Spis treści
- Co brać pod uwagę, wybierając źródło ciepła?
- Czy pompa ciepła? Jakie to koszty?
- Ogrzewanie elektryczne - wady i zalety
- Gazowy kocioł kondensacyjny
- A może kocioł na pellet - jaki za i przeciw?
- Kocioł zgazowujący drewno
- Nowe ogrzewanie w starym domu
- Dopłaty do ogrzewania przy termomodernizacji
- Kocioł na węgiel
Koszt ogrzewania to największy składnik wydatków związanych z mieszkaniem w domu jednorodzinnym. Także podczas budowy lub remontu domu wykonanie nowej instalacji grzewczej albo wymiana źródła ciepła mogą wymagać bardzo dużego nakładu środków finansowych. Zanim przystąpimy do takich inwestycji, warto wiedzieć więcej na ten temat – jakie mamy możliwości, co jest opłacalne, do czego można uzyskać dofinansowanie. W pierwszej kolejności ocenimy różne systemy grzewcze do nowego domu. Podpowiemy także, jak dokonać wyboru podczas remontu, a raczej termomodernizacji domu.
Co brać pod uwagę, wybierając źródło ciepła?
Wybierając sposób ogrzewania domu, trzeba porównać wielkość nakładów ze spodziewanymi oszczędnościami w postaci niedużych wydatków w przyszłości. Nie bez znaczenia są możliwości uzyskania bezzwrotnej dotacji. Wybór urządzenia grzewczego wiąże się także z określonymi rozwiązaniami w domu, na przykład koniecznością zbudowania oddzielnej kotłowni i komina. Warto też pamiętać o tym, w jak dużym stopniu będziemy zaangażowani w obsługę ogrzewania.
i
Czy pompa ciepła? Jakie to koszty?
To jedne z najdroższych, ale i najwydajniejszych urządzeń grzewczych. Koszt wykonania instalacji pompy ciepła może wynosić od 30-40 tys. zł (powietrzna) do znacznie ponad 50 tys. zł (gruntowa). W przypadku pompy gruntowej konieczne jest wykonanie instalacji dolnego źródła, czyli poziomych kolektorów zakopanych w gruncie (to wymaga dużej działki) lub głębokich pionowych odwiertów. W zamian za to otrzymamy instalację grzewczą, która 1 kWh pobranej energii elektrycznej przemieni w ponad 3-4 kWh ciepła. To najlepsze wyniki wśród urządzeń grzewczych. Pompy ciepła są najbardziej wydajne, gdy zasilają niskotemperaturowe ogrzewanie powierzchniowe, na przykład instalację podłogową, ale można ich używać także do grzejników. Warto pamiętać, że wykonanie podłogówki jest nieco droższe niż tradycyjnej instalacji z grzejnikami. Do tego potrzebna jest też instalacja z buforem dostarczająca ciepłą wodę do kranów.
Decydując się na pompę ciepła, wybieramy duże wydatki na początku na inwestycję i małe podczas eksploatacji domu. Na korzyść pompy ciepła przemawia to, że nie zajmuje ona dużo miejsca w domu, może być umieszczona w pomieszczeniu gospodarczym, obok pralki czy suszarki. Nie trzeba też budować osobnej kotłowni i komina. Ponadto dobrze dobrana i zaprogramowana pompa ciepła jest bezobsługowa.
Inwestorzy, którzy wznoszą budynek o podwyższonym standardzie energetycznym (zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną EP do ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji zmniejszone z 70 do nie więcej niż 55 kWh/m² rocznie), mogą uzyskać dofinansowanie w ramach programu „Moje Ciepło”. Dla pompy ciepła powietrznej wynosi ono 7 tys. zł, dla gruntowej – 21 tys. zł.
Przy ogrzewaniu elektrycznym warto rozważyć montaż instalacji fotowoltaicznej z magazynem energii (i/lub ciepła) oraz systemem zarządzania energią, tak żeby własny prąd był w maksymalnym stopniu wykorzystywany na miejscu. To są kolejne wydatki, ale program „Mój Prąd” oferuje dofinansowanie do paneli fotowoltaicznych (do 6 lub 7 tys. zł), magazynu energii (do 16 tys. zł) oraz magazynu ciepła/bufora (do 5 tys. zł), czyli łącznie można zmniejszyć koszty inwestycji o 28 tys. zł.
i
Ogrzewanie elektryczne - wady i zalety
W tym wypadku mamy do wyboru wiele rozwiązań: kotły elektryczne, grzejniki elektryczne, maty i folie grzewcze zainstalowane pod podłogą, na ścianach lub sufitach, promienniki podczerwieni, piece elektryczne akumulujące ciepło, klimatyzatory itp. To rozwiązanie o niskich nakładach początkowych, ale wysokich kosztach eksploatacyjnych. Ogrzewanie elektryczne nie wymaga budowy kotłowni i komina oraz rozległej instalacji. W każdym pomieszczeniu można zainstalować osobne urządzenie, w razie potrzeby wybrać na przykład przenośne grzejniki, które będzie się przestawiać tam, gdzie chcemy ogrzewać przestrzeń. Systemowa instalacja ogrzewania elektrycznego pozwala sterować nią tak, żeby włączać ją tylko tam, gdzie jest potrzebne ciepło.
Wadą ogrzewania elektrycznego są wysokie koszty użytkowania, co wynika z tego, że jego sprawność określa się na mniej więcej 99%, czyli za cenę 1 kWh prądu uzyskamy około 1 kWh ciepła. W takim rozwiązaniu warto więc wybrać taryfę, która pozwala włączać ogrzewanie wtedy, gdy prąd jest tańszy (oraz urządzenia akumulujące ciepło).
Trzeba też pamiętać, że dodatkowo konieczne jest kupno urządzenia do podgrzewania wody użytkowej. Może to być na przykład pompa ciepła do c.w.u., na którą jest dofinansowanie do 5 tys. zł w programie „Mój Prąd”. Taką kwotę dotacji można uzyskać także wtedy, gdy zastosujemy zasobnik c.w.u. zasilany przez kocioł elektryczny lub grzałkę. Podobnie jak w przypadku pompy ciepła zawsze można rozważyć instalację fotowoltaiki z magazynem energii i systemem zarządzania HEMS, ale to będzie dodatkowy koszt, zmniejszony o ewentualną dotację na fotowoltaikę i magazyn energii – tak samo jak w przypadku pompy ciepła.
i
Gazowy kocioł kondensacyjny
To był niegdyś najpopularniejszy nowoczesny sposób ogrzewania domów i uzyskiwania ciepłej wody. Obecnie wciąż jest chętnie wybierany przez wielu inwestorów – ze względu na bezobsługowość i nie najwyższe nakłady. Nie chcą oni myśleć o kupnie i składowaniu opału. Nie chcą też chodzić do kotłowni i dokładać do kotła węgla czy peletów. Wolą także uniknąć częstego sprzątania kotłowni. Inwestycja w pompę ciepła jest dla nich zbyt dużym wydatkiem, więc pozostaje tradycyjnie kocioł gazowy. Tam, gdzie jest sieć, to dobry wybór. Jeśli nie ma sieci, instaluje się zbiornik na gaz płynny, który stawia się w ogrodzie i raz w roku zamawia firmę zewnętrzną, aby go napełnić.
Wybór kotłów gazowych jest bardzo duży. Zależnie od wielkości domu, liczby mieszkańców i preferencji można wybrać dwu- lub jednofunkcyjny z dodatkowym podgrzewaczem wody. Na kondensacyjny kocioł gazowy trzeba wydać od 5 do 10 tys. zł (te z zasobnikiem c.w.u. – do 15 tys. zł). Oprócz tego trzeba zbudować instalację rozprowadzającą ciepłą wodę do grzejników lub podłogówki oraz kranów. Kocioł gazowy wymaga komina, ale już niekoniecznie kotłowni – w zależności od rodzaju instaluje się go również w przedpokoju lub w szafkach kuchennych.
Sprawność energetyczna kotłów kondensacyjnych może przekraczać 100%. Średnio przyjmuje się, że z 1 kWh paliwa gazowego uzyskuje się do około 0,95 kWh ciepła. To, czy inwestycja w kocioł gazowy szybko się zwróci i ile będziemy płacić za ogrzewanie, zależy od kosztów gazu, a te trudno przewidzieć. Do 2027 r. taryfy na gaz zatwierdza Urząd Regulacji Energetyki, później będą wolnorynkowe, więc mogą wzrosnąć.
W 2027 r. (lub 2028 r.) mają zacząć obowiązywać opłaty za emisję gazów cieplarnianych w budownictwie ETS2, co wpłynie na wyższe ceny gazu, a zatem i ogrzewania domów. Wbrew pojawiającym się pogłoskom o zapisach w dyrektywie budynkowej obecnie instalowane kotły gazowe będą mogły być eksploatowane do końca ich sprawności.
Do kotłów gazowych – ze względu na to, że jest to paliwo kopalne – nie ma dofinansowania. Zastosowanie ogrzewania gazowego w nowym domu wymaga też wprowadzenia dodatkowych rozwiązań, żeby budynek spełniał wymogi co do wartości wskaźnika zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania i wentylacji Ep, na przykład wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.
i
A może kocioł na pellet - jaki za i przeciw?
Wśród nowoczesnych urządzeń grzewczych wyróżniają się kotły na paliwo stałe, którym są pelety drzewne. To kotły osiągające wysoką sprawność (średnio około 90%, choć są też kondensacyjne o sprawności powyżej 100%), często w dużym stopniu zautomatyzowane, tak żeby optymalnie sterować procesem spalania oraz zminimalizować obsługę.
Kocioł na pelety wraz z buforem może obsługiwać i grzejniki, i podłogówkę, zapewni też ciepłą wodę w kuchni i łazience. Na kocioł na pelety trzeba przeznaczyć od 10 do 20 tys. zł. Minusem tego rozwiązania jest to, że potrzebna jest spora kotłownia z kominem i miejscem na składowanie worków z peletami (pelety luzem można też trzymać w magazynie obok domu i przesyłać je do kotła pneumatycznie).
Kocioł na pelety to nie tylko komora spalania z paleniskiem i popielnikiem oraz wymiennik ciepła, to także zasobnik peletów oraz mechanizm podawania ich do paleniska. Urządzenie większej mocy z zasobnikiem na 100 i więcej kilogramów peletów może mieć duże wymiary. Mniejszej mocy kotły z niedużym zasobnikiem mają wielkość pojedynczej lodówki. Zapas opału w zasobniku trzeba uzupełniać co kilka dni, czyścić wymiennik ciepła jak najczęściej (są kotły, w których odbywa się to automatycznie), a także opróżniać popielnik.
Kocioł na pelety wybierają inwestorzy, którzy dysponują mniejszym portfelem niż jest potrzebny na instalację pompy ciepła, a jednocześnie nie boją się pracy przy jego obsłudze.
- Piec na pellet – czy warto? Zalety, koszty i dofinansowanie w 2025
- Ile kosztuje piec na pellet w 2025? Ile kosztuje z montażem?
i
Kocioł zgazowujący drewno
To rozwiązanie dla tych, którzy mają dostęp do dobrej jakości drewna opałowego i nie przeszkadza im stała obsługa kotła, do którego trzeba ładować drewno co kilka godzin. W tego rodzaju kotłach ciepło jest dostarczane w wyniku spalania gazu drzewnego powstałego w czasie podgrzewania drewna z ograniczonym dostępem tlenu. To proces wysoko wydajny pod względem energetycznym.
Sprawność takich kotłów ocenia się na około 90%. Jednak zastosowanie kotła zgazowującego drewno wymaga zbudowania kotłowni z kominem i buforem oraz przygotowania pomieszczenia do składowania suchego drewna. Kocioł trzeba też ładować, czyścić wymiennik, usuwać popiół. Oferta kotłów zgazowujących drewno jest nieduża. Koszt samego kotła to 10-20 tys. zł.
i
Nowe ogrzewanie w starym domu
Przede wszystkim trzeba pamiętać, że instalacja nowego urządzenia grzewczego powinna być poprzedzona termomodernizacją – ociepleniem ścian, dachu, stropu, fundamentów, wymianą okien i drzwi, modernizacją instalacji. Dzięki niej zostanie ograniczona ucieczka ciepła z budynku i zmniejszone zapotrzebowanie na ciepło, będzie więc można zastosować kocioł, pompę ciepła czy grzejniki o mniejszej mocy.
Wybór urządzenia grzewczego podczas remontu domu jest bardziej skomplikowany niż w nowo budowanym, bo jest uzależniony także od zastanej sytuacji. Trzeba ocenić, co jest konieczne, a jednocześnie możliwe do wykonania ze względów technicznych, a także co się opłaca w dłuższej perspektywie.
Najrozsądniej jest przeprowadzić audyt energetyczny, w którym specjalista oceni kilka wariantów termomodernizacji z wymianą źródła ciepła, a także oszacuje konieczne nakłady i obliczy wielkość oszczędności. Audyt jest potrzebny także po to, by skorzystać z dotacji, na przykład w programie „Czyste Powietrze”, więc jego przygotowanie podwójnie się opłaca.
i
Dopłaty do ogrzewania przy termomodernizacji
Można je uzyskać, korzystając z różnych źródeł, z tym że ta sama inwestycja nie otrzyma dotacji w kilku programach jednocześnie. Przy planowaniu dużego zakresu robót dobrze jest wcześniej dowiedzieć się, jakie dofinansowanie i na co przysługuje w poszczególnych programach, co pozwoli rozłożyć koszty.
W programie „Czyste Powietrze” dofinansowanie przysługuje na pompy ciepła, ogrzewanie elektryczne, a także kotły na pelety i kotły zgazowujące drewno o podwyższonym standardzie (łącznie z modernizacją instalacji).
Wielkość dofinansowania i zakres dotowanych inwestycji zależą od stanu budynku i naszych dochodów, a także rodzaju inwestycji. Największe dotacje przysługują właścicielom starych domów o zapotrzebowaniu na energię powyżej 140 kWh/m² rocznie, którzy mają najmniejsze dochody – w najwyższym poziomie dofinansowania wsparcie dla na przykład powietrznej pompy ciepła wynosi 35,2 tys. zł. Osoby o większych dochodach mogą w tym wypadku otrzymać 14,08 tys. zł (poziom podstawowy) lub 24,64 tys. zł (poziom podwyższony).
W ramach ulgi termomodernizacyjnej można zmniejszyć wielkość podatku dochodowego o koszty poniesione na termomodernizację domu połączoną z wymianą urządzenia grzewczego. Uwzględnia się montaż takich urządzeń, jak w programie „Czyste Powietrze”, a ponadto instalacji fotowoltaicznej, magazynu energii lub ciepła oraz systemu zarządzania energią HEMS, które będą przydatne przy ogrzewaniu zasilanym elektrycznie. Od podstawy do opodatkowania można odpisać 53 tys. zł (lub 106 tys. zł – w przypadku małżeństwa współwłaścicieli domu).
Osoby termomodernizujące dom mogą skorzystać także z programu „Mój Prąd”, jeśli zainstalują panele PV oraz magazyn energii lub ciepła.
Jeżeli planujemy takie prace, warto dowiadywać się, czy lokalny urząd uruchamia dofinansowanie wymiany „kopciuchów”. Może to przeprowadzić ze środków zebranych we własnym zakresie albo dzięki przystąpieniu do programu „Stop Smog”, który dotyczy gmin o najwyższym poziomie zanieczyszczenia powietrza.
i
Kocioł na węgiel
Niektórzy inwestorzy wybierają kocioł na węgiel jako najtańszy sposób ogrzewania domu. Sam kocioł węglowy spełniający wymogi Ekoprojektu w wersji zasypowej kosztuje od 7-8 tys. zł, w wersji z zasobnikiem opału i podajnikiem – 10-15 tys. zł. Jednak zastosowanie takiego kotła wymaga budowy kotłowni z kominem i buforem, miejsca na węgiel oraz codziennej obsługi (w przypadku kotła z zasobnikiem – co kilka dni) oraz stałego sprzątania.
Sprawność nowoczesnego kotła na węgiel z zasobnikiem może wynosić około 85%. Kiedyś ceny węgla były bardzo niskie. Teraz wzrosły i raczej będą rosnąć, ponieważ wprowadzono wymogi jakościowe dla tego paliwa, a przed nami jeszcze opłaty od emisji zgodnie z ETS2. Ponadto trzeba pamiętać, że ogrzewanie węglowe jest odpowiedzialne za największą wśród urządzeń grzewczych emisję dwutlenku węgla i zanieczyszczeń do atmosfery. Od ogrzewania domów węglem trzeba odejść – taka jest polityka klimatyczna i energetyczna.
W 14 województwach wprowadzono uchwały antysmogowe, które będą stopniowo zabraniały opalania domów węglem. W Warszawie i Krakowie już one obowiązują. W innych rejonach zaczną obowiązywać za kilka lat. Również polityka na szczeblu krajowym zakłada taki zakaz. Ministerstwo Klimatu i Środowiska planuje wprowadzić od 1 lipca 2029 r. zakaz sprzedaży węgla gospodarstwom domowym.
i
