Budynek gospodarczy. Adaptacja poddasza na cele mieszkalne
Adaptacja poddasza w budynku gospodarczym może dać ciekawy rezultat. Stare dachy są bowiem zazwyczaj dość duże i jest pod nimi sporo miejsca do ciekawego wykorzystania.
Autor: Mariusz Bykowski
W stare wnętrze można wstawić nowy układ konstrukcyjny oraz zastosować współczesne techniki i materiały budowlane
Adaptacja dobrze zachowanego starego budynku gospodarczego na cele mieszkalne jest szansą na stworzenie nietypowego wnętrza – często z wyeksponowaną starą konstrukcją dachu lub fragmentami oryginalnego muru. Budynki pełniące funkcje magazynowe, na przykład stodoły, były tak projektowane, aby zapewnić jak największą niepodzieloną przegrodami przestrzeń pod dachem. Składowano tam siano oraz rozmaite narzędzia i wykonywano wiele czynności gospodarskich. Dach nad tą powierzchnią musiał być szczelny, a sam budynek – przewiewny. Proporcja dachu do ścian w starych budynkach jest zupełnie inna niż w budowanych współcześnie. Dach jest w tych pierwszych znacznie wyższy. Jego stromizna wynika między innymi z tego, że dawniej stosowano mniej szczelne materiały pokryciowe. Po tak ukształtowanym dachu woda szybko spływała, więc był odporny na przeciekanie. O racjonalnym sposobie wykorzystania przestrzeni pod duzym dachem decyduja jego kształt i konstrukcja. W budynkach gospodarczych dach jest najczęściej dwuspadowy, czasami bywa naczółkowy. Jeżeli ma odpowiednie wymiary, zagospodarowanie przestrzeni pod nim jest dość proste, łatwiejsze niż pod połacią o skomplikowanym kształcie z licznymi koszami i słupami.
Nowy strop drewniany lub żelbetowy
Nawet częściowy podział wnętrza na dwa poziomy wymaga zbudowania stropu. Musi on przenieść obciążenia z poddasza na ściany. Nie zawsze ściany budynku, który zamierzasz adaptować, są na tyle wytrzymałe, aby przenieść ten dodatkowy ciężar. Projektant może w takim wypadku zaproponować zbudowanie nowej konstrukcji nośnej, która będzie odsunięta od starej ściany i będzie pracować niezależnie. Może to być konstrukcja drewniana (najłatwiejsza i najszybsza w budowie), stalowa lub żelbetowa. Rodzaj konstrukcji stropu wpływa na materiał, z którego zrobisz ściany działowe. Na drewnianym stropie najlepiej sprawdzą się lekkie ściany szkieletowe z drewnianymi lub metalowymi słupkami.
Wysokość poddasza
Zawsze należy narysować dokładny przekrój adaptowanego wnętrza, aby sprawdzić, czy w pomieszczeniach powstałych po podziale nie będziesz uderzać głową o skosy lub jętki. Wnętrze podzielone na dwa poziomy (parter i poddasze użytkowe) musi mieć na każdym z nich co najmniej 2,4-2,5 m wysokości. Góra może być nieco niższa, ale minimalna wysokość użytkowa to 2,2 m. Pod niższymi skosami mogą się znaleźć jedynie fragmenty pomieszczeń, powierzchnie pomocnicze oraz szafy i schowki. Pod samymi jętkami można zachować przejścia o wysokości 2 m (tak jak w drzwiach). W pokojach na wynajem wysokość wnętrza nie może być mniejsza niż 2,5 m. Oznacza to, że od poziomu posadzki parteru do spodu jętek lub kleszczy musisz mieć co najmniej 4,8 m (wliczając grubość nowego stropu).
Sufit na poddaszu
Pamiętaj, że kiedy wybierzesz już sposób ocieplenia dachu, może się okazać, że poziom stropu trzeba będzie obniżyć. Ponad, między lub pod krokwiami musi się zmieścić 30-centymetrowa warstwa izolacji. Najkorzystniej jest usytuować nowy strop na takiej wysokości, aby skosy dachu nie dochodziły do podłogi. Pozostawienie na poddaszu przedścianki o wysokości minimum 70 cm pozwoli lepiej wykorzystać całą powierzchnię pomieszczenia. W ścianach szczytowych pod jętkami swobodnie zmieszczą się wówczas wysokie okna doświetlające wnętrze.
Pomieszczenia hotelowe
Jeżeli planujesz adaptację budynku na pensjonat, zwróć uwagę, czy na poziomie poddasza zmieszczą się dwa trakty z korytarzem. Powierzchnia będzie wówczas maksymalnie wykorzystana. Szerokość korytarza przy takiej funkcji to minimum 1,2 m. Wielkość pokoju może być różna, ale jego szerokość nie powinna być mniejsza niż 2,5 m.
Oświetlenie poddasza
Przestrzeń pod dachem można powiększyć, dodając lukarny. Aby ich budowa przyniosła wymierne korzyści w postaci dodatkowych metrów kwadratowych i skutecznego doświetlenia pomieszczenia, lukarny powinny być dość duże – szersze niż rozstaw krokwi. Skonstruowanie takich lukarn wymaga ingerencji w starą więźbę, wycięcia co najmniej jednej krokwi i przeniesienia za pomocą wymianu obciążeń, jakie na nią działają, na sąsiednie krokwie. Jeżeli nie chcesz ingerować w konstrukcję, a adaptowany budynek jest długi i do doświetlenia wnętrza nie wystarczą okna w szczytach, musisz wstawić między krokwie okna połaciowe.
WIDEO: Adaptacja budynku gospodarczego - rady inżyniera budowlanego
Ograniczenia konstrukcyjne
W starych budynkach o małych rozpiętościach dachu elementami konstrukcyjnymi więźby są pary krokwi ustawione w formie trójkąta równoramiennego na belkach stropowych. Czasem część krokwi zamiast na belkach opiera się na wymianach umieszczonych równolegle do ściany zewnętrznej. Ułatwia to wykorzystanie wnętrza aż po sam dach. Belki wiązarowe mogą utrudniać zagospodarowanie przestrzeni, gdyż wyznaczają miejsce, w którym musi nastąpić podział na parter i poddasze. W niewielkich budynkach gospodarczych krokwie są połączone jętkami. Przy większej rozpiętości zazwyczaj była wybierana konstrukcja kleszczowo-płatwiowa. Płatew jest podparta słupkami, które wspierają się na belkach wiązarowych, i wysuniętymi z nich ukośnie mieczami. W budynkach gospodarczych słupy często były bardzo wysokie, gdyż schodziły do poziomu podłogi. Czasami dodatkowo stosowano ich boczne podparcia. Elementy konstrukcyjne dachu ograniczają wysokość adaptowanego pomieszczenia.
Wentylacja
Stare budynki gospodarcze często wentylowano bezpośrednio przez otwory w ścianach, które podczas adaptacji trzeba zlikwidować. Po podziale wnętrza nową wentylację należy przewidzieć we wszystkich pomieszczeniach mokrych oraz kotłowni i garażu. Jeśli decydujesz się na wnętrze z wstawioną lekką konstrukcją, rury wentylacyjne można ukryć w ścianach szkieletowych wykończonych płytami g-k lub drewnopochodnymi. Jeżeli wybierzesz ciężkie murowane szachty wentylacyjne oraz tradycyjny kominek, należy pod nie przewidzieć fundament. Spowoduje to duże ograniczenie w aranżacji przestrzeni.
Kanalizacja
Od urządzeń sanitarnych w nowym wnętrzu trzeba również rozprowadzić instalację kanalizacyjną. Ze względu na konieczność zachowania spadków poziome odcinki rur kanalizacyjnych nie mogą być zbyt długie (do 1,5 m w przypadku odprowadzenia ścieków z WC i do 3 m dla pozostałych urządzeń).
Schody
Kluczową decyzją w rozplanowaniu wnętrza jest umiejscowienie schodów. Zajmą one (zależnie od ich szerokości i układu) 4-7,5 m2 na dolnej i na górnej kondygnacji. Jeżeli mają konstrukcję lekką z drewna lub ze stali, nie musisz pod nie budować fundamentu. We wnętrzu z dachem krokwiowo-jętkowym niepodzielonym belkami wiązarowymi można je ustawić dowolnie, opierając belki policzkowe na nowo budowanej konstrukcji stropu. Schody żelbetowe są ciężkie i trzeba przewidzieć pod nie solidne podparcie oraz wykonać fundament.
