Krokosz barwierski - do czego służy? Jak uprawiać krokosz barwierski w ogrodzie?
Krokosz barwierski (Carthamus tinctorius) to egzotyczny gatunek, który można uprawiać w ogrodzie jako roślinę jednoroczną. Ma duże walory dekoracyjne, oryginalny wygląd, a przy tym jest to cenna przyprawa i naturalny lek. Jak uprawiać krokosza w ogrodzie i jak go wykorzystywać?
Autor: GettyImages
Krokosz barwierski najobficiej kwitnie w miejscach słonecznych
Spis treści
- Jak wygląda krokosz barwierski?
- Krokosz barwierskie w galerii zdjęć
- Wymagania krokosza
- Krokosz barwierskie uprawa
- Zastosowanie krokosza w ogrodzie
- Krokosz barwierski jako przyprawa i naturalny lek
- Olejek z krokosza barwierskiego
Krokosz barwierski (łac. Carthamus tinctorius) w środowisku naturalnym rośnie w Indiach i na Bliskim Wschodzie. Drugi człon nazwy rośliny pochodzi od dawnego jej zastosowania. Przed wiekami krokosz był (zaraz obok indygowca) główną rośliną wykorzystywaną do produkcji barwnika („hiszpańskiej czerwieni”). Jednocześnie traktowano go jako cenną rośliną zielarską i ozdobną. Dwa ostatnie zastosowania przetrwały w szerokim zakresie do dziś.
Jak wygląda krokosz barwierski?
Krokosz barwierski jest uprawiany w Polsce jako roślina jednoroczna. Osiąga zwykle 60-130 cm wysokości. Tworzy gęste kępy atrakcyjnych, kolczastych, ciemnozielonych liści. Kwitnie latem: od lipca do sierpnia. Rurkowate kwiaty wyrastają na szczycie pędów. Z wyglądu są nieco zbliżone do kwiatów ostrożnia (lub ostropestu), ale mają większe walory dekoracyjne. To okazałe główki o barwie żółtopomarańczowej lub pomarańczowej. Na jednej roślinie może pojawić się nawet kilkadziesiąt kwiatów. Nadają się na kwiat cięty. Można je także zasuszyć i wykorzystać w suchych kompozycjach florystycznych.
Krokosz barwierskie w galerii zdjęć
Autor: GettyImages
Krokosz barwierski najobficiej kwitnie w miejscach słonecznych
Wymagania krokosza
Roślinę powinno się uprawiać w miejscu słonecznym, w półcieniu i cieniu słabo kwitnie. Krokosz preferuje podłoża średnio żyzne, próchnicze, umiarkowanie wilgotne, o odczynie zbliżonym do obojętnego. Słabsze gleby zaleca się przed sadzeniem/siewem zasilić „lekkimi” nawozami organicznymi, np. kompostem.
Krokosz barwierskie uprawa
Rozsadę krokosza można przygotować w marcu, natomiast nasiona krokosza wysiewa się wprost do gruntu dopiero w kwietniu (najlepiej od drugiej połowy). Minimalna rozstawa wynosi 25x25 cm. Warto zachować jednak większe odstępy (30-40 cm). Gatunek wytrzymuje temperatury do -4 stopni Celsjusza. W razie potrzeby siewki trzeba okrywać na noc.
Krokosz nie wymaga intensywnego nawożenia. Nadmiar nawozów może opóźnić rozwój rośliny (brak kwitnienia). Regularne zabiegi pielęgnacyjne to podlewanie (w czasie suszy) i odchwaszczanie. Trzeba przy tym pamiętać, że zarówno niedobór, jak i nadmiar wody jest dla krokosza szkodliwy. Roślina uprawiana we właściwych warunkach nie jest podatna choroby i szkodniki.
Zastosowanie krokosza w ogrodzie
Krokosz w ogrodzie można uprawiać na rabatach jako roślinę drugiego planu. Może być wykorzystan do stworzenia dzikiego zakątka, np. w połączeniu z chabrami górskimi, przegorzanem, mikołajkiem agawolistnym i ostropestem plamistym. Warto go również uprawiać w warzywniku i ogródku ziołowym. W szczególności pasuje do ogrodów wiejskich.
Krokosz barwierski jako przyprawa i naturalny lek
Jako przyprawy używa się kwiatów krokosza. Zawierają m.in. witaminę E, kwercetynę, luteolinę, saflorynę i kartaminę (barwniki), alkohole trójterpenowe i olejek eteryczny (m.in. alfa-cedren, beta-farnezen, kariofilen, verbenon, kumulen).
Kwiaty krokosza mają właściwości barwiące. Można wykorzystać je do barwienia makaronu, ryżu i innych potraw. Krokosz jest traktowany jako tańszy zamiennik szafranu. Nadaje się do przyprawiania dań, a także wypieków. Sporządza się z niego lecznicze wina. Może służyć do dekoracji potraw. Jako przyprawa ma delikatny smak i słabo wyczuwalny zapach. Pod tym względem krokosz jest bardziej ubogi od szafranu.
Autor: GettyImages
Z kwiatów krokosza sporządza się napary, a z nasion - olej
Olejek z krokosza barwierskiego
Naturalne leki spożywa się w formie naparów (kwiaty) bądź olejów (z nasion). Tłoczony olej krokoszowy zawiera w swoim składzie m.in. witaminę F, E, kwas linolowy oraz fitosterole. Warto korzystać z nich profilaktycznie jako środków przeciwko miażdżycy i innym chorobom układu krwionośnego. Pozytywne działanie to m.in. wzmacnianie ścian naczyń krwionośnych, obniżanie ciśnienia krwi i zapobieganie tworzenia się zakrzepów. Jednocześnie krokosz pomaga w regulowaniu stężenia glukozy we krwi. Pozytywnie wpływa na układ trawienny zapobiegając zaparciom i ułatwiając wypróżnianie. Dzięki zawartości witaminy E skutecznie zwalcza wolne rodniki opóźniając procesy starzenia i zmniejszając ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych. Naturalne preparaty z krokosza stosowane zewnętrznie pomagają przy różnych dolegliwościach skórnych. Olej warto nakładać na włosy – poprawi ich kondycje. Zaleca się stosować nie więcej niż szklankę naparu dziennie lub do 15 ml oleju krokoszowego.
Zobacz galerię roślin kwitnących na pomarańczowo
Autor: Magdalena Michalak
