Centralne ogrzewanie. Jak prowadzić rury do c.o.?
Centralne ogrzewanie to system rur dostarczających gorącą wodę ze źródła ciepła (kotła, pompy ciepła) do grzejników. Rury do c.o. rozprowadza się najczęściej na dwa sposoby - z wykorzystaniem trójników lub rozdzielaczy. Czasami stosuje się systemy mieszane. Zanim jednak wybierzemy określony rodzaj instalacji c.o., warto ustalić jaki system najlepiej sprawdzi się w naszym domu.
Jeśli dom ma więcej niż jedną kondygnację, instalację c.o. doprowadza się na poszczególne piętra pionowymi przewodami (pionami). W domach jednorodzinnych liczba pionów zwykle jest ograniczona do jednego lub dwóch. W starych instalacjach można spotkać jeszcze układy wielopionowe z rozdziałem dolnym lub górnym, w których od kotła rozprowadzane są przewody poziome – odpowiednio po najniższej lub najwyższej kondygnacji, a dalej pionowe – na poszczególne kondygnacje i do grzejników. Aby wykonać taką instalację c.o., trzeba się przebijać przez stropy w wielu miejscach. Teraz częściej wybiera się prostsze rozwiązania.
Od pionów – a jeśli ich nie ma, to od przewodu głównego wychodzącego z kotła – rury do c.o. rozprowadza się najczęściej na dwa sposoby:
- systemem trójnikowym lub rozdzielaczowym
- albo – rzadko – systemem jednorurowym.
Wybór rozwiązania zależy m.in. od rodzaju budynku, rozległości instalacji c.o. i liczby planowanych grzejników.
Uwaga! Niezależnie od rodzaju systemu instalacyjnego oraz materiału, jaki wybierzemy, podłączenie z kotłem musi być wykonane z odcinka rury metalowej o długości co najmniej metra. Ma to na celu zabezpieczenie instalacji z tworzywa sztucznego przed działaniem wysokiej temperatury.
Instalacja c.o. w systemie trójnikowym
- Do jednej rury zasilającej (zwanej też rozprowadzającą) podłącza się kilka grzejników.
- Na rurze rozprowadzającej montuje się trójniki (stąd nazwa systemu).
- A od nich prowadzi odcinki przewodów (tak zwane podejścia) do każdego grzejnika.
W systemie trójnikowym można stosować różne rodzaje materiałów rur do c.o., zarówno rury miękkie ze zwoju, jak i sztywne. Sposobów prowadzenia też jest kilka do wyboru – rury do c.o. można układać po wierzchu ścian, ukryć w podłodze, bruzdach ściennych albo za listwami maskującymi. Przy wyborze konkretnego materiału i systemu instalacyjnego koniecznie trzeba sprawdzić, który ze sposobów prowadzenia rur dopuszcza producent i czy nie ma dodatkowych wymagań odnośnie ich zabezpieczenia.
Zaletą tego rozwiązania jest mniejsza łączna długość rur, które są potrzebne do wykonania podłączeń, w porównaniu do systemu rozdzielaczowego.
Autor: Piotr Mastalerz
Rozdzielacz najlepiej umieścić w centralnym miejscu kondygnacji
Centralne ogrzewanie z rozdzielaczem
Na każdej kondygnacji umieszcza się rozdzielacze i do nich doprowadza przewody (zasilający i powrotny) od źródła ciepła, najczęściej kotła. Dalej – od rozdzielaczy – prowadzi się rury (zasilającą i powrotną) oddzielnie do każdego z grzejników. Jeden rozdzielacz może zasilać nawet 12 grzejników. Rozdzielacze zabudowuje się w zamykanych szafkach instalacyjnych, dzięki temu ogranicza się do nich dostęp osób niepowołanych. Do wyboru są natynkowe i podtynkowe.
W tym systemie używa się rur do c.o. miękkich z tworzywa lub miedzianych. Rury do c.o. można \prowadzić po wierzchu ścian lub ukryć w przegrodach budowlanych - w bruzdach ściennych wypełnionych zaprawą lub w warstwie wylewki. W nowo budowanych domach po wierzchu prowadzi się rury w kotłowni i pomieszczeniach niemieszkalnych, a w pozostałej części domu - staramy się je ukryć.
Zawsze jednak trzeba sprawdzić przy wyborze konkretnego systemu grzewczego, który sposób układania dopuszcza producent. Na przykład połączenia zaciskowe skręcane nie mogą być pokryte tynkiem ani betonem. Niektórzy producenci z uwagi na zagrożenie korozyjne wymagają dodatkowych zabezpieczeń przy układaniu instalacji miedzianej w tynku lub wylewkach betonowych, na przykład poprzez zabezpieczenie ich elastycznym materiałem izolacyjnym (izolacją piankową).
Przeczytaj też:
Izolacja rur: jak dopasować otulinę do rodzaju rur >>>
Przewody zasilający i powrotny zazwyczaj prowadzi się w rurach osłonowych, tak zwanych peszlach, czyli karbowanych rurach o większej średnicy, które zabezpieczają je przed uszkodzeniem, albo w otulinach termoizolacyjnych, które nie tylko chronią przed uszkodzeniem, ale też stratami ciepła. Drugie z rozwiązań stosuje się najczęściej w kotłowni (w pobliżu źródła ciepła), gdzie rury do c.o. układa się po wierzchu ścian, a także w pomieszczeniach nieogrzewanych, takich jak piwnice, nieużytkowe poddasze, garaż, albo może to być związane z wymogami ochrony cieplnej.
Rury do c.o. prowadzi się najkrótszą drogą od rozdzielacza do grzejników, używając jednego odcinka rury. Dzięki temu w podłodze nie ma żadnych połączeń, które mogłyby być potencjalnym miejscem nieszczelności.
System rozdzielaczowy jest popularny wśród instalatorów, ponieważ niewielka liczba połączeń skraca czas robót instalacyjnych.
Przeczytaj też:
Grzejniki płytowe - sposoby podłączenia >>>
Ma też dodatkową, niebagatelną zaletę: w razie awarii jednego grzejnika i odłączenia go od centralnego ogrzewania pozostałe mogą pracować bez przeszkód. Rozdzielacze dobrze jest umieszczać tak, aby przewody doprowadzające wodę do poszczególnych grzejników były podobnej długości i jak najkrótsze.
Układ mieszany
Aby ograniczyć zużycie materiałów, niekiedy stosuje się rozwiązanie pośrednie - na kondygnacji umieszcza się rozdzielacz, ale od niego prowadzić się na przykład tylko dwie lub trzy pary przewodów, które następnie rozgałęziają się do dwóch lub trzech grzejników.
System jednorurowy
Jest mało popularny. Od pionu prowadzi się jedną rurę do najbliższego grzejnika. Rura powrotna z tego grzejnika staje się zasilającą dla następnego. Wybierając ten system, trzeba pamiętać o tym, że wraz z oddalaniem się od kotła woda grzejna jest coraz chłodniejsza, a więc trzeba odpowiednio zwiększać powierzchnie grzejników. System ten zalecany jest, gdy instalacja nie jest rozległa, a przewody prowadzi się w listwach przypodłogowych.
Ważne zasady prowadzenia instalacji c.o.
Przy prowadzeniu instalacji grzewczej, trzeba uwzględnić to, że pod wpływem ciepła może się ona odkształcać. Dotyczy to zarówno temperatury otoczenia, jak i temperatury czynnika grzewczego instalacji c.o. Dla konkretnych warunków oblicza się wydłużenie materiału rur (rozszerzalność termiczną) i dla niego dobiera odpowiednią kompensację wydłużeń cieplnych, dzięki której instalacja c.o. będzie się mogła swobodnie odkształcać.
Kompensacja wydłużeń cieplnych powinna zostać zaplanowana w projekcie i obejmować różnego rodzaju kompensatory oraz rozmieszczenie punktów stałych i przesuwanych, przejścia przez przegrody budowlane. Poszczególne elementy instalacji, czyli piony, odgałęzienia, odcinki poziome, muszą mieć możliwość swobodnego ugięcia. Inne rozwiązania stosuje się przy systemach natynkowych i prowadzonych w szachtach instalacyjnych, a inne w przypadku przewodów układanych w podłodze. Rury w warstwach wylewki prowadzi się lekkimi łukami, a zazwyczaj umieszczone w peszlach lub otulinach termoizolacyjnych, które mają większe od nich średnice, mogą w pewnym stopniu się odkształcać, jest to tak zwana samokompensacja. W instalacjach układanych na wierzchu ścian stosuje się na przykład zmianę trasy (załamanie pod kątem prostym, kompensator U-kształtne), odpowiednie obejmy przesuwne.
Brak kompensacji może powodować nieestetyczne odkształcanie się przewodów, zmianę położenia grzejnika, który zasila, a w skrajnych przypadkach do uszkodzenia całego systemu.
Przeczytaj też:
- 10 błędów w kanalizacji: jak ich uniknąć? Cz. 1
- 10 błędów w kanalizacji: zła wentylacja i hałas z rur. Cz. 2
Podczas montażu instalacji ważne są przejścia przez przegrody budowlane, między innymi stropy. W tych miejscach powinno się stosować tuleje ochronne, wypełnione elastycznym materiałem, co zabezpieczy przewody instalacji grzewczej przed uszkodzeniem. Również obejmy i uchwyty, którymi instalacja mocowana jest do przegród, muszą mieć elastyczne wkładki pełniące podobną funkcję.
Pamiętajmy, że każdy system instalacyjny można stosować tylko zgodnie z przeznaczeniem i należy dokładnie przestrzegać wytycznych producenta odnośnie do montażu i eksploatacji, stosowanych materiałów i technik łączenia. W przypadku instalacji ukrytej pod tynkiem lub w podłodze, warto zrobić dokumentację zdjęciową na etapie prac montażowych, aby łatwiej zlokalizować w przyszłości układ systemu c.o., przydatne na przykład na wypadek awarii. Przed zakryciem instalacji c.o. wykonuje się próbę ciśnieniową. Na czas układania wylewki rury powinny być pod ciśnieniem.
