Wyroby budowlane: znak CE, znak budowlany i deklaracja właściwości użytkowych

Chcesz mieć dom wykonany z bezpiecznych i trwałych materiałów? Sprawdź, czy kupowany wyrób budowlany jest oznaczony znakiem CE albo znakiem budowlanym. Warto też sprawdzić Krajowy Wykaz Zakwestionowanych Materiałów Budowlanych.

W przepisach przewidziano skomplikowaną procedurę wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu. Jej efektem są dokumenty i znaki, które powinien mieć każdy wyrób budowlany. To właśnie dzięki nim wiadomo, że dany materiał został legalnie wprowadzony na rynek i można z niego budować.

Znak CE na wyrobie budowlanym – co oznacza

Znak CE widujemy często na różnego rodzaju produktach. Oznacza on, że wyrób jest zgodny z tak zwanymi normami zharmonizowanymi, czyli normami określającymi właściwości użytkowe danego przedmiotu przyjętymi przez europejskie organy normalizacyjne.

Jeśli dla danego wyrobu nie ustalono norm zharmonizowanych, to może on zostać oznakowany znakiem CE, pod warunkiem że jest zgodny z wydaną dla niego europejską oceną techniczną, czyli udokumentowaną oceną właściwości użytkowych wyrobu budowlanego w odniesieniu do jego zasadniczych charakterystyk.

Dla nabywcy ważne jest przede wszystkim sprawdzenie, czy wyrób ma znak CE oraz czy producent sporządził dla niego deklarację właściwości użytkowych.

Przez sporządzenie deklaracji producent przyjmuje na siebie odpowiedzialność za zgodność wyrobu budowlanego z określonymi właściwościami. Deklaracja powinna być dostarczona wraz z wyrobem lub opublikowana na stronie internetowej producenta. Co ważne, musi być sporządzona w języku polskim.

Po sporządzeniu deklaracji producent umieszcza na wyrobie budowlanym znak CE, który wskazuje, że producent bierze na siebie odpowiedzialność za zgodność wyrobu budowlanego z deklarowanymi właściwościami użytkowymi oraz za jego zgodność z normami unijnymi przewidzianymi dla danego rodzaju materiałów.

Oznakowanie CE umieszcza się na wyrobie budowlanym lub na jego etykiecie w sposób widoczny, czytelny i trwały. Jeśli nie jest to możliwe lub nie można tego zapewnić z uwagi na charakter wyrobu, umieszcza się je na opakowaniu lub na dokumentach towarzyszących, o które też warto zapytać sprzedawcę.

Znak budowlany – na jakich wyrobach budowlanych się go stosuje

Wyroby, dla których nie ma europejskich norm zharmonizowanych lub dla których nie została wydana europejska ocena techniczna, mogą być bezpiecznie używane, jeśli zostały oznaczone znakiem budowlanym.

Procedura nadawania znaku budowlanego jest bardzo podobna jak dla znaku CE. Znak budowlany umieszcza się na wyrobie budowlanym, dla którego producent sporządził, na swoją wyłączną odpowiedzialność, krajową deklarację właściwości użytkowych wyrobu budowlanego. Nabywca zawsze może poprosić sprzedawcę o jej okazanie, ponieważ kopię krajowej deklaracji dostarcza się lub udostępnia w wersji papierowej lub elektronicznej odbiorcy z każdym wyrobem udostępnianym na rynku krajowym.

Przeczytaj też:

• Z czego budować dom: lista zdrowych materiałów budowlanych >>>

Przez umieszczenie lub zlecenie umieszczenia znaku budowlanego na wyrobie budowlanym producent ponosi odpowiedzialność za zgodność tego wyrobu z deklarowanymi właściwościami użytkowymi, wymaganiami określonymi w Ustawie o wyrobach budowlanych oraz w przepisach odrębnych mających zastosowanie do tego wyrobu.

Deklaracja właściwości użytkowych - co w niej znajdziemy

Deklaracja właściwości użytkowych wyrobu budowlanego powinna zawierać m.in.:

• określenie typu wyrobu, dla którego została sporządzona;
• system lub systemy oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobu budowlanego;
• numer referencyjny i datę wydania normy zharmonizowanej lub europejskiej oceny technicznej, która została zastosowana do oceny każdej zasadniczej charakterystyki;
• zamierzone zastosowanie lub zastosowania wyrobu budowlanego zgodnie z odpowiednią zharmonizowaną specyfikacją techniczną;
• wykaz zasadniczych charakterystyk określonych w tej zharmonizowanej specyfikacji technicznej dla deklarowanego zamierzonego zastosowania lub zastosowań wyrobu;
• właściwości użytkowe co najmniej jednej z zasadniczych charakterystyk wyrobu budowlanego odpowiednich dla deklarowanego zamierzonego zastosowania lub zastosowań.

Analogiczne informacje znajdziemy w krajowej deklaracji właściwości użytkowych wydawanej dla wyrobów oznaczanych znakiem budowlanym.

Kiedy wyrób budowlany może nie mieć znaku ani deklaracji

Jeżeli nie ma ani unijnych, ani krajowych przepisów wymagających deklaracji zasadniczych charakterystyk w miejscu (w kraju), gdzie wyroby budowlane są przeznaczone do stosowania, producent może odstąpić od sporządzenia deklaracji właściwości użytkowych przy wprowadzeniu do obrotu wyrobu budowlanego objętego normą zharmonizowaną. Jest to jednak możliwe wyłącznie wtedy, gdy dany wyrób budowlany jest produkowany:

• jednostkowo lub na zamówienie w nieseryjnym procesie produkcyjnym w odpowiedzi na specjalne zlecenie oraz wbudowywany w jednym określonym obiekcie budowlanym przez producenta, który ponosi odpowiedzialność za bezpieczne wbudowanie wyrobu w obiekty budowlane, zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami krajowymi i na odpowiedzialność osób, które zgodnie z przepisami krajowymi są odpowiedzialne za bezpieczne wykonanie obiektów budowlanych;
• na terenie budowy w celu wbudowania go w dane obiekty budowlane zgodnie z przepisami krajowymi i na odpowiedzialność osób, które odpowiadają za bezpieczne wykonanie obiektów budowlanych;
• w sposób tradycyjny lub zgodny z wymogami ochrony zabytków i w nieprzemysłowym procesie produkcyjnym w celu właściwej renowacji obiektów budowlanych urzędowo chronionych jako część wyznaczonego środowiska lub z powodu ich szczególnej wartości architektonicznej bądź historycznej zgodnie z odpowiednimi przepisami krajowymi.

Znaki z innych krajów Unii

Na rynku polskim może być także udostępniony wyrób budowlany, który został legalnie wprowadzony do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo w Turcji, a jego właściwości użytkowe umożliwiają spełnienie podstawowych wymagań przez obiekty budowlane zaprojektowane i budowane w sposób określony w przepisach techniczno-budowlanych oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej. Chodzi więc o wyroby, które nie mają oznakowania CE, tylko inny znak dopuszczalny na terenie danego kraju wymienionego wyżej.

Wraz z takim wyrobem budowlanym dostarcza się informacje o jego właściwościach użytkowych oznaczonych zgodnie z przepisami państwa, w którym wyrób budowlany został wprowadzony do obrotu, instrukcje stosowania, instrukcje obsługi oraz informacje dotyczące zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa, jakie ten wyrób stwarza podczas stosowania i użytkowania.

Wyroby wykonane na zamówienie – jakie powinny mieć dokumenty

Zdarzają się sytuacje, w których inwestor musi skorzystać z wyrobu budowlanego wykonanego na zamówienie. W takiej sytuacji nie ma konieczności przechodzenia żadnej ze wskazanych wyżej procedur pozwalających legalnie korzystać z wyrobu, ponieważ dopuszczone do jednostkowego zastosowania w obiekcie budowlanym są wyroby budowlane wykonane według indywidualnej dokumentacji technicznej, sporządzonej przez projektanta obiektu lub z nim uzgodnionej, dla których producent wydał oświadczenie, że zapewniono zgodność wyrobu budowlanego z tą dokumentacją oraz z przepisami.

Indywidualna dokumentacja techniczna powinna zawierać opis rozwiązania konstrukcyjnego, charakterystykę materiałową i informację dotyczącą projektowanych właściwości użytkowych wyrobu budowlanego oraz określać warunki jego zastosowania w danym obiekcie budowlanym, a także, w miarę potrzeb, instrukcję obsługi i eksploatacji.

Oświadczenie producenta powinno natomiast zawierać nazwę wyrobu budowlanego i miejsce jego wytworzenia, identyfikację dokumentacji technicznej, stwierdzenie zgodności wyrobu budowlanego z dokumentacją techniczną i przepisami oraz adres obiektu budowlanego (budowy), w którym wyrób budowlany ma być zastosowany.

Kto i jak kontroluje wyroby budowlane

Kontrolą wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu zajmują się wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego oraz główny inspektor nadzoru budowlanego.

Do obowiązków wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego należy między innymi: prowadzenie kontroli planowych i doraźnych (u producentów, importerów i sprzedawców) wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu lub udostępnianych na rynku krajowym, zlecanie badań pobranych w toku kontroli próbek wyrobów budowlanych oraz przekazywanie głównemu inspektorowi nadzoru budowlanego informacji o wynikach badań, przeprowadzonych kontrolach i wydanych w tych sprawach postanowieniach lub decyzjach. Wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego może również wezwać powiatowego inspektora nadzoru budowlanego do przeprowadzenia kontroli wskazanej budowy lub robót budowlanych w zakresie stosowania określonych wyrobów budowlanych.

Natomiast główny inspektor nadzoru budowlanego jest organem wyższego stopnia w stosunku do inspektora wojewódzkiego w sprawach administracyjnych z zakresu wyrobów budowlanych. Ponadto prowadzi on Krajowy Wykaz Zakwestionowanych Wyrobów Budowlanych, zatwierdza wojewódzkie roczne plany kontroli, sporządza plany kontroli wprowadzonych do obrotu wyrobów budowlanych w systemie europejskim oraz sprawozdania z tych kontroli. Gromadzi też informacje o wynikach zleconych badań próbek, przeprowadzonych kontrolach wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu lub udostępnianych na rynku krajowym.

Krajowy Wykaz Zakwestionowanych Materiałów Budowlanych jest dostępny na stronie http://psi.gunb.gov.pl/kwzwb/index.php. Gromadzone są w nim dane i informacje dotyczące wyrobów budowlanych podlegających oznakowaniu znakiem budowlanym, niezgodnych z wymaganiami określonymi w Ustawie o wyrobach budowlanych. Można tam sprawdzić, jakie zagrożenia może spowodować zakwestionowany wyrób budowlany.

Podstawa prawna:

• Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (DzU z 2016 r., poz. 1570 z późn. zm.)
• Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (DzU z 2018 r., poz. 1025 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG (DzU UE L, nr 88, poz. 5)
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (DzU poz. 1966 z późn. zm.)