Czosnek niedźwiedzi - jak wygląda i jak go uprawiać? Właściwości i zastosowanie czosnku niedźwiedziego
Czosnek niedźwiedzi to roślina ozdobna i lecznicza zarazem. Jego liście do złudzenia przypominają liście konwalii, ale ich wyraźna woń kojarząca się z czosnkiem rozwiewa wątpliwości. Łatwy w uprawie i pełen cennych dla zdrowia właściwości czosnek niedźwiedzi wraca do łask i jest wart szerszego rozpowszechnienia. Jak uprawiać czosnek niedźwiedzi?
W stanie naturalnym czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum) najczęściej można spotkać w lasach, pod drzewami, gdzie panują optymalne warunki do jego rozwoju. Od wieków stanowi przysmak dla niedźwiedzi i stąd wzięła się nazwa tej rośliny. Podobnie jak czosnek zwyczajny (Allium sativum) i i wiele innych gatunków czosnku, należy do bardzo licznej rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae), a tam do podrodziny czosnkowych (Allioideae). Różnie się jednak wyraźnie wyglądem od znanego nam powszechnie czosnku, ale nie ustępuje mu pod względem zawartości prozdrowotnych substancji.
Spis treści
- Czosnek niedźwiedzi - wymagania, uprawa i zbiór
- Czosnek niedźwiedzi - roślina ozdobna, jadalna i lecznicza
- Czosnek niedźwiedzi w kuchni
- Zastosowanie lecznicze czosnku niedźwiedziego
Najbardziej wartościową częścią czosnku niedźwiedziego nie są cebulki, a podłużne, eliptyczno-lancetowate (podobne do konwalii) liście, choć jadalne są wszystkie części rośliny. Roślina osiąga zwykle wysokość 30-40 cm i najczęściej tworzy duże zwarte grupy (łany). Warto pamiętać, że na stanowiskach naturalnych czosnek niedźwiedzi objęty jest ochroną częściową.
Przeczytaj też: Rośliny chronione: jakich roślin nie wolno przenosić do ogrodu z naturalnego środowiska >>>
Czosnek niedźwiedzi - wymagania, uprawa i zbiór
Czosnek niedźwiedzi jest traktowany jako roślina wieloletnia (może zamierać po około 8-10 latach).
- Podłoże i stanowisko dla czosnku niedźwiedziego
Czosnek niedźwiedzi najlepiej rośnie na glebach lekko kwaśnych, umiarkowanie wilgotnych, przepuszczalnych i bogatych w próchnicę. Optymalne do jego uprawy będzie stanowisko lekko zacienione, ponieważ mocne nasłonecznienie i przesuszenie powoduje więdniecie roślin. Zbyt mocne zacienienie może wpływać na słabszy wzrost i kiepskie kwitnienie. Nie toleruje suszy, ale także miejsc, gdzie stale zalega woda – tam się na pewno nie udadzą. W ogrodzie najlepiej wybrać dla niego gliniasto-piaszczyste lub gliniaste, ale niezbyt ciężkie podłoże.
- Sadzenie/siew czosnku niedźwiedziego
Najprościej zakupić gotowe sadzonki (dostępne w sprzedaży) i posadzić wiosną w ogrodzie, np. pod wyższymi drzewami. Można także z powodzeniem uprawiać czosnek niedźwiedzi z nasion, które najlepiej wysiewać jesienią bezpośrednio do gruntu, np. w rzędach, w rozstawie co 30 cm (można także wysiać nasiona wczesną wiosną, np. na przełomie marca i kwietnia). Wschody następują kolejnej wiosny, ale trzeba pamiętać, że pierwszy zbiór roślin uzyskamy wiosną w następnym roku uprawy.
- Zbiory czosnku niedźwiedziego
Zbiera się liście lub całe rośliny w kwietniu i maju, a cebule we wrześniu i październiku. Latem liście czosnku niedźwiedziego zamierają i przechodzą w stan spoczynku, a w glebie pozostają cebulki, które można użytkować podobnie jak cebule czosnku pospolitego.
- Rozmnażanie czosnku niedźwiedziego
Można rozmnażać czosnek poprzez podział cebul przybyszowych (co kilka lat) pod koniec okresu wegetacji lub wczesna wiosną. Pozyskane cebule, oddzielone od cebulki matecznej, umieszczamy w glebie na głębokości około 10 cm.
Autor: GettyImages
Czosnek niedźwiedzi jest wykorzystywany jako roślina ozdobna, przyprawowa i lecznicza
Czosnek niedźwiedzi - roślina ozdobna, jadalna i lecznicza
Jest to roślina od dawna traktowana i wykorzystywana jako roślina jadalna, lecznicza oraz ozdobna. Dekoracyjne, drobne białe kwiaty, zebrane w płaskokuliste baldachowate kwiatostany kwitną od kwietnia do czerwca.
Jednak głównym walorem czosnku niedźwiedziego są właściwości lecznicze, podobne do czosnku pospolitego. Ceniony jest przede wszystkim za silne działanie bakteriobójcze, a także zapobieganie miażdżycy, czy wspomaganie leczenia chorób nowotworowych. Zalecany jest także w problemach z układem trawiennym lub w dolegliwościach jelitowych. Spożywanie czosnku niedźwiedziego pomaga także oczyszczać drogi oddechowe, obniża poziom cholesterolu oraz wzmacnia serce i reguluje właściwe działanie układu krwionośnego, zapobiegając zawałom i udarom mózgu.
Czosnek niedźwiedzi jest także bardzo bogatym, naturalnym źródłem witamin – zawiera kilkunastokrotnie więcej witaminy C niż cytryna, a także spore ilości witaminy A i E oraz mikroelementy, w tym głównie żelazo. Z tego względu czosnek niedźwiedzi jest również doskonałym (bo naturalnym i dobrze przyswajalnym) środkiem do zwalczania niedoboru witamin i anemii.
Przeczytaj też: Najcenniejsze zioła lecznicze do ogrodu - wybieramy najlepsze >>>
Autor: GettyImages
Czosnek niedźwiedzi znajduje zastosowanie w kuchni
Czosnek niedźwiedzi w kuchni
Liście czosnku niedźwiedziego mają wyraźny aromat i smak, podobny do czosnku pospolitego, ale w odróżnieniu od niego, po zjedzeniu nie pozostawia w ustach nieprzyjemnego zapachu. Zebrane wiosną, młode liście czosnku niedźwiedziego mogą służyć jako dodatek do sałatek, sosów, serów, kanapek, zup i innych dań. Liście można także suszyć i stosować jako przyprawę do wędlin, pieczeni itp.
Zastosowanie lecznicze czosnku niedźwiedziego
Właściwości lecznicze czosnku niedźwiedziego doceniono już w czasach starogermańskich. Odkryto wówczas, że sięgają po nią niedźwiedzie po przebudzeniu z zimowego snu (stąd nazwa), by się wzmocnić. Od tego czasu czosnek niedźwiedzi znalazł zastosowanie w ziołolecznictwie nie tylko jako środek na wzmocnienie organizmu, lecz także na różne dolegliwości. Czosnek niedźwiedzi, znany jest także jako czosnek cygański lub cebula czarownic. Roślina ta w niczym nie przypomina tradycyjnego czosnku, ponieważ zamiast charakterystycznych ząbków wykorzystujemy zielone liście. Jednak, podobnie jak zwykły czosnek, zawiera wiele substancji, dzięki którym wykazuje liczne właściwości lecznicze.
Najważniejszymi związkami zawartymi w czosnku niedźwiedzim są związki siarki. Dzięki nim wykazuje on właściwości przeciwnowotworowe, jest skuteczny w leczeniu schorzeń reumatycznych, a także działa antybakteryjnie i przeciwwirusowo, a tym samym pomaga uporać się z jesienno-zimowymi infekcjami. Warto wiedzieć, że siarka jest m.in. podstawowym składnikiem białka skóry, włosów i paznokci, dlatego czosnek niedźwiedzi pomoże utrzymać je w dobrej kondycji. Poza tym czosnek niedźwiedzi wspiera pracę układu sercowo-naczyniowego, ponieważ obniża stężenie cholesterolu, zmniejsza ryzyko zakrzepów i wyrównuje poziom ciśnienia tętniczego. Wspomaga również trawienie i zapobiega wzdęciom, dlatego warto go dodać dodatek do sałatek, zup, serów czy twarogu. Jednak z czosnku niedźwiedziego powinny zrezygnować osoby, które mają wrzody żołądka lub dwunastnicy.
Autor: Monika Majewska
Poznaj inne rośliny przyprawowe, które możesz uprawiać w ogrodzie:
