Reakcja na ogień i odporność ogniowa materiałów budowlanych i wykończeniowych

Każdy chce zbudować dom ładny, wygodny i ciepły. Powinien być też bezpieczny. Produkty budowlane lub wykończeniowe powinny być przebadane w zakresie reakcji na ogień i/lub odporności ogniowej. Dlatego do budowy domu wybieraj te materiały, które przebadano pod kątem bezpieczeństwa pożarowego i mają odpowiednie certyfikaty.

Każdy materiał w jakiś sposób reaguje na ogień. Papier zapalimy zapałką, deska podłogowa zacznie płonąć po przyłożeniu kilku zapałek albo nieco większego ognia. Pustak ceramiczny albo bloczek betonu komórkowego się nie zapalą, ale po długotrwałym oddziaływaniu pożaru mogą utracić swoje właściwości. Drewno pali się wydzielając średnią ilość dymu, a tworzywa sztuczne podczas pożaru są źródłem dużej ilości bardzo gęstego trującego dymu. Znajomość tej reakcji oraz długości czasu, w jakim produkt będzie opierał się ogniowi, są ważne. Po pierwsze - stanowią o trwałości budynku, po drugie - zapewniają bezpieczeństwo mieszkańcom domu, co pozwala na ewakuację w razie wybuchu pożaru.

Materiały budowlane i wykończeniowe oraz służące do wyposażenia domu poddaje się badaniom w zakresie bezpieczeństwa pożarowego. Sprawdza się reakcję materiałów samoistnych, jak i złożonych, np. okien, drzwi, płyt warstwowych, układów materiałów oraz całych przegród murowanych i ocieplonych. Informacje o reakcji i/lub odporności na ogień można znaleźć w deklaracji właściwości użytkowych, certyfikacie CE, aprobacie technicznej. Zawsze należy sprawdzić, czy oznaczenie dotyczy pojedynczego materiału czy produktu złożonego. Bada się dwie właściwości: reakcję na ogień i odporność ogniową. Nie należy tych pojęć mylić ani zastępować wzajemnie, ponieważ dotyczą innych aspektów zachowania materiału czy produktu w obliczu ognia.

Reakcja na ogień: klasyfikacja ogniowa

Materiały budowlane powinny być zakwalifikowane do odpowiednich klas reakcji na ogień (można też znaleźć wyrażenia euroklasa albo klasyfikacja ogniowa). W trakcie badań sprawdza się, jak dany produkt reaguje na ogień – czy się zapala, czy dymi, czy wydziela płonące krople.

Badając reakcję materiału na ogień, wyznaczono 7 klas palności: A1, A2, B, C, D, E oraz F. Co ciekawe, im bardziej materiał jest odporny na ogień, tym trudniejsze próby musi przejść. Materiały z najwyższych klas są poddawane badaniom w realiach siły ognia odpowiadającej pożarowi, te najniższych poddano próbie np. w kontakcie z zapalniczką.

Wytwarzanie dymu określają 3 klasy: s1, s2 i s3. Nie bada się tego zjawiska w odniesieniu do wyrobów klas A1, E i F.

Intensywność wytwarzania płonących kropel i cząstek oznaczono 3 klasami: d0, d1 i d2. Tę reakcję bada się dla produktów klas od A2 do E.

Klasy reakcji na ogień

A1 - niepalny - materiał lub wyrób nie przyczynia się do rozwoju pożaru, tzn. nie reaguje na oddziaływania termiczne rozwiniętego pożaru (temperatura 800°C). Nawet w takich warunkach nie zapala się, wydzielając ciepło czy dym.

A2 - niepalny - wyrób może w warunkach pożaru rozwiniętego wydzielać tylko nieznaczne ilości ciepła.

B - niezapalny - wyrób może się przyczyniać do rozwoju pożaru, ale w sposób ograniczony. Podczas badania w skali naturalnej, nawet przy źródle ognia o mocy cieplnej 300 kW (odpowiada płonącemu fotelowi), wyrób nie wydziela aż tyle energii, aby nastąpiło rozgorzenie.

C - trudno zapalny - podczas badania wyrobu w skali naturalnej, przy źródle ognia o mocy 100 kW (odpowiadającym płonącemu koszowi na śmieci wypełnionemu papierami) nie nastąpi rozgorzenie, ale gdy moc cieplna źródła ognia zwiększy się do 300 kW, to rozgorzenie nastąpi.

D - łatwo zapalny - podczas badania wyrobu w skali naturalnej rozgorzenie nastąpi nie wcześniej niż po dwóch, ale przed 10 minutą działania źródła ognia o mocy cieplnej 100 kW.

E - łatwo zapalny - podczas badania w skali naturalnej rozgorzenie nastąpiłoby przy źródle ognia o mocy cieplnej 100 kW bardzo szybko, jeszcze przed upływem 2 minut.

F - wyrobu nie można zaliczyć nawet do klasy E, czyli może się bardzo łatwo zapalać oraz rozprzestrzeniać ogień na duże odległości i powierzchnie, nawet poddany oddziaływaniom mniejszym niż płomień zapałki. Należy tu wiele spienionych tworzyw sztucznych. Klasą F oznacza się też wyroby, których nie poddano badaniom reakcji na ogień.

Źródło: Stowarzyszenie Nie Igraj z Ogniem

Emisja dymu

Badanie pod kątem wytwarzania dymu ma za zadanie wskazać, jak dużo dymu wydziela spalający się wyrób i jak szybko to następuje. Poszczególne klasy to:

s1 - mało,

s2 - średnio,

s3 - dużo.

Wytwarzanie płonących się kropel

Drugie dodatkowe badanie ma na celu sklasyfikowanie materiałów względu na wytwarzanie płonących kropli i cząstek. Wyrób podczas płonięcia może wydzielać je:

d0 - wcale,

d1 - średnio,

d2 - dużo.

Wyroby budowlane otrzymują konkretne oznaczenia, np.:

drewno konstrukcyjne - D-s2, d0 - łatwo zapalne i może odgrywać istotną rolę w rozwoju pożaru, podczas którego wydziela średnią ilość dymu bez płonących kropli;płyta gipsowo-kartonowa o grubości nie mniejszej niż 9,5 mm – A2 – niepalna;płyta gipsowa z tapetą papierową – C – trudno zapalna;wełna mineralna – A1 - niepalna,styropian samogasnący – E – łatwo palny, bardzo duży udział w pożarze,wykładziny podłogowe - Bfl, Cfl lub Dfl, oraz s1 lub s2; a także E lub F,

Odporność ogniowa

Podczas badań sprawdza się, jak długo (ile minut) podczas rozwiniętego pożaru materiał nie traci swoich właściwości użytkowych, przez które rozumie się:

• nośność R,

zdolność do ograniczania rozprzestrzeniania się ognia poza przegrodę, czyli:

• szczelność ogniową E,
• izolacyjność ogniową I.

W dokumentacji produktowej należy szukać symboli REI lub EI z liczbą, np. REI 60 oznacza, że w trakcie rozwiniętego pożaru mur albo drzwi zewnętrzne zachowają swoje właściwości użytkowe przez 60 minut.

Wartość odporności ogniowej pokazuje, jak długo element budynku zachowuje swoje właściwości podczas rozwiniętego pożaru. Kryterium granicznym jest moment utraty wyżej wskazanych cech, czyli nośności, szczelności ogniowej lub izolacyjności ogniowej. Badany element przestaje spełniać swoją funkcję wskutek zniszczenia mechanicznego, odkształceń, pojawienia się płomieni, pęknięć lub przekroczenia na powierzchni nienagrzewanej granicznej wartości temperatury. 

Badanie odporności ogniowej wykonuje się przede wszystkim dla przegród, np. ścian o określonej konstrukcji, drzwi.

Badanie ognioodporności ogniowej materiałów i wyrobów budowlanych daje informację, ile czasu mieszkańcy mają na ewakuację w razie pożaru i wezwanie straży pożarnej. Najniższą klasyfikowaną jednostką czasu jest 30 minut, które muszą wytrzymać pożar drzwi albo ściana zewnętrzna lub wewnętrzna, albo ściana kotłowni na paliwo stałe zbudowana z określonych materiałów murowych. W projektach architektonicznych w określonych miejscach domu powinny być wykorzystane materiały, które spełniają wymogi odporności ogniowej.

Anna Kazimierowicz