Topole - zalety i wady sadzenia topoli w ogrodach, gatunki i odmiany polecane do ogrodu
Topole są rzadko spotykane w przydomowych ogrodach, ponieważ nie wyróżniają się wybitnymi walorami dekoracyjnymi. Bardzo szybkie tempo wzrostu i małe wymagania siedliskowe topoli sprawiły, że wykorzystywana jest głównie w zieleni miejskiej, osiedlowej lub parkowej. Jakie zalety i wady ma topola? Czy w ogrodzie warto posadzić topolę i jakie odmiany wybrać?
Autor: GettyImages
Topola biała zwana jest tez białodrzewem
Topole (łac. Populus), podobnie jak wierzby (Salix) należą do botanicznej rodziny wierzbowatych (Salicaceae). Na terenie Polski, na naturalnych siedliskach rosną głównie 3 gatunki:
- topola biała, białodrzew (Populus alba) – ciekawe, charakterystyczne jasnoszare zabarwienie kory i jasny (prawie biały) spód liści; dorasta do 25-30 metrów wysokości;
- topola czarna (Populus nigra) i jej najbardziej znana odmiana 'Italica' (topola włoska) o wąskiej, kolumnowej koronie – ciemna, z czasem głęboko spękana kora, osiąga podobne rozmiary jak topola biała;
- topola osika (Populus tremula) – ma charakterystyczny wysoki, prosty, widoczny niemal do wierzchołka pień; jej kora początkowo gładka, kremowa z małymi czarnymi przetchlinkami, później staje się ciemnoszara i spękana w dolnej części.
Pierwsze dwie występują głównie na wilgotnych terenach, w lasach łęgowych dużych dolin rzecznych, a osika jest rozpowszechniona w lasach liściastych i mieszanych na terenie niemal całego kraju.
Na terenie miast, osiedli i parków można spotkać również inne gatunki (najczęściej mieszańcowe), np. topolę kanadyjską (Populus ×canadensis), topolę chińską (Populus simonii) o ciekawym płaczącym pokroju, czy topolę berlińską (Populus ×berolinensis). Szacuje się, że istnieje kilkadziesiąt mieszańców i odmian różnych topoli.
Zalety topoli
Topole cenione są przede wszystkim za najszybsze spośród drzew rosnących w naszym klimacie tempo wzrostu. Ta cecha była przyczyną tego, że topole przez lata sadzone były na terenach, gdzie szybko potrzebne były zadrzewienia – szpalery, pasy wiatrochronne.
Nie bez znaczenia są także małe wymagania - topole dobrze rosną niemal wszędzie, choć najlepiej czują się na wilgotnych stanowiskach.
Co ważne, topole szybko rosnąc pochłaniają dużo dwutlenku węgla (CO2) i wydzielają tlen. Można zatem powiedzieć, że topola jest prawdziwym „drzewem tlenowym”, sprawdzonym w naszym klimacie. Warto także wiedzieć, że topole dzięki dużej masie liści, dobrze nawilżają i schładzają suche i gorące powietrze latem – szczególnie w obrębie miast.
Przeczytaj też: Drzewa liściaste do ogrodu. Polecamy najładniejsze gatunki drzew >>>
Za co topole są mniej lubiane - wady topoli
Topole (np. topola biała i czarna) potrafią dożyć nawet 200 lat, ale ich drewno szybko murszeje, co powoduje, że konary często ulegają złamaniu (nawet już po 20-30 latach), stwarzając zagrożenie dla ludzi, pojazdów, infrastruktury i budynków – szczególnie w czasie silnych wiatrów i burz.
Kojarzone są także z uciążliwym (dla alergików) puchem unoszącym się w powietrzu wiosną. Topole są roślinami dwupiennymi i na okazach żeńskich dojrzewają owoce zawierające nasiona, do których przymocowany jest właśnie miękki, śnieżnobiały puch, dzięki czemu nasiona są łatwiej przenoszone przez wiatr.
Alergia na rośliny. Jak urządzić ogród przyjazny alergikom >>>
W latach 60. i 70. XX wieku często sadzono szybko rosnące topole, bez zwracania uwagi na staranny dobór stanowiska do danego gatunku topoli.
Tymczasem, jeśli zadba się odpowiednio o przemyślany dobór gatunku do danego siedliska, topole są idealnymi drzewami do miasta. Wybór musi być przemyślany. Sadząc topole, szczególnie w pobliżu budynków i przy ulicach, należy je od młodości odpowiednio prowadzić (pielęgnować i przycinać).
Topola w ogrodach – czy sadzić i jakie wybrać?
Większość gatunków topoli to po postu duże, rozłożyste drzewa i nie będą dobrym wyborem do przydomowych ogrodów. Ponadto z czasem będą wymagały stałej pielęgnacji i regulacji wielkości korony i konarów. Istnieją jednak odmiany, które rosną nieco wolniej lub nie osiągają dużych rozmiarów.
Warta polecenia do uprawy w większych ogrodach jest np. topola amerykańska (Populus deltoides) ‘Purple Tower’. Wyróżnia się ona ciekawym, purpurowobrązowym zabarwieniem pędów i trójkątnych w zarysie liści, które wiosną po rozwinięciu są intensywnie purpurowe, później zielenieją i stają się zielonobrązowe. Dorasta do około 15 m wysokości i ma nisko rozgałęzioną, luźną, zaokrągloną koronę.
W mniejszych ogrodach, przy małej przestrzeni można posadzić topolę osikę (Populus tremula) 'Erecta'. Jest to szybko rosnąca odmiana o bardzo wąskim, kolumnowym pokroju, dorastająca do 10-15 m wysokości, a korona osiąga zaledwie 3-5 m szerokości. Pędy rosną pionowo do góry wzdłuż pnia. Charakterystyczne liście są okrągłe, ząbkowane (wielkości od 3 do 10 cm), osadzone na długim ogonku, a jesienią przebarwiają się na żółto.
