Więźbę dachową też można naprawić. Zobacz, jak sprawnie wykonać remont dachu
Jeśli przymierzasz się do remontu dachu, musisz również sprawdzić stan więźby dachowej. Ta może okazać się zagrzybiona, spękana lub po prostu przegnita. Ale to nie koniec świata. Nawet więźbę można naprawić i dobrać pokrycie na jej miarę. Zobacz, jak ocenić stan więźby i przeprowadzić jej remont.
Niestety, stanu więźby nie można rzetelnie ocenić przed demontażem pokrycia. Diagnoza dokonywana na strychu często okazuje się bardzo myląca. Podczas takich oględzin z reguły wydaje się, że więźba jest stosunkowo zdrowa, a dopiero całkowite jej odsłonięcie pokazuje prawdę. Dzieje się tak dlatego, że do większości przegnić i odkształceń dochodzi właśnie od strony pokrycia. Tam drewno jest narażone na największe przeciążenia i przeciekającą wodę. W eternicie często występują nie tylko duże, lecz także miniaturowe – trudne do zlokalizowania mikropęknięcia, dlatego wilgoć i grzyb niekiedy toczą więźbę pod eternitem kilka, a nawet kilkanaście lat.
Sprawdzanie drewna na dachu
Po całkowitym zdjęciu pokrycia są dokonywane szczegółowe oględziny więźby. Należy więc dokładnie sprawdzić, czy więźba się nie wypaczyła. Oceniany jest też stopień zużycia drewna – przegnicia i to, czy zostało ono zaatakowane przez owady albo grzyby. Drewna nie trzeba poddawać specjalnym badaniom – uszkodzenia widać gołym okiem.
- Przegniłe elementy drewniane są sine i miękkie. Ale uwaga – sama zmiana koloru drewna nie świadczy jeszcze o zgniliznie. Takie zabarwienie drewna to niekiedy znak, że jest ono dotknięte sinizną. Wtedy jednak jest twarde – sinizna nie obniża parametrów technicznych więźby.
- Zaatakowane przez owady drewno jest podziurawione siecią kanalików, która osłabia wytrzymałość. Na powierzchni są widoczne otwory wylotowe lub ślady mączki drzewnej. Takie drewno jest znacznie bardziej podatne na zawilgocenie niż zdrowe - woda szybko się rozprzestrzenia siecią kanalików.
- Zagrzybione drewno z reguły jest pokryte widocznymi sznurami grzybni lub owocnikami grzybów. Inne objawy zagrzybienia to unoszący się zapach stęchlizny lub głuchy dźwięk przy uderzaniu młotkiem w drewniane elementy.
Ponieważ zakres robót naprawczych podczas remontu dachu jest trudny do przewidzenia przed zdjęciem starego pokrycia – a właśnie wtedy z reguły jest zawierana umowa z firmą wykonawczą – najlepiej zaznaczyć w niej, że po zdjęciu pokrycia zostanie dołączony aneks dotyczący naprawy więźby. Ustalenia finansowe powinny być tak sprecyzowane, aby były klarowne dla obu stron.
Jak naprawić więźbę
Przygotowanie więźby pod nowe pokrycie jest bardzo pracochłonne. Jednak tylko wtedy, gdy poświęci się temu dużo uwagi i czasu, nie zostaną popełnione błędy, które mogłyby okazać się nawet tragiczne w skutkach. Muszą zostać usunięte wszystkie zagrzybione elementy lub ich części – nawet te, które znajdowały się w sąsiedztwie grzybni. Usuwane jest również zbutwiałe drewno albo w znacznym stopniu uszkodzone przez owady. Z reguły łaty trzeba wymienić tylko ze względu na odkształcenia i przegnicia. Pojedyncze stare łaty, które nie są uszkodzone, można ponownie wykorzystać. Jednak wszystkie stare łaty i tak trzeba zerwać, bo rozstaw między nimi nie będzie pasował do nowego pokrycia. Stare łaty były rozmieszczane co 1-1,5 m, a teraz powinny być rozmieszczane w rozstawie 30-35 cm w zależności od tego, jaki będzie materiał pokryciowy i jaki jest kąt nachylenia połaci dachu.
Jeżeli było wykonane deskowanie, należy z niego zerwać papę i usunąć jego uszkodzone części, zastępując je nowymi.
Bardzo często po starej więźbie zostaje tylko konstrukcja – krokwie i murłaty. Należy dokładnie sprawdzić, w jakim są stanie. Jeżeli jest w nich jakieś gniazdo przegnicia albo porażenia przez owady czy grzyby, trzeba wymienić uszkodzony fragment albo cały element. Zawsze wymiana nośnych elementów więźby odbywa się po wcześniejszym ich odciążeniu – podparciu sąsiadujących z nim fragmentów więźby. Nie zawsze jednak trzeba wymieniać uszkodzone krokwie. Często wystarczy je wzmocnić. Można to zrobić, obkładając dwustronnie krokiew deskami najczęściej grubości 32 mm i skręcając śrubami albo podpierając, na przykład dodatkowymi zastrzałami – elementami łączącymi krokiew ze słupem. Jeszcze inny sposób to zmniejszenie obciążenia krokwi przez dodanie dodatkowej między już istniejące. Bardzo często okazuje się, że drewniana konstrukcja odkształciła się pod ciężarem dachu. W takiej sytuacji powierzchnię krokwi wyrównuje się przez tak zwane nadbitki. Wszystkie drewniane elementy, które są używane do naprawiania więźby, powinny być wcześniej zaimpregnowane – najlepiej ciśnieniowo.
Jak długo trwają prace
Przygotowanie więźby dachowej do położenia nowego pokrycia zajmuje z reguły aż 70% czasu przeznaczonego na wykonanie nowego pokrycia. Na poprawę więźby, która jest w złym stanie, trzeba przeznaczyć najczęściej siedem-dziesięć dni. Dlatego przed rozpoczęciem prac przedstawiciel firmy wykonawczej koniecznie powinien przeprowadzić rozmowę z właścicielem domu, który musi sobie zdawać sprawę z tego, jakie prace są niezbędne.
Naprawa komina
Nowe pokrycie dachowe jest układane na wiele lat. Dobrze, aby jak najdłużej nie było potrzeby chodzenia po nim. Szczególnie po to, by wykonywać prace, podczas których dach może zostać zabrudzony lub uszkodzony. Dlatego przed ułożeniem nowego pokrycia należy koniecznie zająć się naprawą komina. Najlepiej, gdy prace zostaną rozpoczęte od sprawdzenia przez kominiarza drożności przewodów kominowych dymowych i wentylacyjnych. Później można przystąpić do prac naprawczych. Najczęściej jest zniszczona górna część komina, która była najbardziej narażona na działanie wody i zawartych w niej związków chemicznych oraz spalin. Niekiedy wystarczy tylko mała naprawa, która z reguły trwa dzień, czasami trzeba przemurować komin – a to trwa blisko dwa dni.
Wstępne krycie na miarę pokrycia
Po naprawieniu i zaimpregnowaniu więźby można przystąpić do wstępnego krycia dachu. Wybór rozwiązania zależy od rodzaju materiału pokryciowego.
Folia wstępnego krycia - można ją ułożyć bezpośrednio na krokwiach, jeżeli dach będzie kryty sztywnym materiałem – takim jak blachodachówki, blachy trapezowe, płyty bitumiczne, dachówki ceramiczne albo cementowe.
Pasy folii są układane na dachu zawsze tak, by napisy znajdowały się na wierzchniej stronie. Wtedy będzie zagwarantowany właściwy kierunek przepływu pary wodnej. Układa się je na 10-15-centymetrowy zakład (najczęściej miejsce zakładu jest zaznaczone na folii) i przymocowuje do krokwi. Następnie są przybijane kontrłaty, a prostopadle do nich łaty.
O ile wymiary kontrłat nie są bardzo istotne, o tyle z łatami jest zupełnie inaczej. Z reguły kontrłaty mają przekrój 2,4 x 4,8 cm. Natomiast przekrój łat zależy od kilku czynników. Dostosowywany jest do kąta nachylenia dachu, strefy klimatycznej, a przede wszystkim rozstawu krokwi i ciężaru pokrycia. Przykładowo dla rozstawu krokwi do 100 cm (występującego często w dachach krytych kiedyś eternitem) i stosunkowo lekkiego materiału pokryciowego, takiego jak blachodachówki czy płyty bitumiczne, łaty mogą mieć przekrój 5 x 4 cm. Jeśli ma być zastosowany cięższy materiał pokryciowy, na przykład dachówki ceramiczne lub cementowe, łaty powinny mieć przekrój 6 x 4 cm.
Informacje na temat rozstawu łat w zależności od materiału pokryciowego, długości połaci i kąta jej nachylenia są podawane przez producenta pokrycia. Należy tylko pamiętać, że odległości między poszczególnymi łatami muszą być zawsze równe i po przybiciu łat w wyliczonej odległości można przystąpić do przymocowywania do nich wybranego pokrycia dachowego.
Wstępne krycie z folii nie jest zalecane do dachów o małym kącie nachylenia połaci – 10-20°. Wtedy lepiej sprawdza się pełne deskowanie plus papa.
Sztywne deskowanie - jest niezbędne, gdy pokryciem mają być gonty bitumiczne. Wtedy na warstwie sztywnego poszycia jest układana najpierw papa albo folia z ochronną warstwą włókniny polipropylenowej.
Gdy na starym dachu jest sztywne poszycie, nie oznacza to, że trzeba zrezygnować ze sztywnego materiału pokryciowego. Do poszycia z desek lub ze sklejki zabezpieczonego folią albo papą są przymocowywane kontrłaty, a do nich łaty, do których następnie mocowane już będą elementy pokrycia.
Kto oceni więźbę
Opinia konstruktora jest potrzebna wówczas, gdy nowe pokrycie ma mieć większy ciężar niż stare. W takiej sytuacji konstruktor po obejrzeniu więźby i wykonaniu obliczeń powinien wydać pisemną opinię na temat możliwości krycia dachu, ewentualnie szczegółowo przedstawić konieczne jej wzmocnienia przed ułożeniem nowego pokrycia. Wszystkie konstrukcyjne zmiany więźby, na przykład przebudowa, wzmocnienie pod cięższe pokrycie, wymagają uzyskania pozwolenia na budowę.
Impregnacja więźby
Po naprawieniu więźby dachowej dobrze jest pokryć ją preparatami owado- i grzybobójczymi. Mogą one być nanoszone spryskiwaczem, pędzlem, wałkiem albo wcierane szczotkami. Najlepiej gdy spryskiwanie lub malowanie więźby jest powtarzane kilka razy – zgodnie z zaleceniami producenta.
Możliwe zmiany
Wymieniając pokrycie, można od razu nieco zmodyfikować budowę więźby. Jedną z najczęściej wprowadzanych zmian jest zrobienie okapu. W latach 70. budowano budynki bez okapów, w których rynny były wsparte na gzymsie. Obecnie wiele osób decyduje się na wydłużenie więźby o 80 cm. Często właściciele domów postanawiają zamontować wyłaz dachowy albo remont dachu połączyć z adaptacją strychu na cele mieszkalne. Wtedy dach jest ocieplany i jest w nim montowanych kilka okien połaciowych.
