Książeczka mieszkaniowa: nowe zasady wypłaty premii gwarancyjnej

Mamy nowe regulacje dotyczące książeczek mieszkaniowych. Rozszerzono rodzaj inwestycji, które uprawniają do wypłaty premii gwarancyjnej. Wprowadzono jednak obowiązek rejestracji książeczki mieszkaniowej!

Premie gwarancyjne mogą być wypłacane w przypadku oszczędności zebranych na książeczkach mieszkaniowych wydanych do 23 października 1990 r. Kolejny konieczny warunek to wydanie środków na ściśle określone cele mieszkaniowe, wymienione w ustawie.

Premia gwarancyjna – jaka i za co?

Banki wyliczają premię gwarancyjną zgodnie ze skomplikowanym wzorem podanym w załączniku do ustawy z 1995 r. Premię nalicza się od tych wpłat na książeczkę, których oprocentowanie będzie niższe niż różnica ceny 1 m² budynku mieszkalnego między rokiem zgłoszenia książeczki do likwidacji a rokiem dokonania wpłaty. Cena 1 m² budynku to przeciętny, uśredniony koszt budowy wielomieszkaniowych budynków mieszkalnych w przeliczeniu na 1 m² powierzchni użytkowej. Dane na ten temat publikuje GUS.

Wpływ na wysokość premii gwarancyjnej mają więc takie czynniki jak:

• Wysokość wpłat na książeczkę mieszkaniową.
• Cena 1 m² powierzchni użytkowej budynku w roku wpłaty oraz w roku likwidacji książeczki.
• Liczy się też rodzaj budownictwa, na jaki zostaną wykorzystane środki z książeczki.

Warunkiem wypłaty premii gwarancyjnej jest przeznaczenie jej na konkretny cel mieszkaniowy. Do niedawna chodziło głównie o podstawowe cele, związane z inwestycją w nieruchomość, a więc:

• zakup mieszkania;
• zakup domu;
• budowę domu;
• wniesienie wkładu własnego przy kredycie hipotecznym;
• spłatę kredytu hipotecznego;
• remont mieszkania lub domu w zakresie wymiany okien i instalacji gazowej lub elektrycznej;
• przebudowę, nadbudowę, rozbudowę budynku mieszkalnego bądź pomieszczeń niemieszkalnych na mieszkanie;
• pokrycie składek na fundusz remontowy wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej za okres 12 miesięcy;partycypację w TBS.

Obecnie – na mocy ustawy, która weszła w życie w styczniu 2021 r. – pieniądze z tytułu premii gwarancyjnej mogą być wypłacone również w przypadku:

• zapłaty części ceny lokalu mieszkalnego (ponad 3% wartości odtworzeniowej lokalu), na podstawie umowy najmu instytucjonalnego (z dojściem do własności);
• montażu, wymiany lub modernizacji instalacji gazowej, elektrycznej lub wodno-kanalizacyjnej w lokalu mieszkalnym lub domu jednorodzinnym;
• poniesienia wydatków na termomodernizację w lokalu mieszkalnym lub domu jednorodzinnym (co najmniej 6 tys. zł);
• ponoszenia opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntu w prawo własności przez co najmniej 5 lat;
• zakupu lub zamiany lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego w ramach współwłasności w częściach ułamkowych (ale nie mniej niż ¼ udziału);
• zakupu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej w częściach ułamkowych (ale nie mniej niż ¼ udziału).

Książeczka mieszkaniowa do rejestracji

Szacuje się, że obecnie ciągle około miliona Polaków dysponuje książeczkami mieszkaniowymi. Każdy, kto chce uzyskać premię, musi książeczkę zarejestrować w banku, który ją wydał/obsługuje. Oczywiście książeczkę trzeba fizycznie mieć ze sobą.

Nie warto specjalnie zwlekać z rejestracją książeczki. Jeśli zrobimy to do 31 grudnia 2022 r., w razie jej likwidacji w związku z realizacją inwestycji mieszkaniowej premia zostanie nam wypłacona zgodnie z obecnie obowiązującą procedurą. Osoba, która zainwestowała w mieszkanie bądź przeprowadziła inną operację uprawniającą do wypłaty środków, ma do 90 dni na złożenie do banku wniosku o likwidację książeczki i wypłatę premii.

Oczywiście potrzebne będzie też dostarczenie dokumentów poświadczających dokonanie zakupu lub przeprowadzenie konkretnych inwestycji, np. wymiany instalacji gazowej bądź elektrycznej. W banku PKO BP do wypłaty premii w takiej sytuacji niezbędna będą:

• faktura;
• dokument odbioru instalacji podpisany przez osobę wykwalifikowaną oraz kserokopia świadectwa kwalifikacyjnego tej osoby;
• wypis z księgi wieczystej lub z rejestru gruntów wraz z wypisem z rejestru budynków/wypisem z kartoteki budynków potwierdzający prawo własności/współwłasności lokalu mieszkalnego/domu jednorodzinnego, albo zaświadczenie ze spółdzielni mieszkaniowej potwierdzające, że właścicielowi książeczki przysługuje spółdzielcze lokatorskie lub własnościowe (także współwłasność) na moment zrealizowanych prac.

W przypadku zrealizowanych prac w domu jednorodzinnym należy przedłożyć: wypis z rejestru budynków albo wypis z kartoteki budynków lub w przypadku braku prowadzonej ewidencji budynków - akt notarialny bądź zaświadczenie wystawione przez właściwy urząd lub przez osobę ze stosownym uprawnieniem. Jeśli dokumenty będą niekompletne, bank da wnioskodawcy kolejne 30 dni na ich uzupełnienie.

Ile można dostać pieniędzy z książeczki mieszkaniowej? Wysokość premii

Na wypłatę środków z premii gwarancyjnej poczekamy kilka tygodni. Na jaką kwotę możemy liczyć? Wszystko zależy oczywiście od czasu oszczędzania i wysokości wpłaconych środków. W 2021 r. średnią premię gwarancyjną strona rządowa szacowała na 10,2 tys. zł.

Jeśli nie zarejestrujemy książeczki do końca 2022 r., wtedy starając się o uzyskanie premii gwarancyjnej, poczekamy przynajmniej rok. Jak informuje bank PKO BP: „właściciel książeczki zarejestrowanej po 31 grudnia 2022 r. będzie mógł się ubiegać o wypłatę premii gwarancyjnej dopiero od 1 stycznia kolejnego roku po dacie jej rejestracji (na przykład książeczkę mieszkaniową zarejestrowaną w 2023 r. będzie można zlikwidować od 1 stycznia 2024 r.). Wyjątkiem są sytuacje, gdy czynność uprawniająca do wypłaty premii gwarancyjnej miała miejsce przed 1 stycznia 2023 r., ale sam wniosek został złożony już w 2023 roku – wtedy książeczkę można zlikwidować w tym samym roku (o ile nie upłynął ustawowy termin 90 dni)”.

Co zrobić, żeby premia gwarancyjna nie przepadła

Posiadacze książeczek mieszkaniowych to najczęściej ludzie starsi. Likwidacja książeczki bez premii gwarancyjnej oznacza wypłatę tylko oprocentowanego wkładu własnego – są to nikłe środki. Nie zawsze jednak osoba starsza będzie skłonna „powalczyć” o premię, a więc podjąć się zakupu/inwestycji związanej z mieszkaniem. Co można zrobić w takiej sytuacji?

Najlepszy wyjściem, by nie zmarnować pieniędzy, jest przepisanie książeczki mieszkaniowej na kogoś innego – np. syna albo wnuczka. Książeczkę wraz z prawem do premii gwarancyjnej możemy bowiem scedować na: małżonka (również byłego), rodzica, dzieci, dziadków, wnuki, rodzeństwo rodzone i przyrodnie. Możliwa jest również cesja pomiędzy powinowatymi (macochą lub ojczymem i pasierbami).

W banku PKO BP za cesję zapłacimy 70 zł. Osoby zainteresowane, czyli cedent oraz cesjonariusz, powinni się zgłosić do oddziału PKO BP z dokumentami stwierdzającymi tożsamość, dokumentami potwierdzającymi stopień pokrewieństwa oraz książeczką mieszkaniową.

Co natomiast bardzo ważne – książeczki nie podlegają obrotowi gospodarczemu. Nie można ich sprzedać ani kupić.

Przeczytaj też:

„Czyste powietrze” 2021: dofinansowanie. Jaka jest wysokość dotacji i na co >>>

Przed rozpoczęciem planowanej inwestycji, z której chcemy odzyskać część nakładów z tytułu premii gwarancyjnej, dobrze jest dowiedzieć się, ile tak naprawdę uzyskamy. W dowolnym oddziale PKO BP otrzymamy wyliczenie premii - pierwsze za darmo, każde kolejne będzie kosztować 35 zł.

***

Przepisy, które ostatnio weszły w życie, niejako przystosowują produkt finansowy, jakim jest książeczka mieszkaniowa, do współczesności. Umożliwiają wykorzystanie środków z książeczek do sfinansowania inwestycji będących obecnie „na topie” - takich jak termomodernizacja, wymiana kotłów i instalacji na bardziej ekologiczne itp. To z pewnością krok w dobrą stronę i należy przypuszczać, że efektem będzie odnalezienie się wielu zakurzonych książeczek mieszkaniowych, zalegających do tej pory latami gdzieś na dnie szuflad.

Podstawa prawna:

• art. 8 Ustawy z 10 grudnia 2020 r. o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa (DzU z 2021 r., poz. 11)
• Ustawa o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii (t.j. DzU z 2019 r. poz. 2162 z późn. zm.)