Ekologiczne sposoby ogrzewania domu: czy warto zainwestować w pompę ciepła?

Wiele osób budujących nowe domy oraz planujących modernizację istniejących słyszało o pompie ciepła, niewiele jednak decyduje się ją kupić i zainstalować. Dowiedź się, dlaczego warto zainwestować w ogrzewanie domu pompą ciepła.

Większość nowo budowanych domów w Polsce ma konstrukcję tradycyjną murowaną. Są jednak coraz lepiej zaizolowane, mają starannie zabezpieczone miejsca, w których mogłyby powstać mostki cieplne, i niekiedy system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Przepisy wymuszają lepsze ocieplenie i lepsze okna, więc zapotrzebowanie na energię do ogrzewania przeciętnego domu się zmniejsza. Jednak zapotrzebowanie na ciepło do przygotowywania ciepłej wody użytkowej pozostaje na stałym poziomie, przez co koszt jej podgrzewania może stanowić nawet 1/3 całkowitych wydatków na cele grzewcze.

Czym ogrzewać dobrze zaizolowany dom?

Można tradycyjnym lub kondensacyjnym kotłem grzewczym na gaz ziemny, płynny albo olej opałowy, nowoczesnym kotłem na paliwo stałe, ale można także coraz popularniejszą w naszym kraju pompą ciepła wykorzystującą ciepło z otaczającego nas środowiska. Według badania, jakie swego czasu NFOŚiGW przeprowadził wśród losowo wybranej grupy osób, niemal 42% ankietowanych wskazuje pompę ciepła jako jedno ze znanych urządzeń służących do centralnego ogrzewania i przygotowywania ciepłej wody użytkowej, jednak zaledwie co dwudziesta osoba (4,8%) ją wybiera. Dlaczego tak jest? Dlaczego świadomość istnienia pompy ciepła jest na przyzwoitym poziomie, a chęć skorzystania z tego najtańszego źródła energii jest niewielka?

Być może przyczyna tkwi w braku zaufania inwestorów do tej technologii, a także w obawie instalatorów przed montowaniem tego urządzenia. Jednym z powodów jest też zapewne wyższy niż w przypadku tradycyjnego kotła koszt inwestycji. Opinia, że na pompę ciepła stać tylko osoby z grubym portfelem, jest jednak mocno przesadzona. Te urządzenia potrafią się bronić. Przede wszystkim niższymi kosztami eksploatacji, ale także bezpieczeństwem i kulturą pracy oraz dużą trwałością.

Warunki i koszty eksploatacji pompy ciepła

Pompy ciepła są najtańszym źródłem ciepła przedstawiająca aktualne ceny energii cieplnej wytworzonej w różnych źródłach ciepła z uwzględnieniem sprawności wytwarzania. Koszty są niskie także w przypadku kotłów na paliwa stałe, ale tutaj trzeba pamiętać o dodatkowych wydatkach na podgrzewanie wody użytkowej poza sezonem grzewczym. Jeżeli w instalacji z kotłem na węgiel lub drewno przez część roku (poza sezonem grzewczym) woda będzie podgrzewana w podgrzewaczach elektrycznych, to średnie roczne koszty wytwarzania energii cieplnej dla domu wzrosną o mniej więcej 1/4.

Dodatkowy koszt obciążający inwestora, niekoniecznie finansowo, to wysiłek w łożony w zakup paliwa i jego rozładunek, a potem załadunek do kotła i rozpalanie oraz czyszczenie paleniska z popiołu i nagaru. Nie można zapominać także o konieczności umieszczenia kotła w pomieszczeniu spełniającym zgodne z przepisami wymagania dotyczące kubatury oraz zapewniania w nim wentylacji grawitacyjnej – nawiewnej i wywiewnej. W przypadku pompy ciepła norma nakazuje jedynie zachowanie minimalnej kubatury.

Dlaczego jeszcze warto zainwestować w pompę ciepła?

Pompa ciepła gwarantuje także pełne bezpieczeństwo pożarowe, czego nie można powiedzieć o tradycyjnym systemie grzewczym, w którym energia cieplna powstaje w procesie spalania. Nie potrzebuje także rzecz jasna systemu spalinowego.

Co decyduje o cenie pompy ciepła?

Choć zasada działania pompy ciepła jest dość prosta, zbliżona do sposobu działania lodówki, urządzenie to musi spełniać znacznie wyższe wymagania. Sprężarka w pompie ciepła musi mieć moc wielokrotnie (nawet stukrotnie) większą od mocy sprężarek stosowanych w lodówkach. Temperatura środowiska, w jakim działa pompa ciepła, oraz temperatura instalacji grzewczej podlegają ciągłym zmianom. Urządzenie musi więc w sposób bardzo precyzyjny sterować procesem termodynamicznym. Radiator umieszczony z tyłu lodówki po prostu oddaje ciepło do otoczenia. Pompa ciepła musi zapewnić odpowiednią temperaturę w instalacji grzewczej, potrafi sterować ogrzewaniem ciepłej wody użytkowej i wieloma obiegami wody grzejnej o różnej temperaturze, pozwala na utrzymywanie w domu różnych poziomów temperatury – wyższego w czasie obecności mieszkańców, niższych, gdy dom jest pusty. Różnica tkwi także w wielkości i trwałości urządzeń.

Koszty eksploatacji pomp ciepła na tle innych źródeł ciepła:

Od pompy ciepła oczekuje się wieloletniej bezawaryjnej pracy. Do analiz ekonomicznych przyjmuje się okres mniej więcej 20 lat. Podstawowym parametrem opisującym pompę ciepła jest współczynnik efektywności COP. Jego wartość, obliczana zgodnie z obowiązującymi normami zależnie od typu pompy ciepła, wyraża stosunek mocy grzewczej urządzenia do mocy elektrycznej niezbędnej do jego zasilania. Im wyższą wartość ma COP, tym urządzenie skuteczniej wykorzystuje energię środowiska. Dostępne na rynku gruntowe pompy ciepła mogą się pochwalić współczynnikiem COP o wartości 5,0, co oznacza, że aby wytworzyć 5 kWh energii cieplnej oddanej do instalacji grzewczej, pobierają 1 kWh energii elektrycznej, a aż 4 kWh czerpią ze środowiska.

Wartość COP jest jednak parametrem opisującym wyłącznie pompę ciepła, a nie całą instalację. Aby mówić o wysokiej efektywności całego układu grzewczego, trzeba więc zadbać nie tylko o jakość pompy, ale także instalacji po stronie dolnego i górnego źródła ciepła (czyli odpowiednio – wymiennika gruntowego poziomego, sond pionowych lub studni i niskotemperaturowej instalacji grzewczej w domu, na przykład ogrzewania podłogowego). W dobrze wykonanym układzie z gruntową pompą ciepła sezonowy współczynnik efektywności SCOP może osiągać wartość powyżej 4,0.