Projekt ogrodu - najważniejsze zasady planowania ogrodu

Dobrze wykonany projekt ogrodu to początek drogi do posiadania wymarzonego otoczenia domu. Dobrze zaprojektowany ogród powinien harmonijnie łączyć się z domem, „wrastać” w okolicę i przede wszystkim – odpowiadać naszym potrzebom. Poznaj najważniejsze zasady planowania ogrodu. Jak zaprojektować ogród?

Wygodny ogród zwiększa przestrzeń życiową domowników (to w nim w dużym stopniu toczy się latem życie rodzinne), a jednocześnie nie wymaga, by każdą wolną chwilę przeznaczać na jego pielęgnację. Dość powszechnym błędem jest rozpoczęcie projektowania i urządzania ogrodu od wizyty w centrum ogrodniczym i kupna roślin. Tę najprzyjemniejszą część tworzenia ogrodu powinniśmy zostawić na koniec.


Projekt ogrodu - na jakie pytania trzeba odpowiedzieć planując ogród


Określenie potrzeb to pierwszy etap projektu ogrodu. Odpowiedzmy sobie na pytanie, jak lubimy spędzać czas. Na pielęgnowaniu roślin? A może bardziej preferowaną formą aktywności w ogrodzie jest dla nas relaks w wygodnym leżaku z książką w ręku? Jeśli tak, to lepiej zrezygnować z kunsztownych kwietnych rabat, wrażliwych gatunków roślin, angielskiego trawnika wysokości kilku milimetrów oraz, niestety, warzywnika.

Opracowując projekt ogrodu zastanówmy się, czy ogród będzie służył wyłącznie nam, czy może planujemy letnie spotkania towarzyskie w większej grupie znajomych.

W projekcie ogrodu warto rozważyć, jak duży ma być taras. Na to, żeby ustawić wygodny stół i krzesła dla 8 osób, potrzeba minimum 20 m² . Czy planujemy kupno grilla gazowego, który zajmuje sporo miejsca? Gdzie go postawić, by nie burzył widoku? A może warto zbudować altanę, w której wypoczynek jest mniej formalny? Na etapie projektowania ogrodu trzeba się zastanowić, czy chcemy ją oświetlić (a także ogród), bo instalację elektryczną należy położyć, zanim zostaną zbudowane nawierzchnie i posadzone rośliny.


Ważne jest, czy wśród domowników są dzieci. Trzeba uwzględnić w projekcie ogrodu przestrzeń, w której będą się mogły swobodnie bawić bez obaw, że zniszczą wypielęgnowane rośliny. Jednocześnie należy wziąć pod uwagę to, że dzieci rosną i zmienią się ich potrzeby, co wiąże się ze zmianą zagospodarowania działki. Małym wystarczy kawałek terenu z piaskownicą, najlepiej zlokalizowany blisko miejsca wypoczynku dorosłych, żeby zawsze mieć je na oku. W przyszłości, gdy piaskownica przestanie być potrzebna, można ją będzie zamienić w aranżacji ogrodu na rabatę albo niewielki zbiornik wodny. Starsze dzieci będą zachwycone, gdy postawimy im domek w ustronnym miejscu działki. Projektując ogród 
zastanówmy się też, kto go będzie pielęgnował. Czy zostaniemy z tym zadaniem sami, czy możemy liczyć na innych członków rodziny (i w jakim stopniu zaangażowania)?


Przeczytaj też: Projekt przydomowego ogrodu z myślą o kolejnych latach

Projekt ogrodu modnego i wygodnego


Projekty współczesnych ogrodów to nie tylko zielone tło wokół domu. Przede wszystkim mają one służyć wypoczynkowi na świeżym powietrzu. Ich wygląd i charakter są inspirowane naturą i ekologią. W takich projektach ogrodów sadzone są rośliny przystosowane do siedliska, dzięki czemu rosną prawie bez naszej ingerencji. To oszczędza czas, który musimy poświęcić na ich pielęgnacja, 
a także pozwala obniżyć koszt utrzymania ogrodu (np. jeśli w miejscu, gdzie jest sucha i piaszczysta gleba, posadzimy rośliny, które lubią takie stanowisko, będziemy mogli zmniejszyć zużycie wody przeznaczonej do podlewania).


Dom i ogród powinny tworzyć funkcjonalną całość. Projektując ogród osiągniemy taki efekt, używając do budowy małej architektury takich samych materiałów i stosując podobną kolorystykę jak przy budowie domu. Uwagę należy też poświęcić ogrodzeniu. Jest ono wizytówką posesji, ale także, oglądane od środka, ważnym elementem w projekcie ogrodu. Szczególnie na małych działkach towarzyszy każdemu spojrzeniu. Można je zasłonić malowniczą grupą krzewów i wysokich traw ozdobnych (dzięki temu zabiegowi ogród wyda się większy, ponieważ nie widać jego granicy) albo potraktować jako tło dla interesującej aranżacji roślinnej, rzeźby ogrodowej czy źródełka.
 Istotne podczas opracowywania projektu ogrodu jest powiązanie działki z otoczeniem. Wszystkie elementy „pobrane” z zewnątrz sprawiają, że wydaje się ona większa. Dlatego jeśli wokół jest ładna okolica – pola, łąki, las, rozległa panorama – warto je włączyć w strukturę ogrodu, stosując ogrodzenie, które nie zasłania widoku. Z kolei drzewo czy grupa wysokich krzewów rosnących poza działką może tworzyć tło kompozycji.


Przeczytaj też: Staw kąpielowy w ogrodzie – oczko wodne i basen w jednym zbiorniku wodnym

Projekt ogrodu - ścieżki i zaplecze ogrodowe

Właściwie zaprojektowany ogród to nie tylko udana kompozycja, lecz również dobrze poprowadzone trakty komunikacyjne, wygodny wjazd na posesję, podjazd do garażu, dogodne miejsce składowania odpadów czy drewutnia na drewna do kominka. Zmiana lokalizacji tych obiektów na już urządzonej działce będzie bardzo trudna. Opracowując projekt ogrodu musimy się zastanowić, gdzie będą przechowywane meble ogrodowe i sprzęt przeznaczony do pielęgnacji roślin. Zwykle są one trzymane w garażu, jednak jeśli jest w nim mało miejsca, problem rozwiąże zbudowanie małego składziku lub domku narzędziowego. Warto w projekcie ogrodu wygospodarować miejsce na kompostownik. Resztki organiczne z ogrodu i domu można przetwarzać nawet na bardzo małej miejskiej działce. Służą do tego zamknięte termokompostowniki z tworzywa. Są one estetyczne, nie szpecą otoczenia, nie ulatniają się z nich przykre zapachy. Już po kilku miesiącach powstanie w nich nawóz ekologiczny, dobry do wszystkich roślin. Istotną kwestią jest podlewanie roślin. Tradycyjny sposób, czyli zraszanie ziemi wodą z trzymanego w dłoni węża, w małym ogrodzie może być miłym codziennym rytuałem, ale na dużej działce pochłania mnóstwo czasu. W takim przypadku dobrym rozwiązaniem jest zaplanowanie w projekcie ogrodu instalacji nawadniającej, którą uruchamia się ręcznie lub automatycznie.


Zobacz galerię 15 zdjęć

Autor: GettyImages

Projekt realizacyjny opisuje szczegółowo wszystkie elementy zagospodarowania działki oraz dobór i ilość roślin

Projekt małego ogrodu - jak go optycznie powiększyć

Działki wokół nowych domów są zwykle małe, często nie przekraczają kilkuset metrów kwadratowych. Jednak nawet w takich warunkach uda się stworzyć wygodny projekt ogród, który sprawi wrażenie większego, niż jest w rzeczywistości. Sprawdzonym zabiegiem w projektowaniu małego ogrodu jest dzielenie przestrzeni, na przykład przez zróżnicowanie poziomu terenu tak, by z jednej części ogrodu do drugiej prowadziły jeden lub dwa schodki. Poza tym można zbudować niskie murki, postawić pergolę obrośniętą pnączem albo posadzić grupy roślin, która podzielą działkę na mniejsze ogrodowe wnętrza (ponieważ nie będzie można omieść wzrokiem całej przestrzeni, wyda się ona większa). Projektując mały ogród pamiętajmy też o wodzie. Powierzchnię optycznie powiększą sadzawka czy oczko wodne, w której odbijają się rośliny i niebo. Aby uzyskać wrażenie przestrzeni można też luźno posadzić rośliny zasłaniające ogrodzenie (ale już równo przycięty żywopłot podkreśli i przybliży granicę). W projektach małych ogrodów, tak jak we wnętrzach, polecane są jasne kolory (ogrodzenie, nawierzchnie, elementy architektoniczne, rośliny), ponieważ rozświetlają i powiększają przestrzeń.

W projekcie małego ogrodu postawmy na rośliny o drobnych liściach i niewielkich, lecz licznych kwiatach. 
Stosując pewne tricki w projekcie ogrodu, można też skrócić i poszerzyć zbyt długi i wąski ogród. Jak to osiągnąć? Używając poprzecznych i skośnych linii (murki, nawierzchnie, rośliny), a także wykorzystując kształt koła (plac wypoczynkowy, trawnik, zbiornik wodny). Koniec działki warto obsadzić roślinami o dużych liściach i ciepłych barwach.


Projekt ogrodu - wybór roślin do ogrodu

Wybierając rośliny w projekcie ogrodu, należy wziąć pod uwagę ukształtowanie terenu i nasłonecznienie działki, rodzaj gleby oraz jej wilgotność, a także warunki klimatyczne. W Polsce różnice temperatury zimą między poszczególnymi rejonami są na tyle duże, że nie wszystkie gatunki i odmiany można uprawiać w całym kraju. Ważny jest mikroklimat - w miastach temperatura bywa aż o kilka stopni wyższa niż poza nimi. Nawet w jednym ogrodzie można znaleźć miejsca, w których wrażliwe rośliny będą rosły dobrze (np. przy południowej ścianie budynku), i takie, gdzie będą się czuły źle (otwarta przestrzeń z hulającym wiatrem).


• Drzewa i wysokie krzewy w projekcie ogrodu

Przede wszystkim w projekcie ogrodu trzeba wykorzystać te, które już są na działce, nawet jeśli są to pospolite gatunki, a nie szlachetne odmiany. Dzięki nim ogród szybciej będzie dojrzały - na nowe wysokie rośliny trzeba czekać wiele lat. Drzewa i krzewy powinny tworzyć szkielet kompozycji, są też dobrym tłem dla mniejszych roślin, nadają się na żywopłot. Można nimi podzielić przestrzeń, osłonić się od uciążliwego sąsiedztwa, zasłonić nieatrakcyjne obiekty takie śmietnik czy słup energetyczny za ogrodzeniem. Taras w cieniu drzewa sprzyja wypoczynkowi, bo rozproszone światło i szum liści relaksują. Odmiany drzew o płaczącym pokroju nie tylko fantastycznie wyglądają. Zostaną też docenione przez dzieci, które pod ich koronami będą mogły urządzić domek. 
W małym ogrodzie sprawdzą się rośliny nieprzekraczające 6-8 m wysokości, np. ozdobne jabłonie i wiśnie, jarząby (jarzębiny), niskie odmiany buków, grabów, klonów i robinii.
 

• Niskie krzewy w projekcie ogrodu

Niskie krzewy to doskonałe rośliny dla początkujących ogrodników. Są łatwe w uprawie i dekoracyjne przez cały sezon. Gatunki zimozielone, tj. iglaki, bukszpany, ostrokrzewy, różaneczniki czy niektóre irgi, sprawiają, że ogród jest efektowny również zimą. Krzewy tworzą mnóstwo odmian o różnym zabarwieniu liści, niektóre z nich pięknie kwitną (forsycje, hortensje, ketmie, krzewuszki, pięciorniki, tawuły), inne rodzą barwne owoce, które długo pozostają na gałęziach (berberysy, irgi, ogniki, rokitniki). Ponieważ różnią się wielkością i pokrojem, łatwo z nich utworzyć interesujące kompozycje w projekcie ogrodu. Ich pielęgnacja polega na zasilaniu raz w roku nawozem, przycinaniu wiosną oraz podlewaniu w czasie przedłużającej się suszy.
 

• Byliny w projekcie ogrodu

Ich różnorodność jest ogromna. W projekcie ogrodu z bylin można tworzyć kwietne kompozycje na wzór angielskich rabat (ale to zadanie dla bardziej doświadczonych ogrodników), wypełniać przestrzenie między krzewami, zadarniać powierzchnię w miejscach, gdzie nie chce rosnąć trawnik (na suchej glebie, w cieniu pod drzewami). Na uwagę podczas projektowania ogrodu zasługują rośliny o ozdobnych liściach, które różnią się barwą, wielkością i fakturą. Często są równie dekoracyjne jak kwiaty, jednak ich uroda jest znacznie trwalsza. Niskie byliny wypełniające przestrzeń tworzą drugi plan w projekcie ogrodu, bez którego nie ma udanej kompozycji.


• Rośliny jednoroczne w projekcie ogrodu

Rośliny jednoroczne długo i obficie kwitną, niektóre nawet do przymrozków. Projektując ogród uwzględnijmy je, świetnie sprawdzają się jako uzupełnienie kompozycji z krzewów i bylin. Ożywiają rabaty i sprawiają, że co roku wyglądają one inaczej. Ładnie też prezentują się w pojemnikach na tarasie. Można posadzić rozsadę tych roślin (wiosną w sklepach jest jej duży wybór) lub posiać nasiona wprost do gruntu. Wtedy jednak na efekt trzeba poczekać do lata.


• Warzywa i zioła w projekcie ogrodu

Uprawa ekologicznej żywności na własne potrzeby jest w modzie. Warto jej ulec i zaplanować w projekcie ogrodu na warzywnik kawałek słonecznego miejsca. Wystarczy 40-50 m². Przede wszystkim powinny się w nim znaleźć warzywa liściowe, które zjada się świeże, więc zawsze warto mieć je pod ręką – sałata, szpinak, rukola, roszponka, cykoria sałatowa, koperek, jarmuż. Można posadzić pomidory, ogórki, fasolę szparagową karłową lub tyczną, selery, cebulę, pory, buraki. Obok sadzimy zioła oraz kwiaty jednoroczne, np. nasturcję (nadaje się do sałatek), nagietki, astry, cynie, maciejkę, groszek pachnący, słoneczniki. Taki miniwarzywnik jest równie dekoracyjny jak ogródek obsadzony typowymi roślinami ozdobnymi.


• Trawnik w projekcie ogrodu

Trawnik to obowiązkowy element w projekcie każdego ogrodu. Jego pielęgnacja pochłania jednak sporo czasu – szczególnie koszenie, które należy wykonywać co najmniej raz w tygodniu. Dlatego powierzchnia darni powinna być tak ukształtowana, żeby wszędzie można było dojechać kosiarką bez konieczności kluczenia między przeszkodami. Męczące jest także docinanie źdźbeł nożycami w pozycji na kolanach przy murkach, drzewach, tarasie, krawężniku. 
Przed założeniem trawnika trzeba wybrać odpowiednią mieszankę traw. W ogrodach przydomowych najlepiej się sprawdzają mieszanki uniwersalne zwane też rekreacyjnymi.


Przeczytaj też: Zadbany trawnik: instrukcja zakładania trawnika krok po kroku

Elżbieta Borkowska-Gorączko