Spis treści
Dobrze położony tynk przetrwa dziesięciolecia. Nie trzeba z nim nic robić przez wiele lat, a jeśli zostanie uszkodzony naprawić powszechnie dostępnymi środkami.
Tynki – z mieszalnika, supermarketu lub samochodu
Masy tynkarskie to mieszanki kruszywa, spoiwa i dodatków zmieniających własności w czasie nakładania, wyrównywania, wiązania oraz później w użytkowaniu. Kiedyś wszystkie składniki mieszało się na placu budowy, dzisiaj kupuje się fabrycznie przygotowane zaprawy, które trzeba tylko wymieszać w odpowiedniej proporcji z wodą. Można również zamówić gotową mieszankę tynkarską, która zostanie dostarczona samochodem na miejsce i ułożona maszynowo przez wykwalifikowaną ekipę.
Odmiany tynków mogą różnić się granulacją i rodzajem zastosowanego kruszywa – mogą być dzięki temu mniej lub bardziej gładkie.
Zaletą współczesnego materiału tynkarskiego jest jednorodny skład, taki sam we każdej ilości wyprodukowanej mieszanki danego typu. Kiedyś przyrządzane „na oko”, czyli na szufle wsypywane do mieszalnika składowych różniły się nieznacznie w każdej przygotowanej porcji.
Tynk wapienny - właściwości
To tradycyjny materiał stosowany od stuleci na wyprawy tynkarskie w środku i na zewnątrz budynków. Spoiwem jest wapno gaszone (hydratyzowane). To materiał o bardzo długim okresie wiązania i twardnienia. Proces ten zachodzi pod wpływem reakcji z dwutlenkiem węgla i przebiega od powierzchni w głąb.
Tynki wapienne nie muszą być zacierane i wyrównywane natychmiast po nałożeniu, a operację tę można przeprowadzić nawet następnego dnia. Dla uzyskania bardziej gładkiej i równej powierzchni stosowane są wykończeniowe gładzie wapienne (mogą być nakładane na tynki wapienne jak też na cementowe). Niezwykle efektowne są powierzchnie pokryte wododpornym wapiennym tynkiem marokańskim, tzw. tadelaktem. Wyglądem przypomina on marmur lub alabaster – jest błyszczący i bardzo twardy. Ten typ tynku poleruje się za pomocą kamieni polerskich i mydła (najlepsze marsylskie). Wykonanie tadelaktu jest bardzo pracochłonne.
Tynki wapienne cechują się
- wysoką paroprzepuszczalnością – opór dyfuzyjny współczynnik μ równa się 9 - 15 (powietrze ma μ = 1).
- niskim współczynnikiem przewodzenia ciepła λ = 0,7.
- niskim skurczem – nie ma ryzyka powstania pęknięć w wyniku, np. szybszego schnięcia.
- elastycznością – jest ona związana, m.in. z pochłanianiem i oddawaniem wilgoci z powietrza i podłoża,
- odpornością na działanie czynników biologicznych w tym glonów, pleśni i grzybów - zasadowe pH tynków wapiennych działa antyseptycznie.
Interesującą właściwością tynków wapiennych jest zdolność regeneracji, którą zawdzięczają swojej elastyczności. Niewielkie pęknięcia lub ubytki z czasem się zabliźniają pod wpływem wilgoci. To jest między innymi powód, że bywają często stosowane w miejscach narażonych na drgania, np. przy ruchliwych ulicach, przejazdach kolejowych. Mogą być nakładane w jednej warstwie o grubości 20 mm lub grubszej w przypadku likwidacji nierówności podłoża.
Tynki wapienne sprawdzą się w wykończeniu ścian z tradycyjnych murów ceramicznych (z cegieł, pustaków) z szerokimi spoinami, a także kamiennych. Powszechnie były też stosowane do wykańczania ścian o konstrukcji drewnianej ryglowej (mur pruski, szachulec) jak też deskowanych - nakładane były na maty z trzciny. Ich właściwości, a przede wszystkim porowatość i wysoka przepuszczalność pozwalają stosować je jako materiał renowacyjny, w tym także obiektów zabytkowych (często stosowane w tym wypadku dodatki np. mikrowłókna wzmacniające lub tras dla zwiększenia paroprzepuszczalności). Tynki wapienne wymagają stosowania odpowiednich materiałów malarskich otwartych dyfuzyjnie – farby krzemianowe, silikatowe, wapienne.
Tynk cementowy - właściwości
To materiał, który zawiera w swoim składzie również wapno i w zależności od tego czy jest go więcej czy mniej od cementu nazywany jest tynkiem wapienno-cementowym lub cementowo-wapiennym. Oba typy różnią się właściwościami – te zawierające więcej cementu mają cechy charakterystyczne dla tego materiału, a te z większą ilością wapna odwrotnie.
Tynki cementowe charakteryzują się:
- dużą wytrzymałością,
- szybkim czasem wiązania
- skurczem (0,5 – 1,5 mm/m) – istnieje ryzyko spękania pod wpływem szybkiego schnięcia (potrzeba pielęgnacji poprzez nawilżania tynkowanej płaszczyzny),
- niską elastycznością,
- wysokim oporem dyfuzyjnym μ = 10 – 20 (wapienno-cementowe) 50 - 100 cementowe,
- współczynnikiem przewodzenia ciepła λ = 0,8 – 1,4.
To najbardziej uniwersalny materiał tynkarski. Może być stosowany w miejscach zarówno suchych jak też narażonych na działanie wody i wilgoci oraz na wszystkie rodzaje podłoży ścian i sufitów.
Należą do tynków ciężkich a jednocześnie bardzo mocnych i wytrzymałych. Można na nie stosować wszystkie materiały wykończeniowe. Są najlepszym podłożem do wykończenia ciężkimi okładzinami z płytek ceramicznych lub kamiennych.
Przeważnie wymagają cienkiej warstwy podkładowej, tzw. obrzutki z tynku cementowego, ale o rzadkiej konsystencji (z większą ilością wody), zwiększającej przyczepność do podłoża. Nakładane są w dwóch warstwach, a pojedyncza warstwa nie może przekraczać 20 mm.
Tynki wapienne czy tynki cementowe – ile kosztują?
Właściwości obu materiałów pozwalają je stosować czasami wymiennie, ale dla wielu zastosowań należy wybrać bardziej odpowiedni materiał
Tynki wapienne stosuje się gdy:
- trzeba zapewnić wysoką paroprzepuszczalność, a więc przede wszystkim do remontów i renowacji starych budynków murowanych i drewnianych, gdzie zachodzi podejrzenie stałego naturalnego zawilgocenia wynikającego m.in. z dawniej stosowanych technologii budowlanych,
- jeśli trzeba wykonać grubszą warstwę tynku na nierównym podłożu, co związane jest z najczęściej z różną grubością w różnych miejscach – grubość miejscowo może dochodzić nawet do 40 mm,
- na podłoża
- dla zapewnienia większej odporności na rozwój mikroorganizmów, np. w miejscach gdzie przebywają dzieci, osoby chore (antyseptyczne właściwości nie tylko zapobiegają rozwojowi m.in. bakterii),
- na ścianach, których grubości z określonych względów nie można powiększyć, a zależy nam na zapewnieniu większej izolacyjności cieplnej.
Tynki cementowe stosuje się gdy:
- w przypadku, gdy na ścianie będą zastosowane ciężkie okładziny z płytek ceramicznych lub kamiennych,
- w nowym i starym budownictwie jeśli nie jest wymagana paroprzepuszczalność przegrody,
- na stabilnych i sztywnych materiałach ścian (beton, ceramika), gdzie nie trzeba niwelować znacznych nierówności podłoża.
Tynki wapienne są droższe jeśli chodzi o sam materiał jak i robociznę.
Tynki cementowe można kupić już za ok. 20 zł za worek 20 – 25 kg, natomiast tynki wapienne kosztują kilkakrotnie więcej 60 – 120 zł za podobną ilość. Różnica w cenie robocizny nie jest tak wielka i tynki cementowe kosztują od ok 50 zł/m2 natomiast wapienne kosztują ok. 60 – 80 zł/m2.
Podłoża pod tynki - co zrobić, kiedy nie są z jednego materiału
Zasadą jest, że tynk musi być słabszy niż podłoże na którym jest układany. Ciężkie tradycyjne grube tynki wielowarstwowe układało się na ścianach z cegły, kamienia lub pustaków murowanych na szeroką spoinę. Nierówna powierzchnia cegieł lub ryflowana pustaków wraz z szeroką spoiną zapewnia przyczepność i oparcie tynku.
Dzisiaj elementy z betonu komórkowego czy ceramiki poryzowanej łączone są ze sobą na cienkie, prawie niezauważalne spoiny z zaprawy klejowej, a betonowe monolityczne i gładkie ściany są ich pozbawione w ogóle. Tynk na takich podłożach musi charakteryzować się bardzo wysoką przyczepnością.
Materiały podłoży oprócz gładkości mają także różną chłonność wody, powodującą, że ten sam materiał tynku będzie inaczej zachowywał się podczas układania i schnięcia na materiał ceramicznych, silikatach, betonie komórkowym czy betonie monolitycznym. Najczęstsza taka sytuacja występuje przy tynkowaniu stropów z betonu i ścian murowanych, które pokrywa się tym samym tynkiem, a oba materiały mają różną przyczepność i chłonność wody. Bardzo często elementy ścian i sufitów są wykonane z różnych materiałów, np. wieńce, nadproża belki stropowe są betonowe, a pozostałe elementy z czego innego. Trudno sobie wyobrazić, że do każdego podłoża będzie zastosowany inny tynk.
Pokrycie różnych materiałów tą samą zaprawą tynkarską wymaga odpowiedniego przygotowania powierzchni, polegającego na zastosowaniu środków gruntujących lub innych metod, które wyrównają właściwości materiałów na całej powierzchni. Takie postępowanie uchroni przed późniejszymi uszkodzeniami warstwy wyprawy tynkarskiej, pęknięć lub wręcz odspojenia się tynku od podłoża.
Ujednolicenie właściwości podłoża wykonanego z różnych materiałów lub zwiększenie przyczepności można uzyskać poprzez zastosowanie tynków podkładowych, które nakładane są bardzo cienką warstwą. W niektórych sytuacjach pomocne jest wzmocnienie połączenia podłoża z tynkiem siatką tynkarską.
Zobacz także: Kamieniczka Marceli i Michała w Lubomierzu. Jeszcze w remoncie, ale już zamieszkana
