Wierzba energetyczna (wierzba wiciowa) – uprawa wierzby na biopaliwo
Wierzba energetyczna to popularna nazwa wierzby wiciowej, którą można wykorzystywać jako biopaliwo. Poznaj zalety wierzby energetycznej. Dowiedz się, jak założyć i prowadzić plantację wierzby energetycznej i jak przeprowadzać zbiory. Uprawa wierzby energetycznej - co warto wiedzieć?
Wierzby już na stałe wpisały się w polski krajobraz. Kilka ich gatunków można spotkać na stanowiskach naturalnych, natomiast liczne odmiany w ogrodach, jako rośliny ozdobne. Jeden z gatunków wierzby ma jednak szczególne znaczenie. Wierzba wiciowa (Salix viminalis), nazywana też wierzbą krzaczastą, konopianką lub wierzbą energetyczną, to duży (dorasta do 6 m wysokości), szybko rosnący krzew. Roślina jest łatwa w uprawie i wykazuje się wysoką produkcją biomasy, dlatego ma wiele praktycznych zastosowań.
Do niedawna wierzba energetyczna była traktowana głównie jako wartościowa roślina koszykarska, wykorzystywana do produkcji plecionek, takich jak kosze, meble, a nawet mała architektura ogrodowa (np. altanki, płoty, ogrodzenia). W ostatnich latach doceniono jednak również jej zdolność do oczyszczania podłoża z toksyn i zaczęto ją wykorzystywać do rekultywacji zanieczyszczonych terenów wokół fabryk, wysypisk śmieci czy miejsc składowania odpadów komunalnych. Korzenie rośliny wyłapują nawet do 80 proc. zanieczyszczeń (głównie metali ciężkich i innych toksyn), dzięki czemu pomagają oczyszczać osady pościekowe i zabezpieczać wody gruntowe przed skażeniem.
Autor: GettyImages
Wierzba jako roślina energetyczna
W ostatnim czasie doceniono również niezwykłe właściwości wierzby wiciowej (a także pochodzących od niej krzyżówek) jako rośliny energetycznej. Wytwarzana przez nią duża biomasa, po wysuszeniu i rozdrobnieniu jest doskonałym, odnawialnym i niedrogim biopaliwem, przydatnym między innymi do ogrzewania domów. Dużą wartością tego biopaliwa jest też fakt, że podczas spalania, drewno wierzbowe prawie nie emituje do atmosfery szkodliwych związków siarki i azotu, a wydzielany przez nie dwutlenek węgla jest w dużej części pochłaniany przez rośliny rosnące w okolicy.
Przeczytaj też: Wierzba energetyczna, słoma czy pelety - jakie paliwo stałe wybrać?
Autor: GettyImages
Wierzba jako paliwo
W naszym kraju popularność wierzbowego paliwa z różnych względów nie jest jednak niestety wysoka, dlatego produkcja towarowa bywa nieopłacalna. Przyczyną takiej sytuacji jest między innymi to, że do wykorzystania wierzby jako rośliny energetycznej potrzebne są specjalne kotły, piece i kominki, przystosowane do tego rodzaju paliwa, a nie każde gospodarstwo domowe je posiada.
Plantacja wierzby energetycznej
Sama produkcja wierzby energetycznej nie jest zbyt kosztowna i pracochłonna, ale jej zbiór bywa kłopotliwy, szczególnie na terenach, które najbardziej sprzyjają rozwojowi wierzby, czyli na glebach wilgotnych i podmokłych. Jeśli jednak dysponujemy odpowiednim piecem i posiadamy kawałek niewykorzystanego, wilgotnego i słonecznego terenu (wierzba najlepiej czuje się na glebach klasy III-IV, ale może rosnąć też na glebach klasy V, o ile są wilgotne), nic nie stoi na przeszkodzie, aby wykorzystać go do produkcji wierzby energetycznej na własny użytek.
Przeczytaj też: Drzewa tlenowe - właściwości, uprawa, zalety i zagrożenia
W tym celu musimy nabyć sadzonki wierzby wiciowej w postaci odpowiednio grubych, około 20-centymetrowych odcinków zdrewniałych pędów nazywanych sztorbami. Końcówki takich sadzonek zanurza się na kilka dni w wodzie, a następnie umieszcza bezpośrednio w wilgotnym, spulchnionym i odchwaszczonym podłożu (najlepiej wczesną wiosną, z zachowaniem rozstawu 30-35 cm między roślinami i 75 cm między rzędami).
Autor: GettyImages
Zalety wierzby energetycznej
Wierzba energetyczna może też skutecznie chronić glebę przed erozją, dlatego ma zastosowanie przy umacnianiu wałów, wydm, nasypów, skarp czy brzegów wyrobisk. Tworzona przez wierzbę biomasa, to również znakomity filtr oczyszczający powietrze, dlatego roślina bywa wykorzystywana do zakładania zielonych ekranów ochronnych np. wzdłuż dróg i autostrad.
Wierzba energetyczna - uprawa i zbiory
Najbardziej pracochłonny jest pierwszy rok uprawy wierzby energetycznej, gdyż młode sadzonki narażone są na zachwaszczenie, dlatego plantację należy systematycznie odchwaszczać. Zimą w pierwszym roku uprawy dobrze jest też krótko przyciąć pędy wierzby, aby pobudzić ją do silniejszego rozkrzewiania. W pierwszych dwóch latach uprawy wierzby ścięte pędy wykorzystuje się zwykle jako materiał nasadzeniowy, w trzecim roku można już rozpocząć właściwe zbiory, gdyż pędy osiągają pożądaną grubość 20-30 mm i wysokość 5-6 m (wierzba może plonować nawet 30 lat). Jeśli plony mają być zadowalające, lepiej zbierać wierzbę co 3 lata niż co roku (aby skrócić czas oczekiwania, obszar uprawy można podzielić na 3 części i każdego roku prowadzić zbiór tylko z jednego poletka). W tym celu w okresie od połowy listopada do połowy marca, ścina się pędy nisko nad ziemią (5-10 cm), wykorzystując do tego celu piły spalinowe lub sekatory do cięcia gałęzi (na większych obszarach do zbioru wykorzystuje się specjalny sprzęt np. kombajn). Pozyskane pędy pozostawia się na polu, aż całkowicie wyschną (zwykle do sierpnia), a następnie rozdrabnia na kawałki, nadające się do spalania w piecu.
