Gliniasta ziemia w ogrodzie. Ogród na gliniastym gruncie
Gliniasta ziemia jest trudna w uprawie. Jednak dzięki właściwej pielęgnacji i przestrzeganiu pewnych zasad może stać się wartościową glebą ogrodową, w której dobrze będą rosły liczne gatunki roślin.
Gliniasta ziemia - czym się wyróżnia?
- Gliniasta ziemia jest ciężka. Glina składa się z bardzo małych, ale gęsto ułożonych cząsteczek, dlatego jest bardzo ciężka, a zatem trudna do uprawy. Gdy jest mokra, marze się i przykleja do butów i narzędzi. Sucha – staje się twarda jak kamień i pęka. Jest to bardzo niebezpieczne dla roślin. Jeśli gleba nie zostanie w porę podlana, korzenie roślin rosnących w pobliżu pęknięć mogą ulec rozerwaniu, czasem rozerwane mogą zostać nawet pędy roślin.
- Gliniasta ziemia jest nieprzepuszczalna. Po długotrwałych deszczach tworzą się kałuże, które mogą pozostawać na działce całymi tygodniami, uniemożliwiając pracę w ogrodzie. Jednocześnie do gleby nie dociera powietrze. W ziemi, w której nie ma powietrza i gdzie zalega woda, bardzo dużo roślin gnije i zamiera, a w najlepszym razie rośnie bardzo wolno.
- Gliniasta ziemia jest zimna. Glina bardzo wolno się nagrzewa wiosną. Proces budzenia się roślin po zimie ulega w takim przypadku opóźnieniu nawet o kilka tygodni. Rośliny posadzone w glinie łatwiej też przemarzają. Dlatego sadząc rośliny w zimnej glebie, trzeba bardzo zwracać uwagę na to, czy są odporne na niesprzyjające warunki klimatyczne. Te mniej odporne koniecznie należy przed nadejściem zimy okrywać stroiszem (czyli świerkowymi gałęziami) lub liśćmi – szczególnie dokładnie trzeba zabezpieczyć glebę w okolicach korzeni.
- Gliniasta ziemia ma zalety. Glina ma dużą zdolność zatrzymywania składników pokarmowych. Dostarczone w nawozach minerały nie są wymywane przez wodę do głębszych warstw gleby (jak ma to miejsce w glebach piaszczystych), ale pozostają w wierzchniej warstwie, gdzie są dostępne dla roślin. Glina chłonie też dużo wody, nie ma więc problemu z częstym podlewaniem ogrodu. Wystarczy tylko poprawić jej przepuszczalność, by otrzymać wartościową glebę.
Jak rozpoznać gliniastą glebę?
Aby się przekonać, czy gleba na działce jest gliną, trzeba wziąć jej grudkę i rozetrzeć. Jeśli jest plastyczna, da się formować, nie czuć ziarenek, a na dłoni zostają rude ślady – możemy być pewni, że jest to glina.
Gliniastą ziemię lepiej zdrenować przed założeniem ogrodu
Zanim przystąpimy do zakładania ogrodu na gliniastym gruncie, należy tak ukształtować działkę, by spadek terenu skierowany był od budynku w stronę ogrodu. Jeśli nie ma możliwości odprowadzania wody do kanalizacji, w najniższej części działki można wykopać dół, do którego będzie kierowana woda opadowa (można tu zrobić studnię chłonną lub założyć sadzawkę). Następnie warto zrobić drenaż, który pomoże w odprowadzeniu wody opadowej i zapobiegnie powstawaniu długo wysychających kałuż.
W tym celu należy wykopać rów szerokości półtora szpadla i głębokości 0,7-1 m, zależnie od przepuszczalności gleby. Następnie na dno trzeba położyć rurę drenarską ze spadkiem 1% i zakopać ją, przysypując warstwą kamieni, gruboziarnistego żwiru, piasku oraz żyznej ziemi zmieszanej z wykopaną gliną. Rury drenarskie układa się co 4-6 m. Jeśli ogród jest mały (szerokości do 12 m), wystarczy umieścić jedną rurę biegnącą przez środek ogrodu. Wodę z drenów można skierować do studni chłonnej, skąd co jakiś czas, po jej napełnieniu, będzie wypompowywana i wywożona poza działkę. Można też skierować wodę do sadzawki, gdzie będzie powoli odparowywała i częściowo wsiąkała w podłoże. Przed ujściem drenażu należy zrobić studzienkę odmulającą. Niekiedy wzdłuż posesji biegną rynsztoki specjalnie po to, aby wpływającą do nich wodę z rur drenarskich kierować do kanalizacji deszczowej.
Jak ulepszyć gliniastą glebę?
- Odchwaścić gliniastą glebę. Jeśli powierzchnia działki nie jest zbyt duża, chwasty najlepiej jest usunąć ręcznie. W przypadku gdy ogród jest rozległy, można chwasty opryskać herbicydem.
- Przekopać gliniastą glebę. Gdy chwasty zaschną, można przekopać glebę na głębokość co najmniej 20 cm. Należy z tym poczekać, aż glina nieco przeschnie. Małą działkę można przekopać widłami, do przekopania dużego terenu lepiej użyć glebogryzarki lub pługu (jeśli jest taka możliwość, warto taką usługę zlecić traktorzyście). W czasie pracy trzeba uważać, aby nie zniszczyć roślin znajdujących się już na działce. Jeśli nie są zbyt duże, można je wykopać na czas pracy i zadołować w zacienionym miejscu.
- Poprawić strukturę gliniastej gleby. Przede wszystkim trzeba zwiększyć przepuszczalność gliny. Najlepiej dodać do niej kompostu lub obornika (dostępne w centrach ogrodniczych lub w gospodarstwach rolnych) zmieszanych z piaskiem w proporcji 2:1. Nie tylko poprawiają strukturę gleby, ale też ją użyźniają. Należy je rozłożyć około 10-centymetrową warstwą, a następnie dokładnie mieszać z podłożem do czasu, aż nie będzie grudek i barwa stanie się jednolita.Szczególnie korzystnie na glebę wpływa obornik, gdyż aktywizuje rozwój pożytecznych mikroorganizmów i dżdżownic. Pomagają one w poprawie struktury gleby, ale tylko wtedy, gdy jej pH wynosi około 6,0. Warto więc po zastosowaniu środków polepszających glebę zmierzyć jej pH. Jeśli jest zbyt niskie (poniżej 5,5) – ziemię należy zwapnować, dodając na przykład dolomitu, jeśli jest zbyt wysokie (powyżej 6,5) – dodać kwaśnego torfu. Obornik najlepiej stosować jesienią (wiele roślin źle rośnie w glebie, w której jest świeży obornik), kompostu można dodawać do gleby przez cały rok. Zamiast kompostu lub obornika, które trudno jest zdobyć, można dodać do gliny urodzajnej ziemi będącej mieszanką torfu i humusu (dostępna w gospodarstwach ogrodniczych), piasku lub drobnego grysu. Na poprawienie struktury gliny bardzo dobrze wpływają nawozy zielone, zwłaszcza łubin niebieski. Jego silne korzenie, drążąc głęboko glebę, spulchniają ją, a żyjące na korzeniach bakterie dostarczają do gleby azotu. Poza tym po rozłożeniu się w ziemi łodyg i liści łubinu powstaje cenna próchnica. Łubin należy wysiać wiosną lub we wrześniu w ilości 20-30 g nasion na 1 m2, a następnie – tuż przed kwitnieniem – ściąć i przekopać.
- Nawieźć gliniastą glebę. Nawożenie nie jest konieczne, jeśli glina została wzbogacona kompostem lub obornikiem. W przeciwnym razie glebę należy posypać nawozem mineralnym, na przykład Azofoską lub Osmocote, w ilości 80 g/m2, i lekko ją wymieszać. Po tym zabiegu można siać lub sadzić rośliny.
Jak pielęgnować gliniastą glebę
Do gliniastej gleby warto przez kilka lat dodawać materiału poprawiającego jej strukturę (rozłożyć pięciocentymetrową warstwą i przekopać). Szczególnej pielęgnacji wymaga trawnik. Co rok – dwa lata warto przeprowadzić wiosną jego aerację, czyli napowietrzyć i rozluźnić podłoże. Można wypożyczyć aerator – maszynę robiącą w ziemi otwory, które wypełnia się piaskiem (trzeba go rozsypać cienką warstwą na trawniku i wmieść w otwory szczotką).
Jeśli masz w ogrodzie gliniastą ziemię
1. Dostosuj ogród do zaistniałych warunków. Jeśli zaobserwujesz, że przez dłuższy czas w jakimś miejscu stoi woda, podczas gdy w innych już wyschła, zaplanuj tam oczko wodne lub rabatę z roślinami błotnymi. Jeżeli w twoim ogrodzie jest czysta glina, zrobienie oczka wodnego jest bardzo proste. Wystarczy wykopać zagłębienie o łagodnych brzegach i wysypać je warstwą piasku. Piasek zapobiegnie zamulaniu wody przez glinę.
2. Nie sadź w zagłębieniach terenu roślin wrażliwych na nadmiar wody. Właśnie tam się zbiera woda. Takie rośliny sadź na podwyższonych rabatach, czyli kopcach ziemnych wysokości 10-20 cm umocnionych kamieniami, kostką granitową lub drewnianą palisadą. Jeśli chcesz mieć w ogrodzie roślinę, która nie toleruje gleby gliniastej, wykop dół kilka razy większy od jej bryły korzeniowej i wypełnij go urodzajną ziemią z dodatkiem nawozu (na przykład jednej garści Osmocote). Powstanie „donica”, w której możesz posadzić roślinę. Aby woda nie zbierała się przy jej korzeniach, tak uformuj teren, by spadek wynoszący około 5% skierowany był na zewnątrz rośliny.
3. Sadź rośliny wiosną, a nie jesienią. Bezpieczniej jest sadzić rośliny na wiosnę niż na jesieni. Glina gromadzi dużo wody, która zamarzając zimą, powoduje, że gleba się unosi. Posadzone jesienią, niezakorzenione w nowym miejscu rośliny mogą wtedy zostać wypchnięte do góry i ich korzenie mogą przemarznąć.
4. Zrezygnuj z warzywnika i roślin jednorocznych. Ogrody warzywne i rabaty z roślinami jednorocznymi muszą być corocznie głęboko przekopywane. Przekopywanie gliny jest bardzo uciążliwe, dlatego lepiej ograniczyć uprawy, które tego wymagają.
5. Nie chodź po glinie, gdy jest mokra. Unikniesz w ten sposób jeszcze większego zagęszczenia cząsteczek gliny oraz bałaganu spowodowanego przenoszeniem grubej warstwy gleby na podeszwach butów.
6. Podlewaj umiarkowanie. Gdy zauważysz, że wokół rośliny tworzy się kałuża, to znak, że należy zakończyć jej podlewanie.
Rośliny na gliniastą glebę
- Drzewa i krzewy liściaste na gliniastą glebę: dereń biały, irga pomarszczona, jaśminowiec wonny, kalina koralowa, leszczyny, migdałek trójklapowy, ostrokrzew kolczasty, złotokap Waterera i pospolity.
- Drzewa i krzewy iglaste na gliniastą glebę: choina kanadyjska, cis pospolity, cyprysik groszkowy, cypryśnik błotny, metasekwoja chińska.
- Byliny na gliniastą glebę: bergenia sercowata, hotujnia sercowata, języczka pomarańczowa, kaczeniec błotny, kosaciec żółty, krwawnica pospolita, omieg wschodni, pełnik europejski, pierwiosnek różowy, pierwiosnek wyniosły, tatarak zwyczajny, zimowit jesienny, złocień wielki.
