyli położenie płatwi, podwalin słupów i murłaty. Aby przebudowany dach mógł być oparty na starej konstrukcji, musi ona być zdolna do przeniesienia obciążeń. Powinien to sprawdzić uprawniony inżynier. Większość elementów można ocenić przed rozbiórką dachu, co pozwoli zawczasu oszacować koszt robót. Zwykle wystarczą fachowe oględziny i odkuwki tynków, demontaż fragmentów obudowy, boazerii czy podłogi poddasza. Jeżeli w domu nie ma rys, śladów długotrwałego zawilgocenia, elementy konstrukcyjne są najprawdopodobniej zdrowe i bez poważniejszych napraw przeniosą także lekko zwiększone obciążenia od wyższego dachu. Jeśli dom jest murowany i starszy niż z końca lat 50., to z reguły nie ma żelbetowych ław i wieńców, dlatego jest podatny na osiadanie i spękania, które pod wpływem nowych obciążeń i robót podczas przebudowy mogą się pogłębić.
Nowe wieńce
Przy okazji zdjęcia dachu warto spiąć taki dom na poziomie stropu lub podstawy dachu nowym wieńcem żelbetowym, a – jeżeli nie ma na niego miejsca – zamontować stalowe ściągi i wzmocnić zaprawą koronę murów. Bez wieńca trudno o pewne zakotwienie murłat, a budowa nowego, wyższego dachu może przyspieszyć pękanie ścian spowodowane przenoszonymi obciążeniami. Solidne muszą być także murłaty i płatwie, czyli poziome belki, na których wsparte są krokwie oraz ich zamocowanie. Murłaty powinny być nie rzadziej niż co 1 m przykręcane solidnymi śrubami utwierdzonymi w wieńcach. Te wszystkie połączenia trzeba sprawdzić i wzmocnić, a w razie potrzeby wykonać na nowo. Elementy starej więźby i jej uzupełnienia muszą być złączone tak, aby wiatr ich nie oderwał. Słupy wewnątrz poddasza muszą być wsparte na podwalinach z belek ułożonych na ścianach nośnych, a jeśli wypadają na stropie, to prostopadle do jego żeber lub na podciągach.
Podnoszenie dachu
Jeżeli nie planuje się zmiany geometrii dachu, a chce się go jedynie podnieść w celu nadmurowania ścian, nie trzeba rozbierać więźby i od nowa jej zbijać. Jeśli tylko jest ona w dobrym stanie, można ją w całości podnieść na lewarach. Czasami taką operację wykonują cieśle, ale częściej są to specjaliści dysponujący odpowiednim sprzętem. Przed podnoszeniem dachu należy wzmocnić wszystkie połączenia więźby. Nawet jeżeli wydają się stabilne, po uniesieniu jej, na skutek drgań, mogłoby dojść do poluzowania złączy i utraty stabilności konstrukcji.Trzeba też usunąć wszystkie elementy podwieszone do więźby od strony poddasza i rzecz jasna całe pokrycie dachowe. Ma to na celu po pierwsze odciążenie konstrukcji, a po drugie zminimalizowanie ryzyka zniszczeń i pęknięć jej elementów. Samą więźbę należy na czas podnoszenia dodatkowo usztywnić. W tym celu spina się belki stolcowe i murłaty, a następnie pod ruszt podstawia się prasę lub lewary. Technologię usztywnienia i odpowiednie stężenia dobiera się indywidualnie.
Nadbudowa ścian
Po podniesieniu na lewarkach ruszt stawia się na tymczasowej konstrukcji, o kilka centymetrów wyższej niż planowana wysokość nadbudowy. Więźba pozostaje na ruszcie montażowym do czasu, aż zostaną przygotowane wszystkie elementy, na których ma zostać oparta – nowe ścianki kolankowe, wieńce, murłaty, nowe słupki stolcowe o większej długości. Może to trwać nawet 3-4 tygodnie, do czasu, aż zwiąże beton w elementach konstrukcyjnych. Po skończeniu prac związanych z nadbudową usuwa się podpory montażowe i opuszcza więźbę, a następnie układa nowe pokrycie i warstwy ociepleniowe oraz wykończeniowe poddasza.
