Spis treści
Zalety żywopłotów
- Żywopłoty tworzą ramy ogrodu lub dzielą jego przestrzeń.
- Gdy są dobrze utrzymane, prezentują się znakomicie, a dodatkowo mają istotny wpływ na lokalny mikroklimat. Mają dużo liści, więc dostarczają znaczne ilości tlenu. Jeśli rosną wzdłuż ogrodzenia, zatrzymują spaliny, uliczny kurz i inne zanieczyszczenia powietrza.
- Pochłaniają i rozpraszają fale dźwiękowe, a więc zmniejszają docierający z zewnątrz hałas.
- Wysokie i gęste osłaniają też skutecznie od wiatru dzięki czemu otoczenie domu staje się bardziej zaciszne. To sprawia, że w porównaniu z okolicą panuje tu temperatura o kilka stopni wyższa, gdy jest chłodno, natomiast niższa podczas upałów.
- Jednocześnie, ponieważ rośliny oddają do atmosfery wodę czerpaną z głębi ziemi, zwiększa się wilgotność powietrza, co jest szczególnie ważne, gdy panuje susza, a elewacje są nagrzane.
Rodzaje żywopłotów
Żywopłoty dzieli się głównie ze względu na:
- formę pielęgnacji - formowane/cięte, naturalne/swobodne,
- rodzaj roślinności - liściaste, iglaste,
- funkcję - obronne, ochronne,
- ze względu na sezonowość - sezonowe, całoroczne (zimozielone).
i
Żywopłoty formowane
Dzięki regularnemu przycinaniu pędów powstają bryły o gładkich ścianach stanowiące efektowny, niemal architektoniczny element zagospodarowania działki. Ujmują kompozycje roślinne w wyraźne ramy i wprowadzają poczucie ładu. Nadają przestrzeni, w której rosną, zadbany, elegancki wygląd. Sprawdzają się nie tylko jako zielone ogrodzenia. Można też wykorzystywać je do dzielenia przestrzeni ogrodu czy tworzenia w nich odrębnych wnętrz.
Niższymi żywopłotami możemy wprowadzać podział umowne, wydzielać kwatery warzywników, ograniczać bujnie rosnące gatunki o ozdobnych kwiatach, liściach albo owocach. Najniższe, osiągające wysokość 20-30 cm, nadają się na bordiury, czyli obwódki podkreślające kształt rabat lub trawników.
i
Żywopłoty nieformowane (naturalne)
Rosną swobodnie bez regularnej ingerencji człowieka, tworząc długie skupiny. Ponieważ potrzebują więcej miejsca niż żywopłoty formowane, sprawdzają się zwłaszcza na dużych działkach. Już po kilku latach osiągają swą docelową wysokość i zajmują sporo miejsca – zależnie od gatunku i odmiany mogą mieć od 1,5 m do kilku metrów szerokości.
Na ich pielęgnację nie trzeba poświęcać wiele czasu: wystarczy raz w roku zasilić je kompostem lub nawozem wieloskładnikowym i co jakiś czas (najlepiej wiosną) oczyścić z obumarłych i uszkodzonych pędów. Można też skorygować kształt ich koron. Niezaprzeczalnym atutem wielu żywopłotów naturalnych są efektowne kwiaty i owoce (często tracimy je wskutek regularnego cięcia).
Przeczytaj też: Żywopłot z krzewów owocowych: z tych roślin stworzysz wyjątkową zieloną osłonę!
Żywopłot sezonowy czy całoroczny
Jeżeli zależy nam na stworzeniu osłony chroniącej posesję także jesienią i zimą, wybierzmy na żywopłot krzewy zimozielone. Należy jednak pamiętać, że gorzej znoszą spaliny i zasolenie gleby oraz obryzgiwanie błotem zawierającym stosowaną do odśnieżania sól drogową. Lepiej więc nie sadzić ich w bezpośrednim sąsiedztwie ulic. Decydując się na zimozielone żywopłoty formowane, warto też mieć na uwadze, że cięcie zwiększa ich wrażliwość na niską temperaturę. Powinno się więc zapewnić im stanowiska osłonięte od zimnych wiatrów.
Kiedy założyć żywopłot?
Jeżeli zakładamy żywopłot z drzew lub krzewów liściastych, najkorzystniej jest kupić takie z odsłoniętymi (nagimi) korzeniami, czyli wykopane przed sprzedażą z gruntu. Są najtańsze. Sadzimy je w październiku i listopadzie, gdy opadną liście, albo wczesną wiosną, zanim zaczną się rozwijać pąki. Na glebach przepuszczalnych, które szybciej wysychają, lepiej jest robić to jesienią, na ciężkich i wilgotnych – wiosną. Buki, graby i głogi sadzi się wiosną.
Krzewy iglaste oraz zimozielone liściaste są sprzedawane z bryłą ziemi, która chroni ich korzenie przed przesuszeniem. Sadzimy je na przełomie sierpnia i września. Świerki, jałowce, cisy i żywotniki również wiosną – od momentu, gdy zaczną się rozwijać ich pąki, do połowy maja.
Najdroższe są rośliny uprawiane i sprzedawane w pojemnikach, ale możemy je sadzić od kwietnia do października.
Jak zakładać żywopłot?
Przed posadzeniem roślin należy starannie oczyścić ziemię z chwastów wieloletnich. Przekopujemy ją na głębokość 30-40 cm i mieszamy z kompostem (w proporcjach 2:1).
Krzewy, które mają stworzyć żywopłot, można posadzić w jednym lub dwóch-trzech rzędach. Krzewy na żywopłoty nieformowane oraz zimozielone gatunki iglaste wymagające dobrego nasłonecznienia najlepiej rozmieścić w jednym rzędzie (świerki, modrzewie i jałowce rosnące w dwóch rzędach będą się wzajemnie zacieniać i żywopłot zacznie „łysieć” od wewnątrz i od dołu). W dwóch lub trzech rzędach powinniśmy natomiast sadzić żywopłoty, które zamierzamy intensywnie ciąć, oraz te, które mają tworzyć szczelną przesłonę.
Odstępy między sadzonkami zależą od docelowej wielkości gatunku i odmiany. W żywopłotach formowanych rozmieszczamy sadzonki co 20-50 cm, natomiast w nieformowanych co 30-100 cm – w zależności od siły ich wzrostu w pojedynczych dołkach lub w rowie. Tam, gdzie podłoże jest zbite czy mało urodzajne, lepiej jest wykopać rów, którego krawędzie wyznaczymy dwoma sznurkami rozciągniętymi między dwoma palikami. Na dno należy nasypać warstwę dojrzałego kompostu albo żyznego podłoża i lekko wymieszać je z glebą macierzystą.
Jeżeli żywopłot ma być pojedynczy, sadzonki umieszcza się wzdłuż krawędzi rowu. Niewielkie można sadzić w otworach (szparach) wykonanych wzdłuż sznurka łopatą, pod warunkiem że ziemia jest głęboko uprawiana. Gdy odległości między roślinami w żywopłocie mają być duże (60-100 cm), lepiej dla każdej z nich przygotować osobny dół. W takim przypadku, w zależności od tego, czy sadzimy żywopłot jedno-, czy dwurzędowy, rośliny rozmieszczamy z jednej lub po obu stronach sznurka (w drugim przypadku powinny rosnąć na przemian). Jeśli natomiast chcemy posadzić trzy rzędy, wzdłuż obu krawędzi rowu ustawiamy rośliny równolegle, a pomiędzy nimi (pośrodku) trzeci rząd z przesunięciem o 1/2 odstępu Po rozmieszczeniu sadzonek należy je zasypać ziemią urodzajną, ugnieść ją tak, by utworzyć zagłębienie (misę), a następnie obficie podlać rośliny. Wielkość dołków lub rowów musi być taka, by korzenie swobodnie leżały i nie były pozaginane do góry. Jeśli korzenie są zbyt długie, przycinamy je. Usuwamy też te uszkodzone i połamane.
i
Pierwsze cięcie żywopłotu po posadzeniu
Od tego zabiegu zależy, czy gatunki liściaste się przyjmą i jak później będą wyglądać. Przeprowadzamy go niezależnie od tego, czy żywopłot ma być formowany, czy naturalny. Cięcie pobudza rośliny do wypuszczania nowych pędów i powoduje lepszy rozwój korzeni.
- Krzewy liściaste posadzone wiosną przycinamy natychmiast.
- Posadzone w ziemi jesienią tniemy dopiero wiosną kolejnego roku, by lepiej przezimowały.
Egzemplarze silnie rozgałęzione skracamy do 30-40 cm nad ziemią, natomiast takie, które mają mało pędów bocznych – nawet do 10 cm nad ziemią. Gatunków zimozielonych przez kilka pierwszych lat nie tniemy.
Jak ciąć żywopłot?
Cięcie żywopłotu to zabieg decydujący o urodzie żywopłotów formowanych. Te z gatunków liściastych utworzą regularne bryły i będą ładnie zagęszczone już od nasady, jeśli będzie się systematycznie skracać ich pędy. Przez kilka pierwszych lat przycinamy je raz w roku, najlepiej wczesną wiosną, skracając pędy jednoroczne o połowę. W kolejnych sezonach tniemy dwa razy – wczesną wiosną i latem. Warto zadbać o to, by młode żywopłoty miały formę stożkową – dzięki temu także dolne pędy będą dobrze doświetlone, co jest korzystne dla ich rozwoju (ładnie się zagęszczają i nie ogałacają się z liści). Później – zależnie od potrzeb – nadamy im kształt trapezu albo prostokąta.
- Żywopłot formowany, który osiągnął już oczekiwaną przez nas wysokość, możemy ciąć nawet raz w miesiącu, usuwając wszystkie pędy wyrastające poza jego ustalony obrys. Roślin zimozielonych iglastych i liściastych nie tniemy ani po posadzeniu, ani przez kilka pierwszych lat. Robimy to dopiero wtedy, gdy osiągną oczekiwaną szerokość (na właściwą wysokość czasami trzeba poczekać dłużej). Cięcie wykonujemy wczesną wiosną, zanim zaczną rozwijać się pąki, oraz w czerwcu lub lipcu, gdy tegoroczne pędy są już wykształcone. Najlepiej robić to w dni pochmurne, by uniknąć poparzenia odkrytych pędów.
- Żywopłoty nieformowane nie wymagają regularnego strzyżenia. Warto wiosną czyścić je z pędów chorych i obumarłych, a co kilka lat usuwać też z ich wnętrza pędy najstarsze (trzeba to robić ostrożnie, by ich nie zdeformować).
Stare żywopłoty, które brzydko wyglądają i mają słabe przyrosty, możemy odmłodzić. W tym celu wczesną wiosną wszystkie gałęzie skracamy na wysokości 20-30 cm nad ziemią, a następnie postępujemy tak jak z nowo założonym żywopłotem. Odmładzać możemy tylko rośliny liściaste. Iglaste nie znoszą silnego cięcia.
Jak pielęgnować żywopłot?
- Nawożenie roślin w żywopłocie
Aby podnieść kondycję żywopłotów, warto je zasilać kompostem, który nie tylko dostarcza roślinom potrzebnych do wzrostu substancji, lecz także poprawia strukturę i chłonność gleby. Rozkładamy go wokół roślin wczesną wiosną warstwą grubości 3-5 cm. Można też zastosować nawozy wieloskładnikowe (ale nie przez pierwsze dwa-trzy lata). Nawozimy wczesną wiosną i w lipcu, a intensywnie cięte,które potrzebują więcej składników odżywczych – także w czerwcu.
- Podlewanie roślin w żywopłocie
Podczas suszy dobrze jest nawadniać żywopłoty młode, a także zimozielone żywotniki, cyprysiki i ostrokrzewy, które szczególnie źle znoszą brak wilgoci.
- Odchwaszczanie roślin w żywopłocie
Warto zadbać o to, by podłoże pod młodymi żywopłotami było wolne od chwastów, bo konkurują z nimi o wodę i składniki odżywcze. Pomocne w walce z chwastami będzie okrywanie gleby 5-centymetrową warstwą ściółki (kory sosnowej, zrębków).
Przeczytaj też: Jak założyć i pielęgnować żywotnik z tui? Z jakich tui żywopłot?
