Arboreta w Polsce. Wyjątkowe ogrody dendrologiczne dla miłośników natury i relaksu
Arboretum, czyli ogród dendrologiczny, to miejsce, w którym kolekcjonuje się drzewa i krzewy oraz zazwyczaj prowadzi nad nimi badania. Chcesz dowiedzieć się więcej o tych wyjatkowych ogrodach i poznać najpopularniejsze arboreta w Polsce? Zapraszamy do lektury artykułu.
Autor: Uniwersytet Wrocławski
Arboretum Wojsławice pod Wrocławiem
Spis treści
- Czym jest arboretum?
- Dlaczego powstały arboreta?
- Współczesne arboreta
- Czy można mieć własne arboretum?
- Najpopularniejsze arboreta w Polsce
- Ciekawostki o arboretach
Czym jest arboretum?
Oficjalna definicja arboretum określa je jako szczególny rodzaj ogrodu botanicznego, którego zasady tworzenia i funkcjonowania w Polsce definiuje ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku. W praktyce arboretum, nazywane też ogrodem dendrologicznym lub dendrarium, to chroniony obszar, na którym gromadzi się i uprawia różne gatunki drzew i krzewów, zarówno rodzimego jak i obcego pochodzenia.
Ponieważ arboreta służą głównie celom badawczym, nadzorujące je ośrodki naukowe mają możliwość obserwacji poszczególnych gatunków drzew, poznawania ich morfologii, wymagań środowiskowych oraz właściwości, a także sprawdzenia, jak sobie radzą w danym klimacie.
Dlaczego powstały arboreta?
W przeciwieństwie do typowych ogrodów botanicznych, arboreta początkowo nie powstawały głównie w celach badawczych i naukowych, a raczej w celach ozdobnych, a gatunki, które w nich uprawiano, były dobierane przede wszystkim ze względu na walory dekoracyjne i estetyczne.
Pierwsze arboreta lub ogrody leśne powstawały jako parki krajobrazowe przy okazałych posiadłościach lub jako ośrodki szkolenia leśnego, między innymi przy szkołach leśnych (np. Leśny ogród botaniczny w Tharandt z 1811 r.). Za pierwsze arboretum w Polsce uznaje się arboretum powstałe w 1826 roku w Kórniku w pobliżu Poznania, choć niektóre źródła podają, że jest nim arboretum w Lipnie, stworzone prawdopodobnie w 1782 roku.
Współczesne arboreta
Obecnie rola arboretów jest bardzo zbliżona do roli klasycznych ogrodów botanicznych, z tą różnicą, że uprawia się w nich przede wszystkim różne gatunki drzew i krzewów, taktując byliny, pnącza czy rośliny jednoroczne wyłącznie jako element uzupełniający. Do podstawowych funkcji arboretów należą:
- ochrona zagrożonych gatunków drzew i krzewów (prowadzą m.in. banki nasion),
- zachowanie bioróżnorodności,
- badanie zdolności roślin egzotycznych do aklimatyzacji na danym terenie,
- szeroko pojęta edukacja przyrodnicza.
Przedstawiciele instytucji lub jednostek prowadzących arboretum, często przynależą też do organizacji lub stowarzyszeń, których zadaniem jest m.in. wzajemna współpraca w celu rozwoju arboretów, prowadzenie programów edukacyjnych, badawczych i naukowych, przygotowywanie opracowań naukowych i katalogów roślin, prowadzenie wymiany materiału roślinnego pomiędzy placówkami, a także utrzymywanie kontaktów z ogrodami botanicznymi i leśnymi na świecie.
Arboreta to również miejsca rekreacji i wypoczynku, gdzie odwiedzający mogą przyjemnie spędzić czas w otoczeniu przyrody, a także poznać różne gatunki mniej lub bardziej znanych drzew i krzewów. Na terenie arboretów często są też organizowane warsztaty przyrodnicze i naukowe, wystawy, imprezy okazjonalne czy pokazy kolekcji roślinnych.
- Arboretum Kórnickie. Ogród dendrologiczny w Kórniku to raj dla miłośników przyrody. Aż 3000 roślin w jednym miejscu!
- Wyjątkowe Arboretum Wojsławice. Kiedy jechać do ogrodu botanicznego pod Wrocławiem? Zdjęcia, mapa, dojazd, bilety, godziny otwarcia
Czy można mieć własne arboretum?
Podobnie jak w przypadku klasycznego ogrodu botanicznego, arboretum może założyć zarówno instytucja państwowa (np. Lasy Państwowe, pod które podlega wiele arboretów w Polsce) lub placówka naukowa, jak i osoba prywatna, dysponująca kolekcją roślin drzewiastych i odpowiednimi funduszami na stworzenie takiego ogrodu. Aby ogród leśny mógł uzyskać w Polsce status arboretum, potrzebne jest zezwolenie wydane przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz kilka innych instytucji, gdyż ogrody leśne traktowane są jako wyspecjalizowane ogrody botaniczne. Z tego względu ich wykaz znajdziemy na stronie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska razem z wykazem ogrodów botanicznych.
Najpopularniejsze arboreta w Polsce
Do grona najciekawszych i najchętniej odwiedzanych polskich arboretów w Polsce należą m.in.:
- Arboretum Wirty przy Nadleśnictwie Kaliska,
- Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu,
- Arboretum w Kórniku,
- Arboretum Wojslawice,
- Arboretum w Bolestraszycach,
- Ogród Dendrologiczny w Przelewicach,
- Arboretum w Rogowie.
Ciekawostki o arboretach
W arboretach można spotkać nie tylko rodzime drzewa i krzewy, ale też gatunki pochodzące z innych rejonów świata, dlatego podczas spaceru możemy natknąć się na oryginalnie wyglądające rośliny lub owoce, których w naszej strefie klimatycznej nie spodziewalibyśmy się zobaczyć, jak np. egzotycznie wyglądające owoce żółtnicy pomarańczowej, najeżone owoce kasztanowca japońskiego, przypominające wyglądem ogromne fistaszki i nazywane przez Indian „bananami preriowymi” owoce urodlinu trójłatkowego czy niezwykłe pneumatofory, będące korzeniami powietrznymi cypryśnika błotnego.
Zobacz też: Najpiękniejsze ogrody botaniczne w Polsce. Idealne na letni spacer i chwilę relaksu
Autor: GettyImages
Ogród Botaniczny we Wrocławiu
