Warzywnik w ogrodzie - jak urządzić? Co warto mieć w ogródku warzywnym?
Warzywnik w ogrodzie to nie tylko moda! Dobrze zaplanowany i pielęgnowany ekologiczny ogródek warzywny może się stać nie tylko źródłem świeżych warzyw i ziół, ale także elementem dekoracyjnym działki.
Autor: GettyImages
W warzywniku warto postawić na różnorodność - gdy jedne rośliny kończą plonowanie, inne dopiero zaczynają dojrzewać
Spis treści
- W jakim miejscu warzywnik?
- Jaka powinna być ziemia pod warzywa?
- Jak zaprojektować ogród warzywny?
- Co warto mieć w ogródku warzywnym?
- Jak sadzić rośliny w warzywniku?
- Pielęgnacja roślin w ekologicznym warzywniku
- Ochrona roślin w ogródku warzywnym
Roślinom w warzywniku musimy zapewnić bardzo dobre warunki wzrostu. Dzięki temu będą silne i zdrowe, odporniejsze na choroby i szkodniki, co sprawi, że ich ochronę uda się ograniczyć do metod ekologicznych bez konieczności stosowania chemii.
W jakim miejscu warzywnik?
Pod uprawę warzyw trzeba wybrać miejsce zaciszne i nasłonecznione przez co najmniej sześć godzin dziennie. Lepiej, żeby w najbliższym sąsiedztwie nie rosły drzewa, duże krzewy i wysokie żywopłoty, aby nie konkurowały o światło, wodę i związki pokarmowe z roślinami w warzywniku.
Jaka powinna być ziemia pod warzywa?
Ziemia w warzywniku powinna być przepuszczalna, bogata w materię organiczną i związki pokarmowe, a jej odczyn musi być zbliżony do obojętnego (pH od 6 do 7). Aby to osiągnąć, do gleby ogrodowej dodajemy kompostu (około 4 kg/m2). Jeżeli jednak warunki naturalne nie pozwalają na jej szybką poprawę (bo jest zbyt piaszczysta lub za bardzo gliniasta), ogródek lepiej założyć na podwyższonych zagonach. Z desek lub bali zbijamy ramy wysokości od kilkunastu centymetrów do pół metra i wypełniamy je urodzajną ziemią (możemy ją kupić w sklepie) wymieszaną z kompostem (4-5 kg/m2 zagonu). Takie żyzne i przepuszczalne podłoże sprzyja dobremu wzrostowi roślin. Umocnienia zagonów można również zrobić z ułożonych obok siebie kamieni albo wymurować z cegieł.
Jak zaprojektować ogród warzywny?
Głównym czynnikiem ograniczającym wielkość warzywnika jest ilość czasu, który możemy mu poświęcić. Lepiej zacząć od mniejszej powierzchni i stopniowo ją powiększać w miarę naszych możliwości i potrzeb. Nawet mały ogródek (20 m2) pozwoli cieszyć się zbiorami własnych warzyw, z dużego (200 m2) plony mogą sięgać nawet 400 kg i zaspokoić potrzeby kilkuosobowej rodziny.
Po określeniu wielkości i kształtu ogródka przystępujemy do jego podziału na zagony i ścieżki. Dostęp do środka zagonów powinien być łatwy – bez konieczności wchodzenia na nie w czasie pracy. Stanie się tak, jeśli ich szerokość nie będzie przekraczała 120 cm. Szerokość ścieżek między zagonami to minimum 30 cm, jednak część z nich powinna być szersza (50-100 cm), aby można było swobodnie przemieszczać się z większymi narzędziami – taczką, kosiarką czy glebogryzarką.
Układ ścieżek oraz sposób ich wykonania decyduje w dużej mierze o charakterze ogródka. Dróżki wysypane skoszoną trawą, korą czy po prostu ziemne uczynią go bardziej wiejskim. Nawierzchnie wyłożone cegłami, kamieniami albo wysypane żwirem nadadzą całości elegancki klasyczny wygląd. Utwardzenie ścieżek zaoszczędzi nam ponadto dużo czasu przy ich odchwaszczaniu.
Aby podkreślić geometryczny układ ogródka, brzegi zagonów można obsadzić niskimi roślinami. Do tego celu nadają się gatunki jednoroczne: pietruszka naciowa, niskie aksamitki, smagliczki. Z roślin wieloletnich najlepiej sprawdza się bukszpan, z którego można formować niskie obwódki. Jest on dekoracyjny także zimą. Zagony można też obramować cegłami, kamieniami albo płotkami z wikliny. Trwałe wykończenie ścieżek i brzegów zagonów jest nie tylko praktyczne, ale też sprawia, że ogródek jest atrakcyjny przez cały rok.
Przeczytaj też:
Autor: GettyImages
W warzywniku warto postawić na różnorodność - gdy jedne rośliny kończą plonowanie, inne dopiero zaczynają dojrzewać
Co warto mieć w ogródku warzywnym?
W ogródku warzywnym warto uprawiać nie tylko warzywa, ale także kwiaty i zioła oraz drzewa i krzewy owocowe. Należy wybierać rośliny, które lubimy, ale jednocześnie sprawdzone w naszym klimacie. Zwracajmy uwagę na ich wrażliwość na choroby – odmiany odporne ułatwią naturalną ochronę. Przy wyborze warzyw nie zapominajmy też o ich walorach dekoracyjnych: barwnych i różnorodnych w kształcie liściach, ciekawych kwiatach i kolorowych owocach.
Często umiejętne zestawienie samych warzyw tworzy atrakcyjną wizualnie kompozycję. Można ją wzbogacić ziołami i kwiatami. Niektóre z nich są jadalne (nagietki, lawenda, nasturcja) i nadają się jako dodatek do sałatek i innych potraw. Rośliny ozdobne są też sprzymierzeńcami w walce ze szkodnikami – zwabiają pożyteczne owady, a także stanowią pułapki dla szkodników (na przykład nasturcja, którą chętnie wybierają mszyce, pozostawiając w spokoju inne rośliny).
Drzewa w ogrodzie warzywnym powinny być karłowe. Niskie odmiany jabłoni i grusz można uprawiać w postaci szpalerów na zagonach czy przy ogrodzeniu wokół warzywnika. Krzewy owocowe, szczególnie agrest i porzeczki, są najładniejsze w formie piennej. Zdobią otoczenie nawet zimą, podobnie jak szpalery drzew.
Jak sadzić rośliny w warzywniku?
Roślinom w warzywniku należy zapewnić odpowiednio dużą przestrzeń (zalecany rozstaw jest podawany między innymi na opakowaniach nasion). Zbyt gęste sadzenie spowoduje zahamowanie ich wzrostu i znacznie gorszą cyrkulację powietrza między nimi, a to może powodować nasilenie się chorób, zwłaszcza grzybowych. Zbyt rzadkie rozmieszczenie roślin to marnowanie cennej powierzchni gleby, a także większe nakłady pracy na pielenie (wolne miejsce opanowują chwasty). Trzeba też pamiętać, że część roślin zostanie zebrana. Aby zapobiec „dziurom”, warzywa wolniej dojrzewające (pomidory, kapustę, marchew) należy sadzić na przemian z warzywami o krótkim okresie wegetacji (sałatą, grochem, rzodkiewką) lub jednorocznymi kwiatami (nasturcją krzaczastą, cyniami, aksamitkami).
Zbiory przez cały sezon zapewni też dobieranie wcześniejszych i późniejszych odmian tych samych warzyw. Niektóre, na przykład sałatę, rzodkiewkę, fasolę szparagową, można siać kilkakrotnie, co kilkanaście dni, uzyskując ciągły plon (ale trzeba pamiętać, że nie wszystkie odmiany nadają się do letniej uprawy, bo wybijają w pędy kwiatostanowe). Pod warzywa wieloletnie – szparagi, rabarbar czy szczaw – przeznaczamy oddzielny zagon, aby ich wymagania nie kolidowały z pielęgnacją pozostałych roślin. Także zioła lepiej posadzić w odrębnym miejscu, tym bardziej że wiele z nich to też rośliny wieloletnie (między innymi szałwia, tymianek, lubczyk).
Przeczytaj też:
Autor: GettyImages
Wielkość ogródka warzywnego warto dopasować do liczebności rodziny, a rodzaj uprawianych warzyw do upodobań
Pielęgnacja roślin w ekologicznym warzywniku
Pielęgnacja warzywnika polega przede wszystkim na jego podlewaniu i ręcznym odchwaszczaniu. Opielone zagony można ściółkować na przykład skoszoną trawą. Hamuje to wzrost chwastów, a także ogranicza parowanie wody z gleby i tym samym zmniejsza częstotliwość nawadniania. Podlewanie warto ograniczać do minimum, skłaniając rośliny do wykształcenia głębiej sięgających korzeni. Dzięki temu są one bardziej odporne na suszę. Rośliny podlewamy rzadziej, ale za to intensywnie, uważając, by jak najmniej zraszać ich liście. Nawożenie w dobrze przygotowanym warzywniku ogranicza się do stosowania kompostu jesienią lub wiosną. Jedynie bardziej wymagające gatunki można w czasie wzrostu dodatkowo podsypać kompostem (rozłożyć 1-2-centymetrową warstwą wokół roślin) lub zasilić rozcieńczoną gnojówką z pokrzywy.
Ochrona roślin w ogródku warzywnym
Ochrona roślin w ekologicznym ogródku warzywnym polega przede wszystkim na zapobieganiu chorobom i szkodnikom. Wiąże się to z wyborem odpornych odmian oraz stworzeniem optymalnych warunków do rozwoju roślin. Sadzonki, nasiona i ziemia powinny pochodzić ze sprawdzonych źródeł, żeby nie stały się przyczyną infekcji. Warto też zadbać o to, by w ogrodzie zamieszkały ptaki i pożyteczne owady. Aby to osiągnąć, należy unikać stosowania chemii, stwarzać na działce miejsce, gdzie może się rozwijać dzika roślinność, a ptakom zapewniać w lecie źródło wody.
Prewencji służy również współrzędna uprawa, płodozmian i odpowiednio dobrane sąsiedztwo roślin.
- Uprawa współrzędna. Jest to równoczesna uprawa kilku gatunków roślin na tej samej grządce. Masowemu występowaniu chorób i szkodników sprzyjają uprawy monokulturowe.
- Płodozmian. Polega na zmianie miejsca uprawy roślin z tej samej rodziny; mogą one rosnąć na tym samym zagonie co trzy-pięć lat. Zapobiega to rozprzestrzenianiu się chorób i szkodników, które związane są z konkretną grupą roślin.
- Sąsiedztwo roślin. Niektóre z nich wzajemnie dobrze na siebie działają, na przykład cebula i marchew – cebula odstrasza szkodnika marchwi połyśnicę marchwiankę; fasola, nagietki i kapusta – fasola i nagietki odstraszają bielinka kapustnika.
W przypadku wystąpienia chorób i szkodników stosujemy przede wszystkim metody mechaniczne:
- usuwanie porażonych części lub całych roślin;
- ręczne zbieranie szkodników;
- odstraszanie szkodników – przez odpowiednie sąsiedztwo roślin, na przykład mszyce odstrasza mięta, czosnek, wrotycz i kolendra;
- zakładanie przeszkód i pułapek.
Ślimaków można się pozbyć, rozkładając namoczone kawałki desek na uprzednio zwilżonej glebie (będą się tam gromadziły, więc łatwo można je usunąć). Połyśnicy marchwiance można zapobiec, nakrywając zagony włókniną, śmietce kapuściance – zakładając na rośliny kołnierze z kartonu lub plastiku. Jako uzupełnienie metod mechanicznych trzeba stosować opryski naturalnymi preparatami – możemy je kupić (Bioczos, Grevit 200 SL) lub sporządzić w domu.
