Ogród na skarpie: rośliny na północny stok skarpy
Jak zagospodarować północny stok wzgórza, na którym stoi dom? Jakie rośliny będą dobrze rosły na takim spadku terenu? Podpowiadamy, jak stowrzyć ogród na skarpie od północy.
Autor: Daniel Rumiancew
Niezbędnym elementem ogrodu na skarpie są schody
W terenie pagórkowatym mamy do czynienia ze skarpami uformowanymi w sposób naturalny, a więc w miarę stabilnymi. Jednak ulegają one powolnemu niszczeniu pod wpływem erozji, czyli wypłukiwania drobnych części gruntu przez wodę opadową i wywiewania przez wiatr. Zjawisko to zachodzi w znacznym stopniu na odkrytym podłożu wystawionym na działanie słońca, wiatru i mrozu. Szybciej erodują gleby słabo przepuszczalne (woda nie przenika w głąb, ale gwałtownie spływa po powierzchni), zawierające znaczną ilość części drobnych, jak gliny i iły.
Ogród na skarpie: rośliny stabilizujące skarpę
Osuwanie się skarpy można ograniczyć, obsadzając stok roślinami. Dzięki silnym systemom korzeniowym, płożącym pędom i rozłogom ułatwiającym rozrastanie się na boki wiążą one grunt i zatrzymują spływającą wodę. Osuszając podłoże, nie dopuszczają do jego rozmiękczenia i utraty spoistości. Poza tym ich pędy i liście osłaniają ziemię przed wiatrem i słońcem. Gleba stoku północnego jest zawsze silniej nawilżona i chłodniejsza niż podobne podłoże w miejscach nasłonecznionych. To powoduje, że jest też mniej zwarta, a więc bardziej podatna na osuwanie. Obsadzenie jej roślinami zadarniającymi powiedzie się, jeżeli zostaną dobrane odpowiednie gatunki i odmiany. Mogą to być:
- gajowiec żółty,
- jasnota plamista,
- barwinek pospolity,
- tojeść rozesłana,
- runianka japońska,
- trzmielina Fortune’a,
- bluszcz pospolity,
- irga płożąca (bardzo efektowną odmianą jest 'Streib’s Findling'),
- irga Dammera (ładnymi odmianami są 'Eichholtz', 'Major' i 'Mooncreeper'),
- irga purpurowa (na przykład odmiana 'Variegatus' o dwubarwnych liściach),
- dąbrówka rozłogowa,
- podagrycznik pospolity 'Variegatum',
- bergenia sercolistna,
- konwalia majowa,
- poziomkówka indyjska.
Przed umieszczeniem sadzonek w podłożu na powierzchni skarpy można rozłożyć siatkę z tworzywa sztucznego lub juty z nacięciami, w które sadzi się rośliny zadarniające. Będzie stabilizowała stok do czasu, aż rośliny na tyle się rozrosną, że zasłonią powierzchnię gruntu. W celu osłonięcia podłoża stosuje się też włókninę ogrodniczą. W miejscach, w których skarpa jest stroma i grozi jej szybkie zniszczenie, możemy wzmocnić ją płytami betonowymi lub ze sztucznego tworzywa o specjalnej perforowanej konstrukcji. W otwory wypełnione urodzajną ziemią sadzi się rośliny, które łagodzą nieprzyjazny wygląd płyt.
Innym sposobem wzmocnienia skarpy jest okrycie jej trawnikiem z gotowej darni. Na skarpę północną warto zamówić w specjalistycznej firmie materiał przygotowany z gatunków i odmian niewymagających dobrego nasłonecznienia. Płaty darni należy układać wzdłuż wzniesienia albo ukośnie. Po rozłożeniu darń trzeba silnie docisnąć, przyszpilić do podłoża (na przykład drewnianymi kołkami lub wygiętymi w kształt wąskiej litery U metalowymi nierdzewnymi prętami) i obficie podlać. Pochyłość zbocza nie powinna być większa niż 30 stopni. Inaczej trudno jest kosić – zwłaszcza że nie wszystkie kosiarki są przystosowane do pracy na stoku (może wtedy dojść do uszkodzenia silnika).
Ogród na skarpie: jak wymodelować zbocze
Czasami zachodzi konieczność wymodelowania zbocza, na przykład jego wyrównania czy miejscowo dosypania ziemi. Stopień nachylenia skarpy należy dostosować do rodzaju gruntu – jego spoistości i wilgotności, jednak to wymaga specjalistycznej oceny. Ogólnie przyjmuje się, że dla ziemi urodzajnej, z jaką mamy do czynienia w ogrodzie, kąt nachylenia (nazywany kątem stoku naturalnego, bo przy nim w sposób naturalny zostaje zachowana równowaga między ciężarem podłoża a jego spójnością i tarciem wewnętrznym) nie powinien przekraczać 40 stopni, a najlepiej – zwłaszcza jeśli podłoże jest wilgotne – gdy wynosi około 25 stopni.
Dobrym rozwiązaniem jest podzielenie stoku na tarasy zabezpieczone murkami lub ściankami oporowymi. Taki wypłaszczony teren na północnym stoku „łapie” więcej światła, powstają więc lepsze warunki wegetacji roślin oraz – jeżeli taras jest wystarczająco szeroki – miejsce wypoczynku. Murki oporowe można wykonać samodzielnie, pod warunkiem że ograniczają niewielką skarpę, a ich wysokość nie przekracza 1 m przy szerokości u podstawy równej 1/3-1/4 wysokości. Jednak jeśli skarpa jest wysoka i stroma, projekt podzielenia jej i umocnienia powstałych tarasów trzeba zlecić konstruktorowi z uprawnieniami, który obliczy napór mas ziemi i na tej podstawie zaprojektuje poszczególne murki. Do wznoszenia murków oporowych można wykorzystać kamienie, cegły i elementy betonowe (bloczki, pustaki). Na ścianki oporowe nadają się bale drewniane różnej średnicy, deski, a także płyty lub okrąglaki betonowe. Budując murek, zwłaszcza na gruncie nieprzepuszczalnym, warto pozostawić między nim a skarpą pewną przestrzeń i wypełnić ją warstwą odsączającą (żwirem lub tłuczniem). Jeżeli skarpa jest wysoka, należy po wewnętrznej stronie murku u jego nasady ułożyć rurki drenarskie, które odprowadzą nadmiar wody.
