Oczyszczalnie naturalne
Budując przydomową oczyszczalnię mamy do wyboru kilka możliwości. Sprawdź, która będzie odpowiednia do twojego domu.
Oczyszczalnia przydomowa wykorzystuje naturalne procesy biologiczne, które powodują rozkład zanieczyszczeń znajdujących się w ściekach na proste związki mineralne nieszkodliwe dla środowiska naturalnego. Jest tak skonstruowana, aby procesy oczyszczania zachodziły w niej możliwie najintensywniej. Budując przydomową oczyszczalnię mamy do wyboru kilka możliwości. Sprawdź, która będzie odpowiednia do Twojego domu.
Jeśli warunki gruntowo - wodne nie pozwalają na ułożenie drenażu lub jest to nieopłacalne, można wybrać oczyszczalnię ze złożem biologicznym, osadem czynnym albo z wykorzystaniem roślin.
Złoże w zbiorniku
Oczyszczalnia ze złożem biologicznym nie wymaga dobrych warunków gruntowo-wodnych (czyli niskiego poziomu wód gruntowych, dobrze przepuszczalnego gruntu) ani dużej działki. Jest jednak znacznie droższa od rozwiązania z drenażem. Zachodzące w niej procesy są całkowicie odizolowane od otoczenia, dlatego rodzaj gruntu i głębokość występowania wody gruntowej nie mają w tym wypadku znaczenia. Zbiorniki będące częścią tej oczyszczalni zajmują nieporównywalnie mniej miejsca niż drenaż rozsączający. Zaledwie kilka metrów kwadratowych. Idealnie nadają się na nieduże działki. Nie są wrażliwe na nierównomierny dopływ ścieków, a także na całkowity ich brak.
Jak oczyszcza? Złoże biologiczne to zamknięty zbiornik wypełniony naturalnym materiałem filtracyjnym (na przykład skałą wulkaniczną, tłuczniem, kamieniem, żwirem) lub specjalnymi kształtkami z tworzywa. Na ich powierzchni rozwija się błona biologiczna złożona z mikroorganizmów. Ścieki wstępnie oczyszczone w osadniku gnilnym rozprowadza się w górnej części złoża za pomocą systemu zraszającego. Przepływając z góry na dół, kontaktują się z błoną biologiczną i w ten sposób się oczyszczają (znajdujące się w błonie mikroorganizmy absorbują i zużywają do potrzeb życiowych rozpuszczone związki organiczne). Oczyszczone ścieki trafiają najczęściej do rowów melioracyjnych, rzek albo – przez studnię chłonną – do gruntu. Efekty oczyszczania są jeszcze lepsze, gdy za złożem biologicznym jest osadnik, tak zwany wtórny. Zatrzymuje on zawiesiny i resztki błony biologicznej. Powstały osad jest przepompowywany z powrotem do osadnika wstępnego, miesza się z dopływającymi „świeżymi” ściekami i wraz z nimi ponownie trafia na złoże biologiczne. Izolacja cieplna obudowy sprawia, że zmiany temperatury zewnętrznej nie wpływają na pracę złoża.
Autor: Agnieszka Sternicka|Marek Sternicki
Pływający osad
Bioreaktor z osadem czynnym wymaga podobnych warunków zewnętrznych jak oczyszczalnia ze złożem biologicznym – zajmuje niedużą powierzchnię i warunki gruntowo-wodne są nieistotne dla jego pracy. Zasada działania jest natomiast zupełnie inna. Urządzenie zapewniabardzo wysoki stopień oczyszczania ścieków.
Jak oczyszcza? Bioreaktor to zamknięty zbiornik, w którym wolno pływające mikroorganizmy (tak zwany osad czynny) powodują tlenowy rozkład zanieczyszczeń(substancji organicznych) zawartych w ściekach. Aby oczyszczalnia zaczęła działać, trzeba zaszczepić wyselekcjonowany szczep bakterii, z którego rozwinie się odpowiednia mikroflora. Osad jest poddawany napowietrzaniu po to, aby był zawieszony w ściekach i miał z nimi jak najlepszy kontakt. Podczas rozkładu zanieczyszczeń osad czynny zwiększa swoją objętość i tworzy tak zwane kłaczki. Te opadają na dno zbiornika, gdzie tworzą osad. Ciecz nadosadowa (oczyszczone ścieki) jest odprowadzana z bioreaktora do odbiornika przez drenaż rozsączający albo studnię chłonną. Odbiornikiem mogą być wody powierzchniowe lub grunt. Osad (ten z dna bioreaktora) jest zawracany oddzielnym przewodem do osadnika gnilnego. Bioreaktor może być dwukomorowy – pierwsza komora jest osadnikiem gnilnym, w drugiej znajduje się osad czynny. Gromadzenie i przetrzymywanie w osadniku ścieków napływających do bioreaktora pozwala na równomierne dostarczanie ich do komory z osadem czynnym. Ma to duży wpływ na prawidłowe działanie osadu czynnego, który jest bardzo wrażliwy na nierównomierny dopływ ścieków lub jego brak. Urządzenie można przestawić na pracę w trybie wakacyjnym. Jest to funkcja, którą należy stosować, gdy przez dłuższy czas nikogo nie ma w domu (na przykład w okresie wakacji czy urlopu). W tym czasie proces napowietrzania odbywa się rzadziej.
Filtr z roślinami
Gruntowo-korzeniowy filtr to kolejny rodzaj oczyszczalni, który może być stosowany na terenach, gdzie poziom wód gruntowych jest wysoki. Jednak potrzeba na niego sporo miejsca i konieczny jest odbiornik oczyszczonych ścieków. Powierz- chnia filtra gruntowo - korzeniowego zależy od oczekiwanego stopnia oczyszczania ścieków. Wynosi od 5 do 10 m2 na mieszkańca i jest najmniejsza, gdy oczyszczone ścieki są odprowadzane do wód trzeciej klasy czystości, największa – gdy woda w odbiorniku ma pierwszą klasę czystości.
Jak oczyszcza? Ścieki podczyszczone w osadniku wstępnym są kierowane na filtr gruntowo-korzeniowy, który umieszcza się w wykopie wyłożonym folią. Tworzy go odpowiednio uzdatniona rodzima gleba porośnięta roślinami typowo wodnymi lub występującymi na terenach podmokłych. Najczęściej jest to trzcina, dlatego czasami takie oczyszczalnie są nazywane trzcinowymi. Rozbudowany system korzeniowy roślin przerasta złoże, udrażnia je i zapewnia stały przepływ ścieków. Jednocześnie umożliwia dopływ tlenu do głębszych warstw złoża, gdzie mikroorganizmy wykorzystują go do rozkładu zawartych w ściekach substancji organicznych.
W sąsiedztwie strefy tlenowej powstają miejsca pozbawione tlenu, gdzie zachodzą reakcje beztlenowe, między innymi rozkład związków azotu i fosforu. Materiały ilaste zawarte w złożu intensyfikują reakcje redukcji substancji trudno rozkładających się. Przepływ ścieków przez złoże trwa kilka dni. Tak długi ich kontakt z mikroorganizmami pozwala uzyskać wysoki stopień oczyszczenia. W procesie oczyszczania biorą udział przede wszystkim mikroorganizmy występujące na złożu filtracyjnym. Bezpośredni udział roślin to zaledwie 10-15%. Oczyszczone ścieki mogą zasilać staw lub oczko wodne, pobliski rów melioracyjny lub rzekę. Rzadziej są rozsączane do gruntu. Prawidłowo funkcjonującej oczyszczalni nie przeszkadza niska temperatura, można wtedy zaobserwować jedynie nieznaczne pogorszenie jakości wypływających ścieków. Na efekt oczyszczania nie ma też wpływu nierównomierny dopływ ścieków. Dodatkową zaletą oczyszczalni jest możliwość rozbudowy. Do wad można zaliczyć długi czas niezbędny do wpracowania się złoża, czyli dobrego ukorzenienia się roślin.
Oczyszczające krążenie
Fitoreaktor jest szczególnym rodzajem oczyszczalni z wykorzystaniem roślin. Liniowy powolny przepływ ścieków przez złoże roślinne (gruntowo-korzeniowe)w fitoreaktorze zastąpiono przepływem dynamicznym – w zamkniętych kanałach cyrkulacyjnych.
Jak oczyszcza? Podczyszczone ścieki krążą w kanałach cyrkulacyjnych pod złożem roślinnym. Przepływ wymuszają niewielkie pompy powietrzne, tak zwane mamucie, tłoczące powietrze i jednocześnie napowietrzające ścieki. Nadmiar gazów w postaci mikropęcherzyków powoduje unoszenie (flotację) zawiesiny ku górze w kierunku wielofunkcyjnego złoża biologicznego porośniętego roślinnością. Właśnie cząsteczki zawiesiny flotujące ze ścieków krążących pod złożem są pożywieniem dla mikroorganizmów tworzących błonę biologiczną na powierzchni złoża. Na złożu rozwijają się też bezkręgowce wodne, które konsumują błonę biologiczną. W oczyszczalni nie gromadzi się osad i nie ma problemów z jego pozbyciem się. Dynamiczny przepływ cieczy pod złożem powoduje, że nawet zimą, gdy temperatura spada poniżej zera, ścieki w oczyszczalni nie zamarzają.
