Ważne elementy instalacji elektrycznej: rozdzielnica, puszki i obwody elektryczne
Jesteś na etapie planowania instalacji elektrycznej w domu? Oto, co powinieneś wiedzieć o jej ważnych elementach, takich jak rozdzielnica elektryczna, obwody odbiorcze czy puszki elektryczne.
Rozdzielnica i zabezpieczenia
Rozdzielnica jest centralnym punktem instalacji. Powinna zawierać zabezpieczenia nadmiarowo- i różnicowoprądowe oraz aparaturę wewnętrznej ochrony od przepięć atmosferycznych i łączeniowych. Do rozdzielnicy elektrycznej doprowadza się do niej kabel ziemny ze złącza usytuowanego w linii ogrodzenia lub wewnętrzną linię (zwykle wykonaną przewodami wciągniętymi do rurki izolacyjnej) ze złącza napowietrznego na ścianie budynku.
Zabezpieczenie nadmiarowoprądowe, czyli wyłączniki reagujące na przeciążenia lub zwarcia w chronionym obwodzie, dobiera się do obciążenia obwodu i charakteru zasilanych z niego odbiorników.
Zadaniem wyłączników różnicowoprądowych jest reagowanie na wszelkie nieprawidłowości, na przykład uszkodzenia izolacji przewodu lub zasilanego urządzenia, i odłączanie obwodu spod napięcia w czasie na tyle krótkim, aby nie powstały zagrożenie dla ludzi lub pożar.
W domach jednorodzinnych instaluje się dwie grupy wyłączników różnicowoprądowych:
- główne – na prąd różnicowy 300 lub 500 mA – chroniące przed pożarem wywołanym przez przecięcie lub uszkodzenie w instalacji albo urządzeniu elektrycznym;
- zabezpieczające jeden lub kilka obwodów (na prąd różnicowy 30 lub 10 mA) wyłączające zasilanie w razie uszkodzenia izolacji lub przypadkowego dotknięcia końcówki przewodu bez izolacji lub styku pod napięciem i chroniące użytkowników przed porażeniem.
W wybranych sytuacjach zamiast dwóch osobnych wyłączników można stosować jeden – różnicowoprądowy z członem nadprądowym – pełniący obie funkcje.
Obwody odbiorcze
Obwody projektuje się i wykonuje odpowiednio do charakteru pomieszczenia oraz sposobu wykończenia ścian. W pokojach, korytarzach oraz innych suchych i ogrzewanych pomieszczeniach, a także w miejscach przejściowo wilgotnych (na przykład łazienkach) instalację z przewodów jednożyłowych w rurkach lub z płaskich wtynkowych kabelków układa się pod tynkiem albo w tynku.
W pomieszczeniach wilgotnych lub z nieotynkowanymi ścianami wielożyłowe kabelki albo rurki z wciągniętymi do nich pojedynczymi przewodami prowadzi się po wierzchu ścian.
Obwody jednofazowe (230 V) wykonuje się jako trzyżyłowe, natomiast trójfazowe (230/400 V) – jako pięciożyłowe. Obciążenie obwodu jednofazowego nie powinno przekraczać 2-3 kW, a trójfazowego – 10 kW.
Do wykonania instalacji używa się różnego rodzaju przewodów jedno- lub wielożyłowych. Przewody jednożyłowe mają żyłę metalową i izolację z tworzywa sztucznego i są przeznaczone do układania w rurkach. Nie wolno ich układać luzem, gdyż nie mają powłok ochronnych. W instalacjach podtynkowych wykorzystuje się także płaskie przewody wtynkowe.
Producenci stosują różne oznaczenia przewodów, dlatego kupując je, należy starannie sprawdzić przekrój żył, napięcie izolacji i przeznaczenie oraz kolorystykę izolacji poszczególnych żył, w tym szczególnie żyły ochronnej PE (zielono-żółta) i neutralnej N (niebieska). Nie powinno się kupować i używać przewodów niecertyfikowanych.
Rurki w instalacji podtynkowej, podobnie jak przewody wtynkowe, układa się przed otynkowaniem podłoża. Grubsze należy prowadzić w wykutych bruzdach. Do rurek wciąga się jednodrutowe przewody typu DY w izolacji z tworzywa sztucznego. Średnicę rurki dobiera się do liczby i przekroju żył oraz warunków ułożenia. Wciąganie do rurek przewodów kabelkowych wielożyłowych zamiast pojedynczych nie ma uzasadnienia technicznego i niepotrzebnie podnosi koszt instalacji
Podział instalacji elektrycznej na osobne obwody
Korzystne jest wydzielenie dużej liczby obwodów w instalacji – uszkodzenie jednego obwodu nie wyłącza z pracy innych urządzeń elektrycznych. Każdy obwód musi mieć odrębny wyłącznik nadmiarowoprądowy, a grupa kilku obwodów – wyłącznik różnicowoprądowy. W domu powinny być osobne obwody zasilające:
- stałe oprawy sufitowe i naścienne;
- gniazda wtyczkowe ogólnego przeznaczenia;
- osobno wybrane pojedyncze urządzenia, m.in.: komputer, drukarkę, gniazda wtyczkowe w kuchni, pralkę, kuchenkę indukcyjną (obwód trójfazowy zakończony puszką), zmywarkę, chłodziarko-zamrażarkę, napęd bramy wjazdowej, oświetlenie podjazdu do garażu, oświetlenie ścieżki oraz ogrodu, ogrzewacz wody, pompę c.o., pompę studzienną, układ automatyki kotła c.o
Przeczytaj też:
WIDEO: Rozdzielnice prądu - z czego się składają?
Puszki i osprzęt elektryczny
W instalacji ułożonej w tynku lub pod nim stosuje się puszki podtynkowe okrągłe, kwadratowe i prostokątne. Dobiera się je do przekroju i liczby przewodów, liczby rozgałęzień itp. Puszki, podobnie jak rurki i przewody wtynkowe, montuje się przed położeniem tynków.
Osprzęt – odpowiednio podtynkowy lub natynkowy szczelny – dobiera się do sposobu wykonania instalacji i charakteru pomieszczenia. Łączniki do sterowania oświetleniem standardowo umieszcza się wewnątrz pomieszczenia przy drzwiach od strony klamki na wysokości mniej więcej 1,4 m od podłogi i w odległości 15-20 cm od otworu drzwi.
Przeczytaj też:
Wyjątek stanowią łazienki, gdzie lepiej jest instalować je na zewnątrz – nie muszą mieć wtedy szczelnej obudowy. Także w małych pomieszczeniach gospodarczych wygodniej włączać światło przed wejściem do środka. Na życzenie przyszłych użytkowników łączniki mogą być rozmieszczone także według indywidualnych upodobań, na przykład niżej niż zazwyczaj.
Aby gniazda wtyczkowe w pokojach były mało widoczne, zwykle instaluje się je mniej więcej 30 cm nad podłogą. W kuchni powinny być natomiast zamontowane powyżej poziomu szafek, czyli 100-120 cm nad podłogą. Wszystkie gniazda (w kuchni, w łazience, w pokojach) muszą mieć styk ochronny w postaci bolca lub styków bocznych. Urządzenia elektryczne są zwykle wyposażone we wtyczki uniwersalne pasujące zarówno do gniazd z bolcem, jak i tych ze stykami bocznymi.
