Odkurzanie centralne
Jeszcze kilka lat temu odkurzanie centralne traktowane było w Polsce jako nowość, a przyszli użytkownicy zastanawiali się, czy pomysł na kolejną instalację w domu przeznaczoną tylko dla odkurzania nie jest ekstrawagancją.
Autor: archiwum muratordom
Czas mija szybko, i dzisiaj w Polsce użytkowanych jest około 10 tysięcy instalacji odkurzaczy centralnych, zainstalowanych w domach jednorodzinnych. Faktem jest, że urządzenia te udowodniły swoją funkcjonalność gwarantując swoim użytkownikom wygodę i skuteczność sprzątania.
Odkurzacz centralny to nie tylko jednostka centralna – agregat stacjonarny wytwarzający podciśnienie w całej instalacji, ale również sieć przewodów łączących go z gniazdami ssawnymi i wyposażenie do sprzątania znane z systemów przenośnych. Jest to więc instalacja. Odkurzacza centralnego nie można kupić w sklepie i po przyniesieniu do domu rozpakować i cieszyć się jego zaletami, trzeba o nim pomyśleć trochę wcześniej – najlepiej już na etapie budowy domu, koniecznie przed rozpoczęciem prac wykończeniowych.
Porównanie odkurzaczy centralnych z tradycyjnymi
Prostsze sprzątanie. Jeśli w naszym domu zainstalowany jest odkurzacz centralny, nie trzeba ciągnąć za sobą czy wnosić po piętrach, najczęściej dość ciężkiego odkurzacza tradycyjnego, obijając przy tym meble i ściany. Odkurzacz centralny docenia się zwłaszcza przy sprzątaniu schodów.
Większa czystość powietrza w sprzątanym pomieszczeniu. W najdoskonalszym nawet modelu odkurzacza tradycyjnego zasysane powietrze, przechodzące przez worek z kurzem lub wcześniej przez filtr, wydmuchiwane jest do sprzątanego pomieszczenia i powoduje unoszenie nie zassanego jeszcze kurzu. W systemie centralnego odkurzania jest inaczej: po wstępnym oczyszczeniu powietrze jest wydmuchiwane na zewnątrz budynku.
Mniejszy hałas. Tradycyjne odkurzacze są też na tyle głośne, że podczas sprzątania niemożliwa jest rozmowa czy słuchanie radia. Przy centralnym odkurzaniu w domu słychać jedynie lekki szum. Sam odkurzacz znajduje się bowiem w oddzielnym pomieszczeniu i jest połączony siecią przewodów – ukrytych w ścianach lub stropach – z gniazdami ssącymi, umieszczonymi na poszczególnych kondygnacjach w różnych miejscach domu.
Jednostka centralna – główny element systemu
Jednostka centralna wytwarza podciśnienie i przepływ w instalacji, oczyszcza zassane powietrze oraz wydmuchuje je na zewnątrz domu. W jednostce centralnej jest również pojemnik na kurz, który musimy systematycznie opróżniać.
Jednostki centralne różnią się między sobą wielkością, mocą, rozwiązaniami konstrukcyjnymi, metodą filtracji powietrza, okresem gwarancji, a w konsekwencji także ceną.
Wybierając jednostkę centralną będziemy musieli zdecydować, czy wystarczy nam urządzenie kompaktowe, czy będziemy chcieli korzystać z zalet konstrukcji modułowej jaką gwarantują popularnie zwane Splity. Jeśli zdecydujemy się na konstrukcję kompaktową, będziemy mieli do wyboru odkurzacze o różnych metodach separacji - od znanych z odkurzaczy przenośnych papierowych worków jednorazowego użytku pełniących również rolę filtra zanieczyszczeń, po odkurzacze wyposażone w worki odwrócone lub separatory cykloniczne. W odkurzaczach o konstrukcji modułowej (Split) stosuje się przeważnie separatory cykloniczne, a konstrukcja modułowa pozwala na wygospodarowanie dodatkowego miejsca na filtr włosów, który doskonale sprawdza się w domach w których mieszkają zwierzęta lub leżą nowe dywany z długim włosiem.
Jednostki centralne wyposażone są w dużo większe silniki niż urządzenia przenośne i mimo podobnej energochłonności posiadają znacznie lepsze parametry pracy z racji swoich rozmiarów i budowy. Cechą unikalną silników odkurzaczy centralnych jest ich konstrukcja, która pozwala na oddzielenie obiegu zassanego, brudnego powietrza od powietrza służącego do chłodzenia części elektrycznej silnika (by pass). Tylko najtańsze rozwiązania bazujące na jednorazowym worku papierowym stosowanym jako filtr posiadają tzw. silniki przelotowe, gdzie powietrze zassane przy odkurzaniu, po oczyszczeniu chłodzi uzwojenie elektryczne silnika. Nie trzeba wiele wyobraźni, żeby przewidzieć co się stanie np. po uszkodzeniu papierowego worka z kurzem.
Jednostka centralna to również zbiornik na kurz, który jest magazynowany w specjalnym pojemniku, jego objętość wynosi od 12 do 30 litrów. Należy jednak pamiętać, że ze względów higienicznych, niezależnie od całkowitej pojemności zbiornika, powinno się go opróżniać nie rzadziej niż raz na trzy miesiące. Niektórzy producenci oferują wymyślne rozwiązania, które pozwalają na włożenie do pojemnika na śmieci zwykłych jednorazowych worków foliowych. Docenimy to, kiedy przyjdzie nam wysypać 20 litrów kurzu i piachu z naszego odkurzacza.
Inne elementy systemu
Jednostka centralna jest bardzo ważnym elementem systemu, ale nie mniej istotnym jest cała instalacja wykonana z rur PCV łącząca ją z gniazdami ssawnymi zainstalowanymi w pomieszczeniach mieszkalnych. Elementy instalacji łączy się na agresywny klej do PCV. Połączenie jest szczelne i praktycznie niepodlegające starzeniu. Obecnie w Polsce króluje importowany z USA i Kanady system bazujący na kształtkach o średnicy 52 mm. Dostępne są praktycznie wszystkie elementy takie jak łuki, kolana, trójniki, rozgałęzienia etc. Praktyką jest, że do sprowadzanych z Kanady i USA kształtek instalacyjnych rury produkowane są w Polsce. Nie odbiegają one pod żadnym względem swoim pierwowzorom z za oceanu.
Ostatnim elementem systemu i tak naprawdę najbardziej widocznym są gniazda ssawne. Ich wybór jest bardzo duży: mogą być metalowe lub plastikowe, często w wielu kolorach. Zależnie od rodzaju zastosowanych gniazd odkurzacz centralny można włączać w różny sposób:
- wkładając końcówkę węża do gniazda,
- wkładając końcówkę węża do gniazda i włączając przełącznik znajdujący się w uchwycie węża – rozwiązanie zdecydowanie wygodniejsze, niemniej wymagające droższego węża wyposażonego w wyłącznik w uchwycie.
Dawniej stosowane były jeszcze inne metody włączania odkurzacza, które nie wytrzymały konkurencji z wymienionymi powyżej - były to metoda radiowa, akustyczna lub mechaniczna - działająca poprzez otwarcie klapy gniazda ssawnego.
Z gniazdami współpracują różne rodzaje elastycznych węży ssących, które różnią się między sobą długością i końcówkami. Ich długość – od 6 do 15 m, pozwala na to, aby podczas sprzątania dotrzeć do wszystkich zakamarków w domu, nawet jeśli gniazda są rozmieszczone stosunkowo rzadko.
W standardowych zestawach do sprzątania znajdują się podstawowe szczotki: do podłogi, tapicerki, ubrań i grzejników.
Możemy również dokupić inne elementy do czyszczenia: dodatkowe rury, łączniki, trzepaczki do tapicerki i dywanów oraz przedłużacze do węża.
Decydując się na odkurzacz centralny, musimy przewidzieć:
- Miejsce na odkurzacz centralny.
Odkurzacz centralny można umieścić w garażu, piwnicy, pomieszczeniu gospodarczym lub innym miejscu, które jest suche i dostatecznie oddalone od pomieszczeń mieszkalnych, tak by dźwięk silnika elektrycznego był jak najmniej słyszalny. Odkurzacz centralny musi być tak umieszczony, by zapewniony był do niego łatwy dostęp w celu opróżnienia zbiornika na kurz. - Lokalizację wyrzutni powietrza.
Wyrzutnia powietrza na zewnątrz budynku powinna być umieszczona w pobliżu odkurzacza centralnego na wysokości co najmniej 15-40 cm nad poziomem terenu. Lokalizacja taka pozwoli wytłumić hałas pracującego odkurzacza centralnego (wyrzucane powietrze nie będzie gwałtownie uderzało o ziemię). Przewód wydechowy łączący odkurzacz centralny z wyrzutnią powietrza na zewnątrz budynku nie powinien być dłuższy niż 6 m. - Rozmieszczenie gniazd ssawnych.
Gdy wiemy już, gdzie będzie zamontowany odkurzacz centralny, możemy zacząć planować rozmieszczenie gniazd ssących. Ich odpowiednie rozmieszczenie umożliwi wygodne użytkowanie odkurzacza. Musimy mieć możliwość dotarcia do każdej części domu. Idealnym miejscem na gniazda ssące są korytarze i dolne części klatek schodowych. Jeżeli nie mamy pewności co do przyszłego ustawienia mebli, to bezpiecznie jest projektować gniazda ssące przy futrynach drzwi. Dobrym sposobem sprawdzenia, czy dotrzemy do wszystkich zakamarków, jest przejście się po domu ze sznurkiem równym długości planowanego węża.
Właściwie zaprojektowany system centralnego odkurzania powinien całkowicie eliminować konieczność używania odkurzaczy przenośnych. Wybierając odkurzacz centralny pamiętajmy nie tylko o wnętrzu domu, lecz także o tarasie, balkonie oraz schodach zewnętrznych. Nie zapomnijmy też o zaprojektowaniu gniazda ssącego w garażu.
