Pianka montażowa - którą wybrać? Wyjaśniamy, czym się różnią i do czego sprawdzą się najlepiej
Pianki montażowe to jeden z najczęściej wykorzystywanych produktów podczas prac budowlanych i wykończeniowych. Nie ma jednak jednej uniwersalnej, która sprawdzi się w każdej sytuacji. Warto poznać cechy różnych pianek poliuretanowych, by móc dobrać tę najlepszą do rodzaju planowanych prac. Sprawdź, co musisz wiedzieć o piankach montażowych.
Autor: Marcin Czechowicz
Piana poliuretanowa to najpopularniejszy materiał termoizolacyjny wykorzystywany podczas montażu stolarki otworowej
Spis treści
- Pianki nisko- i wysokoprężne
- Pianki jedno- i dwuskładnikowe
- Pianki letnie i zimowe
- Pianki wężykowe i pistoletowe
- Do zadań specjalnych
- Niechciane resztki pianki montażowej - jak się ich pozbyć?
Producenci oferują wiele rodzajów pianek poliuretanowych, które można wykorzystać do prac montażowych, uszczelniania oraz izolacji termicznej i akustycznej. Dodatkowo zabezpieczają one przed rozwojem grzybów i pleśni.
Wybór konkretnego produktu powinien w zasadzie zależeć od tego, do czego ma być użyty. Należy zastanowić się, na czym zależy nam najbardziej – na szczególnej ognioodporności, bardzo szybkim czasie schnięcia czy wysokiej izolacyjności cieplnej bądź akustycznej. Ważne może być miejsce i czas aplikacji, oczekiwana szybkość realizacji prac albo parametry stwardniałej pianki. Co zatem mamy do wyboru?
1. Montaż materiałów budowlanych
Pianka może być używana przy osadzaniu okien, drzwi, bram i rolet okiennych, ościeżnic, progów, parapetów, stopni schodowych, paneli podłogowych i parkietów oraz innych elementów wyposażenia domu, które wymagają szybkiego klejenia.
2. Uszczelnienie
Ułatwia dokładne wypełnienie pustych przestrzeni przy drzwiach, oknach, bramach czy parapetach, prześwitów i bruzd wokół rur i przewodów instalacyjnych w ścianach, stropach i dachach, a także szczelin między płytami izolacyjnymi przy ociepleniu zewnętrznym oraz pęknięć i szczelin pomiędzy różnymi materiałami budowlanymi i elementami wykończeniowymi.
3. Izolacja termiczna i akustyczna
Piankę można zastosować na zewnątrz lub wewnątrz, między innymi do termoizolacji i wygłuszenia instalacji (wodnej, kanalizacyjnej, centralnego ogrzewania, armatury łazienkowej), a także do izolacji cieplnej w ciepłym montażu okien.
Pianki nisko- i wysokoprężne
Prężność to zdolność pianki do powiększania swojej objętości. W kartach technicznych jest często określana jako przyrost wysokości piany w szczelinie, stopień ekspansji lub postekspansja, a jej wartość jest podawana w procentach. Niskoprężne pianki montażowe charakteryzują się niskim przyrostem objętości po aplikacji – jedynie 30-50% (maksymalnie 60-70%).
Dzięki temu nie wywołują dużego ciśnienia na łączone bądź uszczelniane elementy, co zapobiega ich odkształceniom. Szybko się utwardzają, co pozwala po krótkim czasie rozpocząć dalszą obróbkę. Mają dobrą przyczepność do drewna, aluminium, PCW, metalu, muru, a także powierzchni szklanych. Niski przyrost objętości oraz późniejsza stabilność i elastyczność sprawiają, że piany niskoprężne nadają się do trwałego i precyzyjnego wypełniania intensywnie pracujących miejsc.
Mają ponadto dobre właściwości termoizolacyjne oraz akustyczne. Warto je wybierać do prac termomodernizacyjnych, na przykład uszczelniania i uzupełniania warstw ocieplenia ze styropianu, płyt PIR i polistyrenu XPS oraz do montażu drzwi i okien, zwłaszcza tych wielkoformatowych.
Zobacz także: Pianka poliuretanowa: właściwości i zastosowanie. Czy pianka to najlepszy termoizolator domu?
Pianki wysokoprężne potrafią zwiększyć swoją objętość nawet kilkanaście razy, ale po wyschnięciu ich struktura jest bardziej porowata, dlatego nieco mniej odporna na uszkodzenia mechaniczne. Utwardzają się zazwyczaj dłużej od niskoprężnych (dwie lub więcej godzin), o czym trzeba pamiętać, gdy zależy nam na szybkim przeprowadzeniu prac.
Sprawdzają się przy uszczelnianiu i wypełnianiu trudno dostępnych przestrzeni, gdzie niełatwo precyzyjnie nałożyć piankę. Pianki wysokoprężne lepiej nadają się do wypełniania miejsc, w których ważniejsza od izolacyjności cieplnej jest możliwość skutecznego uszczelnienia i wygłuszenia, na przykład szczelin na poddaszach bądź przestrzeni pod wanną.
Producenci poliuretanowych pianek montażowych podają w kartach technicznych wiele parametrów, na które warto zwrócić uwagę przy wyborze produktu. Wśród nich są:
- wydajność – decyduje o liczbie potrzebnych puszek pianki do wykonania danej pracy. Po nałożeniu piana ulega wielokrotnemu rozszerzeniu w stosunku do pierwotnej objętości, a kształtem dopasowuje się do wypełnianej przestrzeni. Na przykład wysokowydajna piana rozszerza się niemal 75 razy w stosunku do pierwotnej objętości. Zgodnie z obowiązującą normą ASTM C 1536 wydajność pianki określa się na podstawie tzw. warkocza rozłożonego na wyznaczonej powierzchni. Szacuje się, że jedno opakowanie pianki montażowej o masie 680 g pozwala na uzyskanie warkocza o średnicy 20 mm i długości około 100 m. Po przeliczeniu na litry można przyjąć, że opakowanie pianki o pojemności 830 ml to mniej więcej 50-60 l gotowego produktu (zależnie od wilgotności i temperatury powietrza);
- przyczepność – poliuretanowe pianki montażowe mają dużą przyczepność do powierzchni pionowych i poziomych o zróżnicowanej strukturze, nie trzymają się jednak polietylenu, polipropylenu, poliamidu, silikonu i teflonu. Przyczepność do wybranych materiałów budowlanych określana jest metodą wytrzymałości na rozciąganie prostopadle do powierzchni, która powinna wynosić co najmniej 100 kPa;
- nasiąkliwość wodą – powinna być mniejsza niż 1 kg/m2; krótkotrwała nasiąkliwość przy częściowym zanurzeniu w wodzie nie powinna natomiast przekraczać 0,5-2,0 kg/m2;
- czas utwardzania (przy +23°C i 50% RH) – najkrótszy mają pianki dwuskładnikowe w kartuszach – około 5 minut, dwuskładnikowe w aerozolu – 15 minut, pistoletowe – 30 minut, a wężykowe – 45 minut. Trzeba go dostosować do rodzaju i czasu obróbki;
- czas schnięcia – w przypadku produktów niskoprężnych średni czas schnięcia wynosi mniej więcej 4 godziny, jednak do uzyskania optymalnych parametrów potrzeba doby. Po tym czasie pianka jest odporna na wilgoć oraz inne niekorzystne czynniki zewnętrzne. Pianki wysokoprężne schną do 48 godzin. Jednak czas schnięcia zależy nie tylko od jej rodzaju, ale również od warunków panujących w otoczeniu, między innymi od temperatury i poziomu wilgotności;
- współczynnik przewodzenia ciepła λ – pomaga określić izolacyjność cieplną, jaką uzyska warstwa pianki wypełniająca szczelinę. W zależności od rodzaju pianki jego wartość osiąga 0,030-0,036 W/(m.K) (najczęściej 0,034-0,036);
- współczynnik izolacyjności akustycznej Rw – jego wartość najczęściej mieści się w przedziale 58-62 dB, dlatego większość poliuretanowych pianek montażowych pomaga wytłumić hałas. Im wyższa wartość współczynnika, tym pianka ma lepszą izolacyjność akustyczną.
Pianki jedno- i dwuskładnikowe
Pianki jednoskładnikowe są najbardziej popularne i wykorzystywane do większości prac montażowych. Zazwyczaj to wyroby niskoprężne, dlatego łatwiej je precyzyjnie aplikować. Do rozprężenia potrzebują jednak dużo wilgoci zawartej w powietrzu oraz materiałach budowlanych (powinna przekraczać 35%, w przeciwnym razie pianka nie stwardnieje), dlatego przeznaczone są do stosowania w pomieszczeniach ze swobodnym dostępem powietrza oraz na zewnątrz.
Im wyższa wilgotność oraz temperatura powietrza (min. 5°C), tym szybciej nastąpi utwardzenie piany. Piany jednoskładnikowe zwiększają swoją objętość o 30-50%, dlatego wypełnia się nimi przestrzenie jedynie w 50-60%. Wśród pianek jednoskładnikowych są też takie o zwiększonej wydajności – z mniejszej ilości płynu uzyskuje się więcej piany. Niektóre z produktów można nanosić, trzymając puszkę nie tylko zaworem do dołu, ale także w innej, dowolnej pozycji, co ułatwia aplikację w trudno dostępnych miejscach.
Pianki jednoskładnikowe wykorzystywane są do izolacji akustycznej, przy montażu elementów łatwo ulegających odkształceniom, do izolacji cieplnej sieci wodnych i systemów centralnego ogrzewania. Pianek jednoskładnikowych nie wolno stosować do bezłącznikowego montażu drzwi i okien.
Pianki dwuskładnikowe utwardzają się w wyniku reakcji chemicznej zachodzącej między dwoma składnikami (przed użyciem trzeba mocno wstrząsnąć opakowaniem). Proces ten przebiega dużo szybciej niż w przypadku pianek jednoskładnikowych i bez dostępu wilgoci. Dlatego takie pianki sprawdzą się w miejscach, w których dostęp powietrza jest ograniczony. Cechują się dużą siłą klejenia i małym przyrostem objętości – około 30-procentowym, dlatego trzeba nimi wypełnić większą część przestrzeni.
Są bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne, gęstsze i bardziej elastyczne, a także mają lepsze właściwości klejące. Doskonale sprawdzą się w miejscach suchych i trudno dostępnych, a także przy łączeniu na sztywno elementów stolarki, osadzaniu ościeżnic. Na pianę dwuskładnikową można montować drzwi wewnętrzne bez użycia kotew i dybli. Po stwardnieniu jest odporna na ściskanie i uszkodzenia.
Pianki letnie i zimowe
Gdy poliuretanową piankę montażową zamierza się stosować na zewnątrz, trzeba zwrócić uwagę na panujące warunki atmosferyczne (przede wszystkim temperaturę) i jej właściwości. Wśród podstawowych informacji producenci podają wartości temperatury, w jakiej dany wyrób schnie i twardnieje. To właśnie zależnie od temperatury, w jakiej można je stosować, wyróżnia się pianki zimowe, letnie i całoroczne.
Pianki zimowe można wykorzystywać przy temperaturze otoczenia –10, a nawet –25 czy –30°C. Pozwalają więc na uszczelnienie dachu bądź montaż stolarki nawet późną jesienią i zimą. Mimo ograniczonej zawartości wilgoci w zimnym powietrzu odpowiednio się rozprężają, wypełniają przestrzeń i szybko twardnieją.
Trzeba jednak pamiętać, że co najmniej 12 godzin przed zastosowaniem opakowanie pianki powinno być przechowywane w temperaturze 20°C. W mroźny dzień można przed użyciem na chwilę zanurzyć opakowanie z pianą w ciepłej wodzie.
Pianki letnie przeznaczone są do stosowania głównie w dodatniej temperaturze, zazwyczaj powyżej 5°C. Niektóre z nich sprawdzą się nawet w bardzo wysokiej temperaturze (maks. 35-40°C). Nie nadają się do aplikacji zimą, gdyż nie rozprężą się w odpowiedni sposób, co na przykład przy montażu stolarki może spowodować wypaczanie profili okiennych i uszkodzenie okien.
Na rynku są też dostępne pianki określane jako całoroczne (wielosezonowe), o możliwości stosowania w dość szerokim zakresie temperatury. Należy jednak unikać ich używania w ekstremalnych warunkach, zarówno w bardzo niskiej, jak i bardzo wysokiej temperaturze.
Pianki wężykowe i pistoletowe
Pianki wężykowe (straw foam) aplikuje się z pojemnika ciśnieniowego za pomocą dołączonego elastycznego wężyka, który pozwala precyzyjnie nanieść piankę nawet w trudno dostępnych miejscach, gdzie niewygodnie byłoby się dostać, stosując pistolet do piany. Nakładanie tą metodą wymaga jednak nieco wprawy, zwłaszcza gdy szczeliny są mniejsze od średnicy wężyka, ponieważ raz wyzwolonego strumienia pianki nie można zatrzymać.
Pianki montażowe w pojemnikach wężykowych zwykle charakteryzuje większy przyrost objętości i szybkie wiązanie. Są bardzo wytrzymałe dzięki wysokiej gęstości, a do tego wykazują odporność na ciepło i stabilność wymiarów.
Producenci starają się ułatwiać nakładanie piany, wyposażając pojemniki w specjalne aplikatory umożliwiające trzymanie opakowania zaworem do góry, co ułatwia pracę w trudno dostępnych miejscach, na przykład pod sufitem. Ponadto pozwalają one na precyzyjne dozowanie piany oraz aplikację z pojemnika trzymanego nawet jedną ręką. Rozwiązanie to umożliwia zużywanie piany etapami bez zmiany jej właściwości (bez konieczności wykorzystania jej za jednym razem).
Pianki montażowe w bezciśnieniowych pojemnikach z dozownikiem pistoletowym (gun foam) przeznaczone są do współpracy ze specjalnymi pistoletami i są wybierane raczej przez profesjonalistów. Taki sposób aplikacji umożliwia precyzyjne dozowanie oraz wielokrotne korzystanie z pianki. Po odkręceniu zaworu pojemnika od góry podczepia się pistolet z zamkniętym zaworem.
Odkręcając zawór pistoletu, reguluje się wielkość strumienia piany. Po zakręceniu zaworu w puszce można ją odłożyć i później zużyć kolejną partię piany. Pianki pistoletowe mają dobrą izolacyjność cieplną i akustyczną, wysoką wytrzymałość mechaniczną, wodoszczelność i stabilność wymiarową. Mogą być używane na powierzchni każdego typu.
Przed aplikacją piany jednoskładnikowej trzeba koniecznie zwilżyć podłoże (na przykład stary mur lub porowate, takie jak gips), zwłaszcza gdy ilość wilgoci znajdująca się w otoczeniu może być niewystarczająca. Najlepsze warunki do nakładania piany poliuretanowej to temperatura 20°C i wilgotność względna powietrza 60-80%. Brak odpowiedniej ilości wilgoci (pary wodnej) może doprowadzić do osiadania piany, nieregularnej jej struktury, pogorszenia jej właściwości izolacyjnych i wtórnego rozprężania lub skurczu (niestabilności wymiarowej). Zaleca się, by po wypełnieniu szczelin powierzchnię piany również zrosić wodą. Jednak przy temperaturze poniżej 0°C podłoża nie należy zraszać, ponieważ woda zamieni się w cienką warstwę lodu, która obniży przyczepność piany.
Palność wyrobów budowlanych określa się klasą reakcji na ogień. Producenci pianek poliuretanowych często klasyfikują je według niemieckiej normy DIN 4102-1 „Ogniotrwałość materiałów i elementów budowlanych Sekcja 1: Klasyfikacja materiałów budowlanych. Wymagania i badania”. Podaje ona klasy: A1 i A2 dla materiałów ognioodpornych oraz B1 – dla trudnopalnych, B2 – zapalnych oraz B3 – łatwopalnych.
Większość pianek montażowych nawet po stwardnieniu jest bardzo łatwopalna i zazwyczaj są to wyroby klasy B3. Wyższą klasą reakcji na ogień B2 charakteryzują się na przykład pianki szybkowiążące, natomiast najlepszymi parametrami – klasą B1 – ogniochronne (ognioodporne).
Klasyfikację ogniową podaje również norma EN-PN 13501-1 „Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków. Część 1: Klasyfikacja na podstawie badań reakcji na ogień”. Euroklasy opisujące reakcję wyrobu na ogień są kombinacją trzech oznaczeń: klasy podstawowej i dwóch uzupełniających. Norma określa siedem podstawowych klas wyrobów w kolejności od najwyższej do najniższej: A1, A2, B, C, D, E i F. Klasy uzupełniające to: s (s1, s2, s3) – charakteryzująca ilość dymu wytwarzanego przez wyrób budowlany, oraz d (d0, d1, d2) – określająca możliwość wytwarzania płonących kropli lub odpadów przez palący się wyrób.
Materiał określany jako niepalny musi mieścić się w klasach: A1, A2-s1,d0; A2-s2,d0 i A2-s3,d0. Pozostałe klasy dotyczą materiałów palnych, które dzieli się na niezapalne, trudno zapalne i łatwo zapalne. Niektórzy producenci pianek montażowych podają klasyfikację właśnie w formie Euroklasy. Najlepszą klasę reakcji na ogień mają pianki ogniochronne (ognioodporne) i zwykle jest to B-s1,d0, która odpowiada klasie B1 według normy niemieckiej. Pianki bardziej łatwopalne to zwykle wyroby klas E lub F – odpowiadające klasie B2 i B3.
Do zadań specjalnych
Pianki ogniochronne. Specjalistyczne pianki ogniochronne są odporne na działanie skrajnych temperatur, trudnopalne i nie rozprzestrzeniają ognia, dlatego wykorzystuje się je do wypełniania szczelin w ścianach o wysokich wymaganiach odporności ogniowej, a także pomiędzy ościeżami a ościeżnicami drzwi i okien drewnianych. Można je stosować do izolacji instalacji centralnego ogrzewania i sieci wodnych oraz kanalizacyjnych, uszczelniania złączy dachowych, ścian i stropów, a także do wypełniania różnorodnych szczelin. Często wykorzystywane są w klimatyzatorach i urządzeniach elektrycznych.
Pianki do betonu. Przeznaczone są przede wszystkim do uszczelniania połączeń między betonowymi kręgami kanalizacyjnymi, przejść rur przez betonowe ściany oraz uszczelniania prefabrykowanych elementów betonowych. Mają dobrą izolacyjność termiczną i są odporne na związki i odpady organiczne (ścieki, pleśnie, glony). Pełną wytrzymałość osiągają już po godzinie od nałożenia.
Pianki do murowania. Przez producentów są nazywane suchymi zaprawami, bo zastępują cienkowarstwowe zaprawy murarskie. Łączy się na nie elementy ścian nośnych i działowych – szlifowane pustaki ceramiczne i bloczki z betonu komórkowego. Można je nakładać w temperaturze od –5°C. Mają dużą siłę klejenia i wysoką izolacyjność termiczną.
Pianki do klejenia styropianu. Jednoskładnikowe piany wykorzystywane zamiast zaprawy klejowej podczas ocieplania ścian w systemie ETICS pozwalają na znaczne przyspieszenie prac. Mają bardzo dobrą izolacyjność termiczną oraz przyczepność do różnych materiałów, w tym także do drewna lub hydroizolacyjnych mas bitumicznych i pap asfaltowych.
Niechciane resztki pianki montażowej - jak się ich pozbyć?
Przed użyciem pianki montażowej warto odpowiednio zabezpieczyć powierzchnie narażone na zabrudzenie poliuretanem. Pozwoli to zaoszczędzić czas oraz pieniądze, które trzeba będzie przeznaczyć na usunięcie resztek pianki z różnych, czasem delikatnych, powierzchni. Absolutnie nie warto próbować zeskrobywania pianki za pomocą ostrych narzędzi. Usuwanie pianki montażowej najlepiej przeprowadzić przy użyciu jak najmniej inwazyjnych, specjalnie do tego przeznaczonych preparatów.
Najłatwiej usuwa się nieutwardzoną piankę montażową, ściereczką lub czyścikiem w aerozolu. Ponieważ rozpuszczona pianka może barwić podłoże bądź odzież, dlatego ściereczki sprawdzą się w przypadku delikatnych powierzchni, a także do czyszczenia rąk. Oba produkty nadają się również do usuwania pianki poliuretanowej z narzędzi.
Znacznie trudniej usunąć piankę utwardzoną. Należy wyciąć ją maksymalnie głęboko nożykiem, a na pozostałość nałożyć obficie pędzelkiem rozpuszczalnik (na przykład w paście). Trzeba poczekać, aż piana zmięknie (im starsza, tym dłuższy czas oczekiwania), a potem usunąć ją drewnianą lub plastikową szpachelką. Resztki należy szybko wytrzeć do sucha czystą szmatką i przemyć. W razie potrzeby środek można nałożyć powtórnie.
